Người đau đáu gìn giữ nghệ thuật hát Then
Nghệ nhân Ưu tú Chu Thị Hồng Vân đang thực hành nghi lễ Then.
Bà con người Nùng ở Hương Sơn có câu nói: "Ké quả tàng nghìn tiếng lượn Then/Mùa lườn táng piếu pồn báo ón…" (Người già qua đường nghe tiếng lượn Then/ Về nhà như biến thành trai trẻ). Đồng bào thường sử dụng Then vào nhiều dịp như về nhà mới, mừng thượng thọ, ngày cưới, cúng mụ, giải hạn, cầu duyên, cấp sắc…
Quan niệm dân gian cho rằng, Then có nghĩa là (Thiên - “trời”), Then thường đi cùng với đàn tính và được coi là điệu hát của thần tiên truyền lại. Làn điệu Then giúp con người gửi lời cầu nguyện đến trời. Vì thế mỗi khi thực hành nghi lễ, bà đã trình diễn bằng cả tâm hồn, nhiệt huyết của mình với âm thanh, làn điệu phong phú, nhuần nhuyễn giữa đàn, hát, xóc nhạc khi réo rắt, khi du dương, khi nhịp nhàng, rộn rã, lúc thầm thì như suối reo và lại khắc khoải như nỗi mong ngóng, chờ đợi… Tuy nhiên, điều nghệ nhân Hồng Vân trăn trở là trong vùng còn rất ít người biết Then cổ, lớp trẻ nhiều người biết hát Then nhưng đó là Then mới.
Nghệ nhân Then Chu Thị Hồng Vân
Lời ca tiếng hát trong nghi lễ Then chủ yếu kể về hành trình đầy gian nan vất vả của một đội quân quả cảm. Trên đường đi họ phải trải qua rất nhiều thử thách cam go, mỗi một chặng đường lại gặp những thử thách khác nhau. Qua mỗi một chặng đường, thầy Then lại có những cung đàn, giọng hát khác nhau thể hiện sao cho phù hợp với từng tình huống gặp phải. Ví như khi gặp phải thân phận khốn khó, éo le cần giúp đỡ thì sử dụng giọng hát ngọt ngào, yêu thương, chứa chan tình cảm. Khi đi săn thú rừng thì giọng hát mau lẹ, khỏe khoắn, hùng dũng. Khi cầu xin người lái đò vượt biển giọng hát lại tha thiết níu kéo...
Một cuộc Then không chỉ là một cuộc hành trình lên trời để cầu nguyện mà còn có nhiều chương đoạn miêu tả về cuộc sống trần thế và những mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên. Mỗi cuộc tổ chức lễ Then thường phải kéo dài hết một đêm thì đoàn quân sẽ đến gặp được thánh thần, Nam Tào - Bắc Đẩu và cuối cùng là Ngọc Hoàng để trình bày những lời cầu xin của gia chủ mong muốn hóa giải những kiếp nạn, biến những lời cầu xin của gia chủ trở thành hiện thực.
Một mùa Xuân nữa đang đến và những người Nùng ở Hương Sơn lại được thưởng thức những làn điệu Then bay bổng. Những tiếng Then, đàn tính, sóc nhạc như mạch nguồn chảy mãi từ mùa xuân này tới mùa xuân khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác mà nghệ nhân Chu Thị Hồng Vân chính là một trong những cầu nối cho sợi dây gắn kết ấy.
Bài, ảnh: Đông Khánh
Tin liên quan
Tin mới hơn

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên
11:01 | 04/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống
12:15 | 03/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên
09:31 | 03/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ
14:07 | 02/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mùa sen ở hồ Tây
11:48 | 02/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh
14:01 | 01/07/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến
10:24 | 26/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng
11:03 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông
10:49 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng
10:21 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt
10:08 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá
09:01 | 19/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ
11:09 | 18/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025
15:44 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt
15:42 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội
15:41 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc
13:19 | 12/06/2025 Tin tức

Cả nước đã có 16.543 sản phẩm OCOP
14:57 OCOP

Tuổi trẻ Lâm Đồng học và làm theo Bác
11:21 Đào tạo nghề

Nông nghiệp tạo không gian sống chất lượng cao
11:16 Khuyến nông

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên
11:01 Làng nghề, nghệ nhân

Xã Hồng Sơn: Những thông tin chi tiết sau sắp xếp
10:59 Nông thôn mới