Hà Nội: 27°C Hà Nội
Đà Nẵng: 27°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 26°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 26°C Thừa Thiên Huế

Những nghệ nhân hiếm hoi của sân khấu truyền thống

LNV - Về Trà Vinh, đến thăm nghệ nhân Lâm Phen ở ấp Ba Se A, xã Lương Hòa, huyện Châu Thành sẽ nghe ông kể về cái nghề mà mình gắn bó hơn 30 năm, đó là chế tác mũ mão, mặt nạ phục vụ cho các loại hình văn hóa nghệ thuật Khmer trong tỉnh Trà Vinh và nhiều tỉnh, thành khác.
Họ nắm giữ bí quyết thực hành và trao truyền không mệt mỏi di sản văn hóa phi vật thể cho thế hệ hôm nay

Niềm tự hào của Trà Vinh

Bằng sự tinh tế, khéo léo trong tạo tác, ông đã được giới chuyên môn đánh giá cao. Các loại hình múa: Sa dam, hát Àday, ca kịch Rô băm, Dù kê… ở vùng đất này, diễn viên đều đeo mặt nạ, đội mũ mão để biểu diễn. Muốn đẹp và đúng nguyên mẫu, họ đều nhờ đến bàn tay khéo léo của ông. Ông là niềm tự hào của văn hóa nghệ thuật tỉnh Trà Vinh.


Nghệ nhân Lâm Phen chuyên sáng chế mặt nạ sân khấu Ảnh: LÊ HOA

Trải qua nhiều giai đoạn làm nghề, từ anh thợ hồ theo cha xây dựng các ngôi chùa, ông đã vào nghề này đầy đam mê. Ông kể: "Từ nhỏ, tôi đã thích nhìn ngắm kiến trúc các ngôi chùa và tập tành vẽ trang trí, điêu khắc. Mỗi khi tới các phum, sóc hay ngôi chùa Khmer nào, tôi cũng để tâm tìm hiểu các loại nhạc cụ, đạo cụ của những bài hát dân ca, dân vũ. Đặc biệt 3 năm trong quân ngũ, tham gia chiến đấu ở nước bạn Campuchia, những lúc rảnh rỗi, tôi thường hay sang nhà một nghệ nhân gần nơi đóng quân để học nghề chế tác nhạc cụ, đạo cụ dân tộc. Cứ thế, tôi mê cái nghề chế tác mũ mão, mặt nạ… hồi nào không biết".

Rồi ông đi vào nghiên cứu, tìm hiểu, để sản phẩm giữ đúng đặc trưng của từng thể loại. Sản phẩm của ông còn phục vụ cho sân khấu cải lương, kịch nói; phục vụ đắc lực cho việc sinh hoạt văn hóa nghệ thuật và du lịch ở tỉnh Trà Vinh.

Nghệ nhân sân khấu Rô băm

Về ấp Bưng Chông, xã Tài Văn, huyện Trần Đề (tỉnh Sóc Trăng) gặp nghệ nhân Lâm Thị Hương, một trong những nghệ nhân tiêu biểu loại hình sân khấu Rô băm độc đáo của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Bà năm nay đã 65 tuổi, sinh ra trong gia đình dân tộc Khmer có 6 anh chị em, tất cả đều biểu diễn được nghệ thuật Rô băm. Nhờ khả năng nổi bật, bà được giao trọng trách trưởng đoàn và là đời thứ 5 kế thừa tổ tiên. Hằng năm, vào mùa lễ dâng y, tết Sen đôn ta, tết Chôl Chnăm Thmây, bà tổ chức biểu diễn, dàn dựng chương trình và tuyển chọn học trò.


Nghệ nhân Lâm Thị Hương truyền nghề cho con cháu trong gia tộc Ảnh: HỒNG HIẾU

Năm 2016, bà được Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tại Hà Nội mời ra phục dựng lại sân khẩu cổ Rô băm. Với những đóng góp của mình, tháng 3-2019, bà Lâm Thị Hương đã vinh dự được phong tặng danh hiệu nghệ nhân ưu tú. Đến tháng 9-2019, sân khấu cổ Rô băm được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đoàn Bưng Chông do gia đình nghệ nhân Lâm Thị Hương gầy dựng, là đoàn Rô băm cuối cùng của cộng đồng Khmer ở tỉnh Sóc Trăng.

Sáng chế nhạc cụ độc nhất vô nhị

Danh tiếng của nghệ nhân Chín Quý (tên thật Lê Thanh Quý, 70 tuổi ở phường Hiệp Thành, thị xã Ngã Bảy, tỉnh Hậu Giang) được giới mộ điệu sân khấu cải lương biết đến qua việc ông sáng chế nhạc cụ "độc nhất vô nhị", đó là "Tứ tuyệt cầm" hay còn gọi là "Ngũ âm huyền".


