Chúng tôi rất ấn tượng khi đến tham quan Làng lụa Hội An nằm ở ngoại ô phố cổ Hội An (phường Tân An, TP. Hội An, T. Quảng Nam) bởi nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn du khách quanh năm nhờ nét riêng mà khó nơi nào có được. Trong không gian đầy ắp mảng xanh của hoa, lá, những cây dâu cổ… nằm cạnh một phố Hội rêu phong mờ cổ kính, là nơi tái hiện nghề truyền thống “trồng dâu - nuôi tằm - ươm tơ - dệt lụa” của đất Quảng Nam đã hơn 500 năm qua.

Không gian nơi đây rất sinh động, thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước đến tham quan, tìm hiểu nghề trồng dâu nuôi tằm ươm tơ dệt lụa với bề dày 500 năm tuổi. Đây đồng thời cũng là chốn dừng chân nghỉ dưỡng, thưởng thức ẩm thực đặc sắc xứ Quảng và miền Trung bằng hệ thống Villa duyên dáng hơn 64 phòng, nhà hàng, hồ bơi, quán cafe yên bình, thơ mộng. Điểm nhấn của Làng lụa chính là... “du lịch lụa”, du khách được các hướng dẫn viên giới thiệu quy trình trồng dâu, ươm tằm, quay tơ, đánh ống, dệt vải - lụa, nhuộm...

Các nữ nghệ nhân thêu trên lụa.

Ấn tượng đầu tiên của chúng tôi khi bước chân vào cổng Làng lụa là 40 cây dâu to lớn cành lá sum sê mà theo ông Lê Thái Vũ - Chủ tịch HĐQT Cty CP Tơ Lụa Quảng Nam cho hay, chính là những cây dâu Champa cổ thụ còn sót lại ở miền núi Quảng Nam được ông dày công sưu tầm mang về trồng. Trong đó, tuổi của một số giống cây dâu được các nhà chuyên môn đánh giá hơn trăm năm, ngày nay gần như đã tuyệt chủng.

Các ‘thôn nữ” trong Làng lụa nuôi tằm.

Một điểm nổi bật khác của Làng lụa Hội An chính là bộ sưu tập 100 trang phục cổ của 54 dân tộc Việt Nam cùng các bộ triều phục của vua quan, phụ nữ quý tộc, cung đình xưa… đang được trưng bày. Đến với Làng lụa Hội An, điều du khách cảm nhận không chỉ là một điểm tham quan thuần túy, mà là cảm xúc được sống, được trải nghiệm và hòa mình vào không gian dưới tái hiện của một ngôi làng cổ, nhà cổ, nơi những thôn nữ mặc áo bà ba đang tỉ mẩn ươm tơ, dệt lụa bên khung cửi cách đây hàng thế kỷ và nơi đây cũng sưu tầm trưng bày thêm những sản phẩm lụa tiêu biểu ở các nước châu Á như: Ấn Độ, Campuchia, Lào, Thái Lan… làm cơ sở đối chiếu, so sánh về văn hóa và công nghệ dệt giữa các nước trong khu vực.

Nữ nghệ nhân trong Làng lụa.

Trao đổi với chúng tôi, ông Lê Thái Vũ cho hay, ông xây dựng “Làng lụa” không đơn thuần chỉ là kinh doanh mà muốn biến nơi đây thành địa chỉ văn hóa, nơi những giá trị làng nghề tằm tang xứ Quảng được tôn vinh, đặc biệt là khát vọng phục hồi làng nghề truyền thống từng bị mai một. Đây là lần thứ 5, tại Làng lụa Hội An những người yêu thích và tâm huyết với nghề lụa cùng nhau tham dự lễ hội, cùng nhau nhìn lại hành trình phát triển ngành tơ lụa Việt Nam và tiếp đón bạn bè thế giới. Khởi đầu từ nhu cầu giao lưu giữa các đơn vị ngành tơ lụa trong và ngoài nước, phát triển sản xuất, tìm kiếm mô hình gắn kết giữa sản xuất và thương mại của tơ lụa, chúng tôi đã tổ chức Festival văn hóa tơ lụa lần thứ nhất vào năm 2014. Kể từ đó đến nay, mỗi năm tại Làng lụa Hội An đều diễn ra Festival tơ lụa mang tính Quốc tế, trừ những năm do dịch bệnh Covid-19 xảy ra.

Nghệ nhân Champa đang dệt lụa.

Đến thăm quan Làng lụa, du khách sẽ được nghe giới thiệu về các cung đoạn để làm ra một tấm lụa; Từ hái lá dâu, xem tằm ăn dâu, nhả kén, xe tơ, kéo sợi và cuối cùng được dệt thành sản phẩm... tất cả đều thực hiện bằng phương pháp thủ công trên các thiết bị đã từng được những nghệ nhân làng nghề sử dụng hàng trăm năm trước. Đặc biệt, với những sản phẩm được sản xuất tại chỗ với đủ loại hình như khăn choàng cổ, túi xách, mũ, áo, váy... du khách hoàn toàn yên tâm với chất lượng sản phẩm.

Ông Lê Thái Vũ bên nghệ nhân người Chăm dệt lụa.

Ông Lê Thái Vũ còn cho hay, mỗi lần “Festival văn hóa tơ lụa, thổ cẩm Việt Nam” được quy tụ những đại diện lớn nhất của ngành sản xuất tơ lụa và thời trang thế giới: Italia, Pháp, Trung Quốc, Nhật bản, Ấn Độ, Thái Lan, Cambodia… cùng các công ty sản xuất tơ lụa lớn tại Bảo Lộc, TPHCM, Hà Nội cũng góp mặt như: Bảo Lộc Silk, Toàn Thịnh, Hạnh Silk… đưa sản phẩm đến triển lãm, tham gia hội thảo nhằm tạo cơ hội khai thông con đường hợp tác và phát triển thị trường chung với thế giới cho thời trang tơ lụa.

Ngoài ra, các kỳ Festival văn hóa tơ lụa thổ cẩm còn thu hút sự tham gia nhiệt tình của những làng nghề trong cả nước như Vạn Phúc, Nha Xá, Mã Châu, Mỹ Đức, Nam Cao, Tân Châu, Chăm Ninh Thuận với gần 80 nghệ nhân đến từ miền núi phía Bắc như thổ cẩm Hà Giang, các nghệ nhân Khơme ở biên giới Tây Nam tỉnh An Giang, các nghệ nhân Cơ Tu của vùng núi miền Tây Quảng Nam và Đà Nẵng với nhiều máy móc và sản phẩm về trình diễn kỹ thuật dệt và nhuộm truyền thống. Hội thảo khoa học: “Ứng dụng khoa học – công nghệ trong sản xuất dâu tằm, tơ lụa và văn hóa tơ lụa trong đời sống hiện đại” quy tụ các bài nghiên cứu nhằm thúc đẩy hiện đại hóa ngành sản xuất tơ lụa theo kịp thế giới. Hiện nay, mỗi ngày Làng lụa Hội An đón khoảng 1.000 du khách đến tham quan, trải nghiệm văn hóa ươm tơ dệt lụa, ẩm thực, nghỉ dưỡng…

Qua nhiều năm xây dựng và phát triển đúng hướng, đến nay Làng lụa Hội An là đại diện duy nhất của Việt Nam trở thành thành viên sáng lập của Hiệp hội Tơ lụa thế giới và Hiệp hội Tơ lụa châu Á, từng được mời tham dự giới thiệu mô hình phát triển của đơn vị tại nhiều diễn đàn của khu vực Đông Nam Á và quốc tế…

Bài, ảnh: Tiên Sa