Theo số liệu của Bộ NN&PTNT, năng lực sản xuất nông - lâm - thủy sản của Việt Nam đã đạt trên 140 triệu tấn mỗi năm, nhiều mặt hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam đang chiếm vị trí dẫn đầu trên thị trường thế giới như gạo, hồ tiêu, hạt điều, thủy sản, rau, quả, thực phẩm và đang dần định hình được thương hiệu, uy tín về chất lượng, giá cạnh tranh trên thị trường thế giới.

Toàn cảnh diễn đàn kết nối

Nông nghiệp Việt Nam được xem là “trụ đỡ” cho nền kinh tế

Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Minh Tiến - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp: Vượt qua khó khăn về biến động của kinh tế thế giới, dịch bệnh toàn cầu, biến đổi khí hậu, và chuyển đổi xu thế tiêu dùng, nông nghiệp Việt Nam luôn được xem là “trụ đỡ” cho nền kinh tế.

Ông Nguyễn Minh Tiến - Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp phát biểu tại diễn đàn

Theo số liệu thống kê, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản của Việt Nam 8 tháng đầu năm 2022 đạt trên 36,3 tỉ USD, tăng 13,1% so với cùng kỳ năm trước. Có 07 mặt hàng đã đạt giá trị xuất khẩu cao hơn 2 tỷ USD như Cà phê, gạo, tôm, điều, rau quả, gỗ và sản phẩm gỗ, cao su.

Bên cạnh đó, Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ ngày 1/8/2020 đem lại nhiều cơ hội cho doanh nghiệp Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu sang khu vực EU nói chung và Bắc Âu nói riêng. Tuy nhiên, thị phần của nông sản Việt Nam tại thị trường Bắc Âu và EU còn rất thấp (khoảng 4% của thị trường EU trên 160 tỷ USD/năm), do nhiều khó khăn, nhất là quy định nghiêm ngặt về an toàn vệ sinh thực phẩm nguồn gốc xuất xứ (để được hưởng ưu đãi về thuế), thiếu các thương hiệu lớn và chưa có sự am hiểu về thị trường EU.

Ông Nguyễn Minh Tiến nhấn mạnh rằng: Đến thời điểm này nông sản thị trường nông sản Việt Nam tại EU vẫn còn rất thấp do nhiều khó khăn thách thức đặc biệt là quy định nghiêm ngặt của EU, Bắc Âu. Chúng ta còn thiếu những thương hiệu lớn, thiếu sự am hiểu về thị trường EU. Thông qua các tham luận, trao đổi trực tiếp của đại biểu, diễn đàn sẽ góp phần tăng cường quảng bá nông sản Việt Nam đến các bạn bè quốc tế; Chia sẻ thông tin thị trường và kinh nghiệm xuất khẩu nông sản sang thị trường Châu Âu; thúc đẩy tiêu thụ nông sản sang thị trường các nước khu vực Bắc Âu; Tạo cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam giới thiệu về tiềm năng và năng lực trong lĩnh vực nông nghiệp, xúc tiến thu hút nguồn vốn đầu tư cũng như xuất khẩu đối với các đối tác là doanh nghiệp nước ngoài.

Ông Albert Liu – Tổng thư ký IFPPS Việt Nam nên có những Trung tâm xúc tiến thương mại đặt tại nước ngoài để xúc tiến những sản phẩm nông sản Việt Nam

Còn ông Albert Liu – Tổng thư ký IFPPS: Hiệp định tư do thương mại Trung Quốc, Châu Á, khái niệm tự do thương mại không còn như trước đây nữa, chúng ta cần phải cân nhắc rất nhiều phương án thanh toán tiền đô la, nhân dân tệ, chúng tôi đã đưa ra những phương án đa phương tiện. Mặc dù khó khăn chúng ta đã có những cơ hội nhưng chúng ta cần phải đáp ứng được nhu cầu đổi mới sau dịch bệnh. Trong năm năm tới tốc độ tăng trưởng nhập khẩu thực phẩm hàng năm dự kiến là 25%, tiêu dùng giảm nhưng nhu cầu nhập khẩu nông sản Việt Nam vẫn tăng mạnh. Chúng ta cần làm thế nào để xuất khẩu sản phẩm nông nghiệp Việt Nam đến tận tay người sử dụng cuối cùng, như vậy có thể cắt giảm tối đa khâu trung gian”, ông Albert Liu cho biết.

