Về Huế mua nón bài thơ, nón lá sen
Làng Tây Hồ (xã Phú Hồ, huyện Phú Vang, tỉnh Thừa Thiên - Huế) là nơi sản sinh ra chiếc nón bài thơ - một vật dụng được xem là mang cả vẻ đẹp của tâm hồn Huế.
Nằm bên dòng sông Như Ý, làng Tây Hồ từ lâu đã nổi tiếng với nghề chằm nón lá truyền thống. Nghề chằm nón lá đã hình thành cách đây hàng trăm năm và nón bài thơ- một nét đặc trưng của Huế cũng xuất phát từ làng nón Tây Hồ, vùng đất đã từng nổi danh có nhiều cô gái xinh đẹp, làm say đắm biết bao chàng trai trong vùng.
Nón lá Huế, đặc biệt là nón bài thơ, nó không chỉ là chiếc nón đơn thuần mà là một tác phẩm nghệ thuật thực sự. Để có được chiếc nón ưng ý, các nghệ nhân làm nón Huế phải qua nhiều công đoạn tỉ mỉ, đòi hỏi sự cần mẫn, khéo léo của người thợ. Từ chọn khung, uốn vành, lợp lá, cắt hoa văn, đến chằm hoàn thiện chiếc nón và cuối cùng là đánh bóng bảo quản…Có lẽ vì thế mà nón Huế rất được nhiều du khách ưu chuộng.
Chiếc nón bài thơ ra đời ở Tây Hồ như một sự tình cờ: Đó là vào khoảng năm 1959 - 1960, ông Bùi Quang Bặc - một nghệ nhân chằm nón lá, cũng là một người yêu thơ phú trong làng đã có sáng kiến làm nên nón bài thơ bằng cách, ép những câu thơ vào giữa hai lớp lá, tôn vinh thêm vẻ đẹp của chiếc nón. Hai câu thơ đầu tiên được ông Bặc ép vào chiếc nón là: “Ai ra xứ Huế mộng mơ/ Mua về chiếc nón bài thơ làm quà”.
Con gái làng Tây Hồ chừng mười sáu tuổi thì đã tự học chằm nón và có người suốt đời chỉ theo nghề chằm nón. Còn đàn ông, ngoài việc đồng áng, họ cũng phụ giúp phụ nữ làm công việc ủi lá hay chẻ tre để làm vành nón.
Điều làm nên nét đặc biệt nhất của nón lá Tây Hồ so với sản phẩm cùng loại của nhiều làng nón khác ở xứ Huế chính là dáng thanh mảnh, độ mỏng, màu nón nhã nhặn và đặc biệt nhất là những bài thơ chất chứa tâm hồn xứ Huế được cài trong chiếc nón.
Ban đầu, nón bài thơ được người dân Tây Hồ làm để tặng người thân, không ngờ lại được mọi người yêu thích. Từ đó, những người làm nón ở Tây Hồ bắt đầu làm nón bài thơ hàng loạt, đưa ra bán ở thị trường. Những câu thơ được ép vào nón cũng đa dạng và phong phú hơn, thường là những câu thơ về Huế.
Họa sĩ Nguyễn Thanh Thảo (phường Hương Sơ, TP Huế) sáng tạo tác phẩm nón lá sen mang tính thẩm mỹ cao.
Ngoài ra để làm đẹp thêm cho chiếc nón người ta còn ép vào đấy những bức tranh về sông Hương, núi Ngự cạnh bài thơ. Trải qua một thời gian khá dài, chiếc nón bài thơ là sản phẩm độc quyền của làng nón Tây Hồ. Rồi theo lẽ thường tình, những cô gái làng Tây Hồ đi lấy chồng về các miền quê khác, họ mang theo nghề nón lá truyền thống của mình và nghề làm nón bài thơ được lan truyền rộng rãi khắp các miền quê.
Từ Tây Hồ, những chiếc nón bài thơ toả đi khắp nẻo đường và trở nên gần gũi, thân quen trong cuộc sống thường nhật của mỗi phụ nữ Huế. Chỉ với nguyên liệu đơn giản của lá dừa, lá gồi, những chiếc nón bài thơ vẫn trở thành vật “trang sức” của biết bao thiếu nữ.
Trên đất nước Việt Nam chúng ta hầu như ở địa phương nào cũng có nghề làm nón. Những chiếc nón được sản xuất ra với mục đích đội đầu che nắng che mưa, nhưng ở mỗi vùng miền lại có những đặc trưng riêng trong cách sản xuất nhưng có thể nói Huế là trung tâm sản xuất nón lá của cả nước.
Nghề làm nón lá đã xuất hiện ở Huế hàng trăm năm nay với nhiều làng nón như Dạ Lê, Phú Cam, Đốc Sơ, Triều Tây, Kim Long, Sịa... Trong đó Tây Hồ là cái tên nổi bật nhất bởi đây chính là nơi xuất xứ của chiếc nón bài thơ nổi tiếng. Hàng năm, những làng nghề làm nón ở Huế cho ra thị trường hàng triệu chiếc nón, không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ của người dân, mà còn là món quà lưu niệm đặc sắc cho du khách bốn phương khi đến Huế.
