Làng nghề mây tre đan Triệu Xá

Triệu Xá là một làng thuần nông, người dân chủ yếu sống bằng nông nghiệp và đan lát là nghề phụ do các bậc cao niên để lại. Vì thế, tranh thủ lúc nông nhàn để kiếm thêm thu nhập cải thiện đời sống hàng ngày. Cả làng nghề có 1.560 hộ với 4.000 nhân khẩu có tới 850 hộ làm nghề. Tuy thu nhập không cao so với nghề thủ công truyền thống khác nhưng không vì thế mà người dân bỏ nghề.

Trước kia sản phẩm làm ra chủ yếu được bán ở các chợ lân cận thì giờ đây nó còn được tiêu thụ ở một số tỉnh lân cận như: Lào Cai, Yên Bái, Tuyên Quang... Để làm được nghề này thời gian học việc không lâu, dụng cụ rất đơn giản. Mấy con dao tốt, vài cái đục, cưa... là có thể theo nghề. Nhưng đòi hỏi người làm phải bền bỉ, tinh nhanh, kiên trì, nhẫn nại cộng với sự khéo léo của đôi tay.

Mỗi thợ thủ công trung bình một ngày có thể làm được từ 2 đến 3 chiếc thúng hoặc mủng hay các loại rá, rổ và các vật dụng khác. Đối với người thạo việc, làm đều liên tục có thể hơn. Thu nhập bình quân khoảng từ 400 đến 500 nghìn đồng/người/tháng.

Làng rèn Lý Nhân

Xã Lý Nhân có diện tích tự nhiên 282,6 ha, gồm 3 thôn, có hơn 1.200 hộ với hơn 5.400 khẩu. Từ rất xa xưa ở Lý Nhân hầu như nhà nào cũng làm nghề rèn. Người ta rèn từ dao, kéo, liềm, cuốc, thuổng, cày, bừa, búa, rìu…công cụ phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và đồ dùng sinh hoạt gia đình. Các sản phẩm của Lý Nhân được người sử dụng ưa thích và trở nên nổi tiếng khắp nơi bởi họ luôn biết tạo dáng đẹp, lại có phương pháp bổ thép với nước tôi đạt chất lượng cao. Những năm tháng đất nước có chiến tranh dao Lý Nhân đã từng là một trong những thứ vũ khí lợi hại tham gia đánh giặc ngoại xâm...

Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, hiện nay nhiều HTX, tổ hợp nghề rèn đã ra đời. Họ góp vốn cùng nhau mua sắm thêm máy móc chuyên dụng vào sản xuất cho giá trị kinh tế cao và giải phóng sức lao động cho nhân dân. Hiện nay, nghề rèn Lý Nhân rất khởi sắc các sản phẩm đã xuất khẩu đến các thị trường Trung Quốc, Lào, Cam Pu Chia. UBND tỉnh Vĩnh Phúc đã công nhận làng nghề Rèn Lý Nhân đạt tiêu chuẩn Làng nghề truyền thống năm 2006.

Làng Mộc Bích Chu, Thủ Độ

Là hai thôn nằm ở ven sông Hồng thuộc xã An Tường. Làng Bích Chu có 780 hộ, 3.300 khẩu, (trong đó có 600 hộ làm nghề mộc); Làng Thủ Độ có hơn 200 hộ, 1.300 khẩu, (trong đó có 70% hộ làm nghề mộc). Người dân chủ yếu sản xuất đồ gỗ gia dụng và xuất khẩu. Bích Chu, Thủ Độ tự hào là một vùng quê có nghề Mộc truyền thống từ rất lâu đời. Từ rất lâu đời người dân Bích Chu, Thủ Độ đã từng vác cưa, đục đi hành nghề khắp nơi, tay nghề của họ có thể sánh với thợ của Sơn Tây, Nam Định, Bắc Ninh…những địa phương xếp hàng trứ danh về nghề mộc. Có câu ca rằng: “Ngồi ghế Bích Chu chưa ru đã ngủ”

Hiện nay, mỗi hộ gia đình là một phân xưởng nhỏ sản xuất chế biến đồ gỗ gia dụng và xuất khẩu…các gia đình mạnh dạn áp dụng KHKT, từng bước đưa các máy móc thiết bị hiện đại vào sản xuất, chế biến nhằm giải phóng sức lao động, nâng cao giá trị, năng suất nên sản phẩm làm ra rất phong phú, đa dạng về chủng loại, kiểu dáng, chất lượng cao…cả hàng cao cấp và hàng thông dụng, từng bước nâng cao thu nhập cho người dân. Bên cạnh đó Bích Chu, Thủ Độ còn sản xuất đồ mỹ nghệ cao cấp gồm: tượng gỗ ở các điện thờ, đền, miếu, những bức hoành phi, câu đối, đại tự sơn son thếp vàng hoa văn sắc sảo mang đậm nét văn hoá truyền thống