Từ kinh nghiệm bản thân, ông Albert Liu cho rằng người tiêu dùng Trung Quốc thường có thói quen mua hàng theo thương hiệu. Ví dự như câu chuyện sầu riêng nhập khẩu vào Trung Quốc, người tiêu dùng đã quen với thương hiệu Monthong của Thái Lan hay riêng Musang King của Malaysia, nhưng với Việt Nam, sầu riêng vẫn chưa xây dựng được thương hiệu để tiếp cận người tiêu dùng.

Ông Albert Liu nhấn mạnh rằng: Việt Nam nên có những Trung tâm xúc tiến thương mại đặt tại nước ngoài để xúc tiến những sản phẩm nông sản Việt Nam, đây là một trong những cách thức tốt nhất khi Việt Nam muốn đẩy mạnh những nông sản ra nước ngoài.

Năm nay là năm đầu tiên chúng tôi tham gia những sự kiện như thế này, đơn vị chúng tôi đã tổ chức nhiều buổi họp trực tuyến với các nhà nhập khẩu Trung Quốc, Nhật Bản, Malaysia…Tôi hi vọng những sản phẩm của Việt Nam sẽ được xuất khẩu qua Trung Quốc nhiều hơn.

Tiềm năng thị trường xuất khẩu

Nhiều góp ý được đưa ra thảo luận tại diễn đàn như: tiêu chuẩn kỹ thuật xuất khẩu sang EQ, đặc điểm tổ chức sản xuất đáp ứng thị trường EU…

Bên cạnh đó, một số mặt hàng chào mua chào bán của các doanh nghiệp trong và ngoài nước được kết nối như: Công ty TNHH Hồ Tiêu Việt với cơ hội đưa sản phẩm hữu cơ Việt Nam vào các thị trường khó tính Bắc Âu; sản phẩm đông trùng hạ thảo, nấm bào ngư của công Công ty TNHH XNK A&B… Mặt hàng nông sản hữu cơ: Dưa lưới, Dưa lê, Bí, Hạt đậu của Công ty DannyGreen; Công ty C&C International Food JSC với mặt hàng hoa quả tươi, đông lạnh; dầu dừa kokofi…

Ông Triệu Thành Nam, đại diện Cục chế biến và Phát triển thị trường nông sản Việt Nam phát biểu tại diễn đàn

Theo ông Triệu Thành Nam, đại diện Cục chế biến và Phát triển thị trường nông sản Việt Nam đề xuất một số giải pháp và kế hoạch triển khai như: (i) cần tạo bước đột phá trong chống khai thác IUU, Chuẩn bị tốt nội dung để làm việc với Đoàn Thanh tra của EC đánh giá tiến độ thực hiện các khuyến nghị lần thứ 2 (khi dịch Covid 19 được kiểm soát) (ii) Phát triển các vùng nuôi thủy sản thâm canh ứng dụng công nghệ cao, nuôi an toàn sinh học, bảo vệ môi trường sinh thái để phát triển vùng nguyên liệu gắn với phát triển thị trường xuất khẩu; (iii) Đẩy mạnh phát triển công nghệ chế biến thủy sản theo công nghệ cao, bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn của các thị trường EU

Được biết, trong giai đoạn 2016-2020, số lượng nhà máy/cơ sở chế biến NLTS lớn khởi công mới, đi vào hoạt động là 49 nhà máy với tổng mức đầu tư là 41.425 tỷ đồng; Tỷ lệ sản phẩm chế biến xuất khẩu là 30%.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Thúy, tham tám Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển cho biết: Khu vực Bắc Âu gồm 5 nước Thụy Điển, Đan Mạch, Na Uy, Phần Lan và Iceland. Đây là những nước nhỏ nhưng có nền kinh tế mở và hiện đại. Dân số tuy ít (khoảng 25 triệu dân) nhưng có mức thu nhập cao. Trong năm 2021, 4 trong số 5 nước Bắc Âu nằm trong top 10 quốc gia có mức thu nhập bình quân cao nhất thế giới. Kim ngạch nhập khẩu tương đối ấn tượng, khoảng 500 tỷ USD/năm.

Kim ngạch nhập khẩu ổn định, mặc dù Việt Nam xuất khẩu vào thị trường Thụy Điển nhưng thị phần còn rất nhỏ, chiếm rất ít, chưa đến 1%. Theo số liệu thống kê 2021, Việt Nam xuất khẩu sang các nước UE là khoảng 40 tỷ. Các nước Bắc Âu còn quá nhiều dư địa cho Việt Nam khai thác. Gạo là mặt hàng đạt chỉ số ấn tượng của Việt Nam tại thị trường Thụy Điển trong thời gian vừa qua với kim ngạch nhập khẩu 2,3 triệu USD.