Nón lá cùng với chiếc áo dài là vận dụng gắn bó mật thiết với người phụ nữ và được coi là y phục dân tộc của người phụ nữ Việt Nam. Nón lá có ở ba miền nhưng với Huế thì chiếc nón lá đã thể hiện được nét đẹp của cả một vùng văn hóa và đã trở thành biểu trưng cho vẻ đẹp, sự dịu dàng, thanh mảnh, duyên dáng của người phụ nữ Huế. Dù xuất hiện ở đâu, chiếc nón Huế vẫn mang đậm hồn quê, vẫn mang đậm hương đồng, gió nội của những làng nghề truyền thống, nơi đã sản sinh ra nó. Nón lá Huế từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của các nghệ sĩ Huế và của những người yêu Huế
Nón lá sen độc đáo
Nón Huế có nhiều loại: Nón lá sen mang màu xanh mướt đặc trưng của những chiếc lá sen được chọn hái từ các hồ hào trong kinh thành Huế. Sự cách tân từ chiếc nón lá truyền thống khiến sản phẩm trở nên hết sức độc đáo…; Nón họa tranh với muôn vàn màu sắc, họa tiết khác nhau, khắc họa nên những bức tranh cung đình Huế, các thắng cảnh đẹp đến từ khắp các vùng miền Việt Nam.
Nón lá từ lâu đã trở thành một sản phẩm gắn liền với người Việt Nam nói chung và xứ Huế nói riêng. Từ vẻ đẹp của chiếc nón lá, anh Nguyễn Thanh Thảo (SN 1988, phường Hương Sơ, TP Huế) đã tiếp tục thổi hồn vào nón với tác phẩm nón lá sen, một sản phẩm du lịch vừa đẹp vừa mang tính thẩm mỹ cao. Qua bàn tay tài hoa, khéo léo và sự sáng tạo độc đáo của anh, những chiếc lá sen xanh tươi thô sơ trở thành chiếc nón gần gũi với người phụ nữ, được thị trường đón nhận và ưa chuộng.
Tính chất của lá sen là không thấm nước, điều đó đáp ứng được yêu cầu của chiếc nón là chịu được mưa, nắng. Để tạo ra một sản phẩm nón lá sen đòi hỏi rất công phu, từ khâu chọn những lá sen đẹp đến khâu kĩ thuật như lên khung, chuốt vành, chằm nón lá, tái tạo màu, để tổng thể chiếc nón phải có độ hài hòa và đủ tiêu chuẩn của nón lá Việt Nam…
Từ niềm đam mê và sự kiên trì đã đưa anh Thảo đến thành công trong việc làm nón lá sen. Năm 2018, những chiếc nón lá sen nhiều màu sắc khác nhau đã thành công được đưa ra thị trường và được đón nhận. Năm 2019, anh Thảo cung cấp cho thị trường hơn 4.000 chiếc nón lá sen với giá 200.000 đồng/chiếc. Đầu năm 2020, anh Thảo cung cấp thêm cho thị trường sản phẩm nón lá sen xuyên sáng để phục vụ biểu diễn thời trang, trưng bày, trang trí… với giá 400.000 đồng/chiếc cùng nhiều sản phẩm khác được làm bằng lá sen như túi xách, hoa sen sấy khô…
Sản phẩm nón lá sen của anh Thảo đã được nhận giải A Cuộc thi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2017. Sản phẩm này không những được người dân thành phố Huế đón nhận mà còn vươn ra ngoài biên giới quốc gia đến với du khách của nhiều nước trên thế giới như Thái Lan, Hàn Quốc…
Ông Phạm Văn Tần - Chi cục Trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Thừa Thiên - Huế) đánh giá, nón lá sen là một sản phẩm sáng tạo và góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho người trồng sen ở Thừa Thiên – Huế. Hiện, nón lá sen đã được chủ nhân đăng ký trở thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tỉnh Thừa Thiên - Huế..
Bài, ảnh: Doãn Ngọc
Năm 2010 Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ ký Quyết định số 1347/QĐ-SHTT về việc cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00020 cho sản phẩm nón lá “Huế”. Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế là Tổ chức quản lý chỉ dẫn địa lý “Huế” cho sản phẩm nón lá. Đây cũng là sản phẩm thủ công mỹ nghệ đầu tiên được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý.
Tin liên quan
Tin mới hơn
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo làng nghề làm tương Mông Phụ
14:08 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thăng trầm nghề đúc lư đồng An Hội ở thành phố hồ chí minh
10:20 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguồn gốc lịch sử về nghề sơn mài
09:44 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Niềm trăn trở của Nghệ nhân ưu tú Y Sim Ê ban
14:44 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề nuôi vẹm xanh
14:43 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo "may nóng" ở phố cổ Hội An
14:42 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 Làng nghề, nghệ nhân
Tướng Hoàng Đan kể về buổi chiều 30/4/1975
09:55 Tin tức
Đồng chí Trần Phú - Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng, người con ưu tú của dân tộc Việt Nam
09:54 Tin tức
Thanh Hóa: Tăng cường công tác bảo đảm an toàn thông tin mạng trong dịp Lễ 30/4, 01/5 và 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ
09:53 Tin tức
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự phiên khai mạc Diễn đàn Tương lai ASEAN
14:42 Tin tức