Thủ công mỹ nghệ Quảng Nam: Nhiều rào cản để tạo thương hiệu làng nghề
Làng nghề phát triển qua ngày
Toàn tỉnh Quảng Nam có 89 làng nghề đang hoạt động, trong đó, có 25 làng nghề được công nhận danh hiệu làng nghề và làng nghề truyền thống. Năm 2012 - 2014, tổ chức UNESCO thực hiện nghiên cứu trong khuôn khổ dự án “Phát triển Làng nghề thủ công gắn với Du lịch tại Quảng Nam”. Đây được xem là nghiên cứu mới nhất về các làng nghề TCMN tại Quảng nam đã cho thấy rằng, tình trạng các doanh nghiệp hàng thủ công suy thoái bởi sản phẩm làm ra không đáp ứng được nhu cầu thị trường và giới trẻ tiếp tục làn sóng di cư tìm kiếm việc làm nơi khác hiện vẫn còn phổ biến. Nghiên cứu này tập trung vào ba khu vực địa lý: huyện Duy Xuyên, Điện Bàn, và TP. Hội An. Cuộc điều tra được thực hiện đối với toàn bộ nghệ nhân và doanh nghiệp thủ công trong cả ba địa bàn, với tổng số 238 người.
Ngành thủ công cung cấp cơ hội tốt cho người dân địa phương để chuyển đổi công việc và tăng thu nhập. 64,9% công nhân chuyển đổi từ sản xuất nông nghiệp sang ngành nghề thủ công. Hầu như toàn bộ những người tham gia phỏng vấn cho biết nguồn sinh kế chính phụ thuộc vào nghề thủ công. Thu nhập bình quân từ sản xuất thủ công của mỗi hộ gia đình là trên 140 triệu đồng, thuộc nhóm thu nhập trung bình trong cả nước.
Tìm kiếm lớp trẻ thực sự có tư duy sáng tạo để phát triển làng nghề đang là vấn đề lớn với ngành TCMN.
Tuy nhiên, tổng số lao động trong ngành nghề thủ công biến động nhiều do nhiều thợ thủ công làm việc theo mùa vụ hoặc bán thời gian. Điều này cho thấy, ngành nghề TCMN thực sự là nguồn thu nhập chính với nhiều hộ dân nhưng vì chưa có được sự ổn định của thị trường nên dẫn đến việc làm theo mùa, theo hợp đồng. Điều này kéo theo sự phát triển chung của các làng nghề cũng chỉ đang đếm qua từng ngày.
Truyền nghề nhưng chưa có truyền nhân
Cũng cùng khảo sát này, chỉ 26% số người tham gia phỏng vấn có trình độ học vấn cao hơn bậc phổ thông trung học. Một mặt, tình trạng này phản ánh một lợi thế riêng biệt mà ngành thủ công mang lại cho người dân địa phương khả năng tiếp cận các cơ hội học tập kỹ năng một cách dễ dàng. Mặt khác, tình trạng này cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng phát triển trong công việc của thợ thủ công do nền tảng hạn chế của họ để thực hiện các nghiên cứu thị trường hoặc phát triển các sản phẩm sáng tạo.
Đặc biệt, các thợ cao tuổi là lực lượng lao động chính, trong khi đó giới trẻ ít quan tâm và chưa có động lực để nối nghiệp nghề thủ công truyền thống. Vấn đề thiếu sự tham gia và động lực của thế hệ trẻ có thể là một rào cản đối với khả năng sáng tạo và đổi mới trong phát triển sản phẩm mới. Tỉ lệ thanh thiếu niên dưới 25 tuổi tham gia vào nghề sản xuất hàng thủ công với vai trò là thành viên doanh nghiệp gia đình hay lao động làm thuê rất thấp.
Hầu hết các nghệ nhân sẵn sàng truyền dạy nghề cho người khác nhằm tiếp nối và phát huy nghề truyền thống nhưng không tìm được người có nguyện vọng học nghề hoặc do họ không có đủ thời gian và điều kiện để truyền dạy. Đây là một tình trạng chung đối với các làng nghề truyền thống khác ở Việt Nam và trong toàn khu vực chứ không riêng gì Quảng Nam.
Chính sách chưa mở đường cho TCMN
Xung quanh thị xã Hội An, đèn lồng, đồ gốm, chạm khắc gỗ là các ngành công nghiệp chiếm ưu thế. Do đó, phần lớn nguyên vật liệu dành cho các ngành công nghiệp thủ công địa phương là mây - tre, đất sét và gỗ. Tuy nhiên, nguyên liệu thô không đạt chất lượng. Kỹ thuật truyền thống khi xử lý nguyên liệu mang lại hiệu quả kém, dẫn tới việc các sản phẩm tre thường có tuổi thọ ngắn, dễ bị nấm và côn trùng tấn công. Như vậy chất lượng sản phẩm gần như không được đảm bảo.
Bên cạnh đó, vấn đề chính sách cũng cần phải xem lại. Trong kết quả nghiên cứu, UNESCO cho rằng, để lĩnh vực TCMN được chú trọng một cách thực sự trong các chương trình nghị sự về chính sách phát triển, cần thiết phải đánh giá đầy đủ các tác động về kinh tế - xã hội của nó. Các nhà hoạch định chính sách và nhà quản lý cần được thông tin đầy đủ về tình hình thị trường tại khu vực, số lượng và các sản phẩm chủ lực bán ra, các kênh tiếp thị và các bước đi phù hợp nhằm giảm nhẹ những thách thức mà các ngành nghề thủ công sản xuất tại địa phương phải đối mặt.
Cần xây dựng một cơ sở dữ liệu về các ngành công nghiệp thủ công và vận động chính quyền địa phương thường xuyên cập nhật cơ sở dữ liệu; Tăng cường các cơ chế hỗ trợ về mặt thể chế đối với các hoạt động thủ công. Như vậy, với rất nhiều rào cản về nhân lực, thị trường, chính sách… các làng nghề tại Quảng Nam dù có được các công nhận nhưng vẫn chưa có được dấu ấn thương hiệu xứng đáng.
Thùy Trang
Tin liên quan
Tin mới hơn
Nghề cói Kim Sơn trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
13:52 | 08/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Bảo tồn và phát triển làng nghề chiếu cói Hoài Nhơn
11:01 | 08/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Lụa Vạn Phúc - Giữ lửa qua từng thế hệ
14:08 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát của người Tày ở Cao Bằng
09:56 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ghé thăm làng nghề chằm nón lá Đức Hòa
09:55 | 07/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khám phá nghề đan thúng chai ở Phú Mỹ
14:52 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khi nhà khoa học đồng hành với nông dân
14:26 Khuyến nông
Hoài Đức: Tình trạng xả rác tùy tiện ở một số làng nghề cần sớm có biện pháp khắc phục
14:06 Môi trường
Nghề cói Kim Sơn trở thành di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
13:52 Làng nghề, nghệ nhân
Lạng Sơn: Mô hình khởi nghiệp, lập nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới
13:52 Nông thôn mới
Sóc Sơn: Khai phá tiềm năng của sản phẩm OCOP từ thế mạnh địa phương
13:48 OCOP