Thấp thỏm hệt chơi hụi

Gần 30 năm mưu sinh trên biển, ngư dân Trần Hiểu Văn (trú xã Hoài Hương, huyện Hoài Nhơn, Bình Định), chủ tàu BĐ 96561 TS (330 CV) vẫn đang đau đầu vì không tiếp cận được hợp đồng với doanh nghiệp (DN) nên phải bán thủy sản cho đầu nậu.

Anh Văn cho biết: “Giữa tháng 5 vừa rồi, tàu chúng tôi gồm 6 thuyền viên, đánh bắt ở ngư trường Hoàng Sa. Nếu cùng thời điểm đó, tháng trước giá cá ngừ đại dương được thu mua khoảng 90.000 đồng/kg thì cập bến chỉ còn 84.000 đồng/kg. Việc bán qua đầu nậu không chỉ bấp bênh về giá mà ngư dân còn chịu cảnh nguy hiểm giống hệt chơi hụi”.

Ngư dân Nguyễn Tấn Thanh (xã Hoài Hương, huyện Hoài Nhơn, Bình Định) đưa cá ngừ đại dương lên bờ.

Nhiều thuyền trưởng ở Bình Định cho hay, khi đang đánh bắt trên biển, đầu nậu trong bờ đã điện thoại trực tiếp cho chủ tàu để làm giá.

“Họ ở bờ gọi điện làm giá trước, chúng tôi là ngư dân đang mưu sinh trên biển có biết giá bao nhiêu là chuẩn đâu, chỉ nắm thông tin thị trường qua đầu nậu. Tàu cập bến chỉ mong bán được hàng, họ nói giá sao thì mình nghe vậy. Nếu hợp đồng với công ty sẽ chắc ăn hơn, vì bán cho đầu nậu giống như thuê họ ở lại lấy tiền giúp để mình ra khơi và họ sẽ ăn tiền hoa hồng. Bán xong nhiều ngày sau đầu nậu mới thanh toán đủ. Nếu đầu nậu thua lỗ họ viện đủ lý do như công ty chưa có tiền nên việc trả tiền cho chủ tàu chậm, phải chờ đợi… Chẳng may, đầu nậu ôm tiền chạy, chúng tôi lâm vào cảnh vỡ hụi”- anh Văn nói.

Theo ngư dân Nguyễn Văn Việt (Hoài Hương, Hoài Nhơn, chủ tàu BĐ 97244), cái khó hiện nay của ngư dân Bình Định là chưa có DN nào đứng ra thu mua sản phẩm trực tiếp cho ngư dân mà đều thông qua trung gian. Vì vậy, bắt buộc ngư dân phải bán cho nơi duy nhất là đầu nậu, từ đó phát sinh rất nhiều bất cập.

“Khi tàu bán sản phẩm xong, đầu nậu ứng khoảng 25% số tiền bán được để chủ tàu trang trải chi phí cho anh em lao động. Rồi sau đó, nếu nhanh thì 1 tuần, chậm có khi mất 1 tháng đầu nậu mới thanh toán đủ. Cũng có trường hợp ngư dân thiếu vốn, đầu nậu đầu tư trang thiết bị để chủ tàu tham gia đánh bắt và khi làm ra sản phẩm bắt buộc phải bán cho họ. Lâu nay, ngư dân đa số bán cho đầu nậu chứ không hợp đồng được với DN nên giá cả rất bấp bênh, khó kiểm soát. Chủ yếu những ngư dân tham gia đánh bắt theo chuỗi bằng ngư lưới cụ Nhật Bản mới được DN thu mua trực tiếp nhưng số lượng tàu này rất ít” - ngư dân Việt cho hay.

Lỗ, nhưng không thể bỏ

Ngư dân cập cảng cá Quy Nhơn (Bình Định) để bán sản phẩm cho đầu nậu.

Khác với Bình Định, mặc dù ngư dân Đà Nẵng sống cạnh hàng chục nhà máy chế biến, xuất nhập khẩu thủy hải sản nhưng vẫn không thể vắng bóng đầu nậu. “Ngoại trừ một số anh có máu mặt, hình thành từng đội tàu, bao luôn cả tàu hậu cần, có kinh tế vững may ra không dựa vào nậu. Anh em chúng tôi, thoát sao được” - anh Hồ Ngọc Phước (chủ tàu ĐNa 90449) nói.

Phước từ xưa đến nay nổi tiếng làng biển Xuân Hà (Thanh Khê, Đà Nẵng) là tự làm tự ăn, không vay mượn ai, nhưng chỉ cần một cú tai nạn lãng xẹt vào năm 2011, tàu bị sét đánh ở Hoàng Sa, lập tức sa vào nợ nần.

“Muốn ra khơi phải tân trang tàu, sắm máy mới. Còn lao động nữa, thời buổi này họ làm cao lắm, mỗi lần đi bắt ứng trước 7 - 10 triệu đồng. Làm trừ dần, anh tính một tàu 12 người, mỗi người hết chục là 120 triệu đồng, rồi chi phí dầu đèn, gạo, gas, không vay chủ nậu thì lấy đâu. Mùa này cá mú ế ẩm tận cổ, nậu được thể càng ép. Cá đẹp còn đỡ, cá xấu xuống tận 5 giá. Nghĩ muốn bỏ biển, nhưng luật chơi thế rồi, phải chấp nhận thôi” - Phước nói.

Thuyền trưởng Phạm Văn Xinh - tàu ĐNA 90189 (Thanh Khê Đông), sau nhiều chuyến biển bầm dập, đầu năm 2010, anh Xinh mạnh dạn vay tiền đầu tư nâng cấp để đi câu mực xa bờ. Trong tay không có một đồng vốn, anh quyết định vay một vài chủ nậu gần nửa tỷ đồng. Chuyến mực đầu trúng lớn, nhưng dần dần, tỷ lệ ăn chia, rồi lãi vay lớn khiến anh không thể cầm cự, và bây giờ là cho thuê con tàu. “Làm gì có chuyện không tiền mà ra khơi nếu vắng chủ nậu. Dân biển, ai cũng cầm nhà hết rồi. Giờ đây muốn ra khơi phải vay thôi, luật rồi. Tui không đi nữa là vì không thể tiếp tục vay. Lãi lớn và tỷ lệ ăn chia, giá cả làm mình thấy thiệt thòi quá. Thôi thì gắng cho thuê, kiếm 20% trên mỗi chuyến, đủ trả lãi và chi phí. Chờ lúc nào đến thời sẽ quay trở lại biển”.

Theo Dân Việt