Nghệ nhân Chín Quý với nhạc cụ dân tộc do ông sáng chế Ảnh: VĨNH TRÀ

Để có thể ráp những cây đàn ngỡ chẳng "dính líu" gì với nhau tạo thành nhạc cụ nhiều thanh âm hòa làm một, ông đã cất công nghiên cứu. Ông nói: "Ban đầu chỉ là để giải quyết cho sự tiện lợi, vì tôi theo nhiều đoàn hát, đàn nhiều nhạc cụ, thấy bất tiện nên mới nghĩ cách "pha trộn" để có thể tạo nên nhiều sắc thái. Khi về an cư ở Hậu Giang năm 1994, tôi bắt đầu gọt, đẽo thành đàn, ráp nối các loại âm thanh, cuối cùng tứ tuyệt cầm ra đời. Nó là sự kết hợp các loại đàn: hạ uy di, sến, cò, guitar phím lõm. Sau đó, tôi làm tiếp tam huyền di, ráp cây tam thập lục và đàn bầu (độc huyền cầm), rồi ngũ âm huyền, là sự phát triển từ cây đàn bầu, kết hợp kìm - cò, sến - cò, guitar phím lõm - sến - gáo… Trong số đó, tôi ưng ý nhất là cây tứ tuyệt cầm.

Muốn trao truyền, có tiếp nối

Là người Nha Trang chọn Hậu Giang làm quê, nghệ nhân Chín Quý học đàn từ năm 13 tuổi, đến 17 tuổi theo đoàn cải lương, 40 tuổi sáng chế nhạc cụ. "Cả nhà tôi sống bằng nghề sân khấu (vợ ông là nghệ sĩ Trang Kim Tuyến - PV). Tôi nguyện truyền nghề để có đàn em tiếp nối mình, sau này không tiếc công mình sáng chế các loại nhạc cụ này" - ông tâm nguyện.

"Tôi sống với nghệ thuật Rô băm không chỉ là niềm đam mê, mà còn vì trách nhiệm bảo tồn nghệ thuật của dân tộc. Đây là lý do hàng chục năm qua tôi cố gắng hoàn thành ý nguyện của dòng tộc, truyền dạy cho các diễn viên trẻ loại hình văn hóa cổ này" - nghệ nhân Lâm Thị Hương bày tỏ.

Nghệ nhân Lâm Phen tâm sự cũng muốn truyền nghề lại cho thế hệ trẻ. "Trong gia đình, tôi thuyết phục, động viên các con nắm bắt những kinh nghiệm của nghề để giữ gìn và phát huy. Hiện nay, trong gia đình có người anh họ và hai người con đã được truyền nghề. Vậy là vui rồi, dù khó mấy gia đình tôi cũng bám nghề tới cùng" - nghệ nhân 75 tuổi tự tin.

Các nghệ nhân Lâm Phen, Lâm Thị Hương, Chín Quý là những người hiếm hoi của ngành sân khấu truyền thống hiện nay vẫn đang bám nghề, góp phần cho sự nghiệp bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể bằng tài năng đặc biệt, với nhiều cống hiến to lớn.

Kho tàng sống

Khi Bảo tàng Văn hóa dân tộc Khmer tỉnh Trà Vinh được xây dựng, đi vào hoạt động năm 1997, nghệ nhân Lâm Phen được mời tham gia chế tác, phục chế nhiều hiện vật gắn liền với đời sống văn hóa, phong tục người Khmer như: nhà sàn, nhà Tha La, nhà thờ ông Tà, các loại nông, ngư cụ, nhạc cụ, mũ mão, mặt nạ... Ông kiến nghị: "Bên cạnh việc truyền nghề, các nghệ nhân còn là kho tàng sống. Cần tổ chức triển lãm, trưng bày nhạc cụ, đạo cụ gắn bó với cuộc đời họ; tập hợp giáo trình giảng dạy của nhiều bộ môn mà họ nắm giữ, sau đó in sách, tổ chức hội thảo, chuyên đề, để nghệ nhân cả nước tụ họp lại, làm nên những sự kiện văn hóa sau khi đã được vinh danh nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân nhân dân".