Nhờ có nghề mộc, người dân Bích Chu, Thủ Độ có việc làm ổn định, thu nhập cao đời sống nhân dân từng bước được nâng lên rõ rệt, thu nhập bình quân đầu người toàn xã trên 26 triệu đồng. Thị trường của sản phẩm mộc Bích Chu, Thủ Độ đã vươn xa khắp nơi và được người tiêu dùng cả nước ưa chuộng, tin dùng. Ở một số nước Đông Á, Đông Âu đã có sự hiện diện của đồ gỗ cao cấp Bích Chu, Thủ Độ.

Gần đây với thực trạng cạn kiệt tài nguyên, làng nghề Mộc Bích Chu, Thủ Độ Chu gặp nhiều khó khăn về vật liệu. Do biết vận dụng và thích ứng với thị trường nhiều gia đình, doanh nghiệp tư nhân đã biết dùng gỗ xoan đồng bằng, các loại vật liệu giả gỗ vào chế biến, sản xuất thay thế gỗ vì sự tồn tại và phát triển của làng nghề truyền thống. Tồn tại cùng năm tháng, đồ gỗ Bích Chu, Thủ Độ vẫn mãi mãi là sản phẩm mến mộ của khách hàng trong và ngoài nước.

Năm 2006 làng nghề Bích Chu, Thủ Độ được UBND tỉnh Vĩnh Phúc công nhận làng nghề Mộc Bích Chu đạt tiêu chuẩn Làng nghề truyền thống; . Năm 2008 cả hai làng đều được Hiệp hội Làng nghề truyền thống Việt Nam công nhận làng nghề truyền thống. Ngoài ra nhiều cá nhân được UBND tỉnh, Hiệp hội Làng nghề truyền thống Việt Nam phong tặng là nghệ nhân nghề mộc.

Làng Rắn Vĩnh Sơn

Vĩnh Sơn nằm ở trung tâm huyện Vĩnh Tường, có diện tích tự nhiên 327,34 ha, có 1.254 hộ và hơn 5.806 nhân khẩu.

Người dân Vĩnh Sơn chủ yếu sống bằng nghề sản xuất nông nghiệp và có nghề truyền thống chăn nuôi, chế biến các sản phẩm từ rắn (theo thống kê hiện nay có 700 hộ chăn nuôi, chế biến rắn). Với bí quyết gia truyền qua nhiều đời, từ việc săn bắt rắn người dân Vĩnh Sơn đã biết nuôi dưỡng, làm thịt và chế biến các sản phẩm như: rượu rắn, cao rắn, lọc rắn và những món ăn đặc sản từ rắn…kinh nghiệm này đã được duy trì, phát triển và trao truyền cho con cháu đến ngày nay.

Những sản phẩm Rắn của Vĩnh Sơn không những nổi tiếng trong nước mà còn xuất khẩu sang một số nước Phương Tây, Đông Á, Đông Nam Á và Trung Quốc... Tại Hội chợ Quốc tế Giảng Võ năm 1981, 1982 sản phẩm rắn của Vĩnh Sơn đã được ban tổ chức Hội chợ tặng huy chương bạc. Ở các Hội chợ trong và ngoài tỉnh các sản phẩm này đã được người tiêu dùng đánh giá cao về chất lượng và hình thức sản phẩm.

Có thể nói con rắn đối với người dân Vĩnh Sơn rất quan trọng, ngoài giá trị kinh tế, rắn còn là vị thuốc để chữa bệnh, bồi bổ sức khoẻ và chế biến các món ăn đặc sản. Chính vì vậy, chăn nuôi và chế biến sản phẩm từ rắn đã đem lại việc làm, nguồn thu nhập đáng kể cho người dân trong xã. Để duy trì và phát triển nghề chăn nuôi và chế biến rắn cổ truyền, ngày 24/11/2006 xã Vĩnh Sơn được UBND tỉnh Vĩnh Phúc công nhận làng nghề rắn Vĩnh Sơn đạt tiêu chuẩn Làng nghề truyền thống. Đây là động lực cho sự phát triển kinh tế, xã hội nói chung và phát triển làng nghề của Vĩnh Sơn trong giai đoạn mới.

Hạ Linh (TH)