Ông Nguyễn Quốc Toản – Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản phát biểu kết luận hội nghị

Ông Nguyễn Quốc Toản Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT) cho rằng, chương trình phục hồi kinh tế - xã hội của Chính phủ đã bước vào giai đoạn thúc đẩy nền kinh tế, qua đó đạt được những kết quả tích cực, trong đó ngành nông nghiệp vẫn đảm bảo mức tăng trưởng toàn diện.

“Điều đó có nghĩa nền nông nghiệp vẫn giữ vai trò trụ đỡ của nền kinh tế. Trụ đỡ đó có sự đóng góp của những nỗ lực của cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội, ngành hàng và sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan quản lý Nhà nước”, ông Nguyễn Quốc Toản đánh giá.

“Qua Diễn đàn kết nối tiêu thụ Nông sản tại thị trường Hà Lan và các nước khu vực Bắc Âu, có thể thấy thị trường Bắc Âu còn nhiều dư địa để phát triển và đòi hỏi những tiêu chuẩn rất cao và khắt khe. Tuy nhiên không vì thế mà chúng ta coi đó là khó khăn. Câu hỏi đặt ra là ta lựa chọn ‘vũ khí’ gì để chinh phục thị trường này? Muốn thực hiện được chúng ta cần dựa theo sự hiểu biết và thông tin đầy đủ. Ví dụ như việc lựa chọn các mặt hàng thế mạnh của Việt Nam, các sản phẩm 'đường xa đi nhẹ' nhưng có giá trị cao để xuất khẩu sang thị trường Bắc Âu”, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản phân tích.

Theo đó, ông Nguyễn Quốc Toản đã đưa ra 6 đề xuất, kiến nghị để nông sản Việt có thể chinh phục được thị trường khắt khe này.

Thứ nhất, theo ông Toản, việc lựa chọn các mặt hàng đủ lực, đủ mạnh, cùng với hàm lượng chế biến ngày càng được nâng cao, sự chăm chút của cộng đồng doanh nghiệp cho khâu đóng gói, bao bì, nhãn mác và sở hữu trí tuệ là những yếu tố rất quan trọng. Để có thể triển khai những công việc đó một cách hiệu quả, cần sự kết nối tổng thể giữa hiệp hội ngành hàng, cơ quan quản lý Nhà nước, các tham tán thương mại. Tôi rất mong ônng Albert Liu quan tâm cùng các đơn vị tư vấn thương hiệu sản phẩm ra thị trường nước ngoài cần có đơn vị tư vấn pháp lý;

Thứ hai, trên cơ sở phối hợp giữa Bộ NN-PTNT với Bộ Công thương và các tham tán thương mại, ông Toản đề xuất các cơ quan thương vụ xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu của các doanh nghiệp tại địa bàn, của các đầu mối nhập khẩu nông sản tại từng thị trường.

Thứ ba, lãnh đạo Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản đề xuất các hiệp hội ngành hàng cần có sự đồng hành của các đơn vị tư vấn trong vấn đề xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu sản phẩm.

Thứ tư, các doanh nghiệp tham gia vào các diễn đàn của Bộ NN-PTNT cần đưa ra những kiến nghị cụ thể để Bộ NN-PTNT xây dựng những chính sách cho dù là nhỏ nhất như tín dụng vi mô, hình thành vùng nguyên liệu, xây dựng cơ sở chế biến cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các HTX…

Thứ năm, các hiệp hội ngành hàng cần cùng tham gia đào tạo kỹ năng bán hàng cho các HTX và các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

“Thứ sáu, chỉ trong tháng 6/2022, EU đã đưa ra 36 cảnh báo về các mức dư lượng của Việt Nam. Điều đó có nghĩa tuy thị phần xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Hà Lan, thị trường Bắc Âu còn khiêm tốn nhưng yêu cầu chất lượng của các thị trường đều rất cao. Với tần suất cảnh báo dày như vậy, chính các doanh nghiệp cần tự ý thức, tránh để làm ảnh hưởng đến uy tín của ngành hàng cũng như uy tín của nông sản Việt Nam”, ông Nguyễn Quốc Toản bày tỏ quan điểm.

Bài/ảnh: Thanh Hậu – Tiêu Huyền