Theo Người lao động




Tin liên quan

Tin mới hơn

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và gắn kết với cộng đồng địa phương.
Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị về việc tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025. Đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đồng chí Võ Văn Hưng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì hội nghị.
"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

LNV - Nếu phải xác định một điểm khởi đầu cho hành trình chuyển đổi số tại huyện Phú Xuyên, thì đó không phải là hạ tầng, công nghệ hay những con số đầu tư hàng chục tỷ đồng, mà chính là yếu tố con người - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong.
Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

LNV - Giữa dòng chảy hiện đại hóa, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm và đan lát của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn được gìn giữ bền bỉ qua nhiều thế hệ. Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao, các sản phẩm thủ công còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống núi rừng và tâm hồn người Hrê. Nhờ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, những nghề xưa không chỉ sống lại mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng địa phương.
Mùa sen ở hồ Tây

Mùa sen ở hồ Tây

LNV - Vào dịp tháng 6 này, trên khắp các ao, đầm trồng sen ở khu vực hồ Tây (quận Tây Hồ) rộn ràng không khí thu hoạch, chụp ảnh với hoa. Sen trồng ở đây là sen bách diệp với bông to có 100 cánh, mùi thơm đượm mang một nét đặc trưng riêng của hồ Tây mà không nơi nào có được.
Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

LNV - Bắc Ninh là một tỉnh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, trong đó phải kể đến làng nghề đúc đồng Đại Bái, trước đây gọi là làng Văn Lãng (hay còn gọi là làng Bưởi Nồi), thuộc xã Đại Bái, huyện Gia Bình. Từ lâu, làng đã nổi danh với nghề đúc đồng, chuyên sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo.

Tin khác

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

LNV - Việc đưa các sản phẩm làng nghề lồng ghép trong các cuốn sách là cách thức hiệu quả để quảng bá thương hiệu, tăng cơ hội xuất khẩu.
Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

LNV - Hà Nội là mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, nơi lưu giữ hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đang đứng trước nhiều thách thức. Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp chiến lược giúp Hà Nội bảo tồn văn hóa làng nghề một cách hiệu quả và bền vững.
Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

LNV - Theo UBND huyện Gia Lâm, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 2738/QĐ-UBND, cho phép Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp xã Dương Xá sử dụng địa danh “Dương Xá” để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Nông sản chế biến Dương Xá”.
Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

LNV - Trong số sáu cá nhân vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” vì những cống hiến đặc biệt trong gìn giữ và phát huy di sản nghề thủ công mỹ nghệ, tỉnh Quảng Nam vinh dự có hai đại diện: Ông Lê Đức Hạ (nghệ nhân gốm ở TX Điện Bàn) và ông Huỳnh Sướng (nghệ nhân mộc tại TP Hội An).
Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

LNV - ’’Nơi tôi sinh: Làng Phùng Xá- Huyện Thạch Thất gần Chùa Thầy- một làng quê nghèo nhưng dân quê tôi thật thà lắm… “ Một câu nói cũng rất thật thà chân chất đến từ người đàn ông có ánh mắt kiên định, khuôn mặt sáng có chút lãng tử như một hoạ sĩ. Đó là anh Chu Văn Ân, nghệ nhân gỗ lũa Trai Vàng.
Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo

Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo

LNV - Nói đến "Bắc lan" hay "Bắc hồ câu", "Bất động sản Phương Bắc" ở Suối Hai thì người dân huyện Ba Vì (Hà Nội) và các địa phương lân cận ai cũng biết đó là tên thường gọi của doanh nhân Lê Đức Bắc. Anh Bắc không những thành đạt trong lĩnh vực vận tải, xây dựng, kinh doanh bất động sản mà còn là một nghệ nhân sinh vật cảnh và làm vườn (SVC & LV).
Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông

Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông

LNV - Xứ Thanh nổi tiếng là vùng đất của những làng nghề truyền thống lâu đời, nơi lưu giữ trọn vẹn giá trị văn hóa, tinh thần và bàn tay tài hoa của bao thế hệ. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, mỗi làng nghề không chỉ là kế sinh nhai của người dân mà còn là “bảo tàng sống” của tinh hoa văn hóa đất Việt, ngày càng được phát huy mạnh mẽ trong đời sống hiện đại.
Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng

Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng

LNV - Nằm ven dòng sông Hậu hiền hòa, làng nghề bánh tráng Thuận Hưng (xã Thuận Hưng, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ) là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời, nổi tiếng miền Tây Nam Bộ. Ngày nay, những người dân nơi đây vẫn miệt mài đỏ lửa, tráng bánh nhằm gìn giữ và phát triển làng nghề địa phương.
Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt

LNV - Với đường bờ biển dài, điều kiện tự nhiên thuận lợi và nguồn lợi thủy sản phong phú, Việt Nam sở hữu lợi thế lớn về nghề nuôi biển. Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách nhằm tháo gỡ những nút thắt, phát huy tối đa tiềm năng, hướng tới mục tiêu phát triển nghề nuôi biển hiện đại, bền vững.
Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá

Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá

LNV - Lên Cao nguyên đá, nhiều du khách sẽ tìm đến với Làng nghề dệt vải lanh Lùng Tám, xã Lùng Tám, huyện Quản Bạ. Nơi đây nổi tiếng với việc gìn giữ, phát huy hiệu quả nghề truyền thống của Hợp tác xã lanh Lùng Tám, với 100% thành viên là phụ nữ người Mông. Sự cần cù, sáng tạo từ những sợi lanh đã cho ra đời nhiều sản phẩm thủ công rất đẹp, mang đậm bản sắc truyền thống. Chính điều này đã giúp cho Làng nghề dệt vải lanh Lùng Tám trở thành một điểm du lịch trải nghiệm cực kỳ hấp dẫn và thu hút rất đông du khách.
Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ

Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ

LNV - Từ năm 2012 đến nay, nghệ nhân Đặng Văn Hậu (làng Xuân La, xã Phượng Dực, huyện Phú Xuyên, Hà Nội) đã lần lượt tái hiện lại hàng loạt con giống độc đáo: Lục súc tranh công, Tứ linh, Tam sư, Nghê hý châu, Ngũ hổ thần quan… Đặc biệt, các họa tiết truyền thống vân mây từ tranh Hàng Trống được đưa vào con giống bột, tạo nên sự giao thoa giữa mỹ thuật dân gian và hơi thở hiện đại.
Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025

Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025

LNV - UBND tỉnh Phú Yên vừa ban hành Quyết định công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025 cho các địa phương trên địa bàn tỉnh.
Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt

Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt

LNV - Sự phát triển của khoa học kỹ thuật đã dẫn đến việc sử dụng máy móc thay cho lao động chân tay, máy thêu ra đời và công nghệ thêu cũng phát triển theo đó. Mặt khác, trước sự tác động của kinh tế thị trường trong những năm gần đây, nhiều nghề thủ công có nguy cơ mai một, trong đó có nghề tranh thêu tay truyền thống.
Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội

Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội

LNV - Trải qua biết bao nhiêu thăng trầm, biến cố, các làng nghề ở Hà Nội vẫn giữ được nét đẹp riêng, góp phần làm nên vẻ đẹp của mảnh đất ngàn năm văn hiến. Những làng nghề truyền thống ấy nổi tiếng là điểm đến thú vị cho bạn trong những chuyến đi cuối tuần khám phá Thủ đô.
Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc

Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc

LNV - Nhân kỷ niệm 20 năm ngày thành lập Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, chiều 10/6, tại Phủ Chủ tịch, Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt các nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc và lãnh đạo Hiệp hội Làng nghề Việt Nam.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Khi Đạo giáo trở thành điểm tựa tinh thần trong biến động lịch sử Việt Nam

Khi Đạo giáo trở thành điểm tựa tinh thần trong biến động lịch sử Việt Nam

LNV - Trong tiến trình lịch sử dân tộc, các tôn giáo không chỉ đóng vai trò tín ngưỡng mà còn là những trụ cột tinh thần, tham gia vào việc ổn định xã hội, điều tiết đời sống văn hóa và phản ánh tâm thế con người trước các biến động lịch sử. Cuốn sách “Qu
Dấu ấn văn hóa đặc sắc trong dòng chảy tín ngưỡng Việt Nam

Dấu ấn văn hóa đặc sắc trong dòng chảy tín ngưỡng Việt Nam

LNV - Trong hệ thống thiết chế tôn giáo, tín ngưỡng của người Việt, những công trình như đình, chùa, đền, miếu đã được nghiên cứu sâu rộng và trở thành biểu tượng quen thuộc trong tâm thức cộng đồng. Tuy nhiên, các quán Đạo giáo, nơi thờ phụng các vị thần
Quán Đạo giáo - Di sản tôn giáo độc đáo cần được bảo tồn đúng giá trị

Quán Đạo giáo - Di sản tôn giáo độc đáo cần được bảo tồn đúng giá trị

LNV - Khi các thiết chế tôn giáo quen thuộc như đình, chùa, đền, miếu đã khẳng định vị thế vững chắc trong nhận thức cộng đồng và chính sách bảo tồn di sản, thì quán Đạo giáo là một loại hình di tích gắn liền với sự du nhập và bản địa hóa của Đạo giáo ở V
Hiến pháp sửa đổi năm 2025: Nền tảng pháp lý vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước

Hiến pháp sửa đổi năm 2025: Nền tảng pháp lý vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước

LNV - Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là văn kiện pháp lý có giá trị cao nhất, phản ánh ý chí, nguyện vọng của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, đồng thời là nền tảng chính trị, pháp lý cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước.
Cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP

Cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP

OVN - Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến tháng 6-2025, cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) đạt 3 sao trở lên, tăng 12.056 sản phẩm so với năm 2020. Trong đó, có 73,2% sản phẩm 3 sao, 26,4% sản phẩm 4 sao, 79 sản
Giao diện di động