Kẹo sìu châu – đặc sản của quê hương Nam Định

Nhắc đến kẹo sìu châu, có người cho rằng đây là một sản phẩm do người Hoa kiều làm ra vì đã có thời gian họ sống trên đất Nam Định. Nhưng thực ra không phải vậy, hơn 200 năm trước cụ Tổ nghề Đỗ Phúc Nhật đã sáng tạo ra thứ kẹo lạc từ các nguyên liệu đặc sản của nông nghiệp vùng châu thổ sông Hồng nổi tiếng khắp Thành Nam. Tiệm không biển hiệu nên người dân chỉ mách nhau hàng kẹo trước đền Triều Châu do người Phúc Kiến lập ra khi di cư sang. Dần dà, người ta gọi là hàng kẹo "triều châu", sau đọc chệch thành "sìu châu".

Kẹo sìu châu đặc sản Nam Định

Nguyên liệu làm ra kẹo sìu châu là lạc pha lẫn với vừng, kết hợp với đường và mạch nha. Để làm kẹo sìu châu ngon thì quan trọng nhất là phải có nguyên liệu tốt, lạc làm kẹo phải được chọn lọc cẩn thận. Vừng có thể là vừng trắng hoặc vừng đen, mỗi loại vừng sẽ làm cho kẹo sìu ngon một vị và màu sắc cũng khác nhau.

Theo anh Trần Lê Giáp – Chủ cơ sở sản xuất kẹo truyền thống Lê Giáp tại xã Kim Thái, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định: “Lạc để làm kẹo sìu châu của cơ sở chúng tôi được nhập hoàn toàn từ chính những người dân địa phương tự trồng, có đặc điểm là hạt lạc đều, mẩy, vỏ hồng cánh sen và ăn béo ngậy, khi rang chín phải giòn, thơm bùi, vỏ săn lại. Làm mạch nha cần nguyên liệu sạch, đó là hạt nếp gạo nếp cái hoa vàng và thóc tẻ để nảy mầm phơi khô rồi đem xay nhuyễn ủ lên men với bột nếp. Đường phải là loại đường kính trắng”.

Lạc để làm kẹo hạt phải đều, mẩy, có vỏ hồng cánh sen và ăn béo ngậy

Lạc sau khi đã loại bỏ hạt lép, hỏng và rửa sạch sẽ được đem đi rang. Khi rang lạc phải chín giòn, thơm bùi, vỏ săn lại rồi tách vỏ thật sạch mới cho vào nấu với đường, quyện mạch nha. Khi nấu, phải chú ý sao cho vừa đủ lửa, không to quá cũng không nhỏ quá để kẹo vừa chín tới.

Để nấu được kẹo sìu châu, người thợ cần có đôi tay tinh tế, phải “dẻo tay” để giữ nhiệt độ ổn định của bếp, bên cạnh đó phải biết ước lượng tỷ lệ đường, mạch nha phù hợp với mỗi mẻ nấu. Bởi nấu trong thời gian ngắn, thao tác nhanh nên yêu cầu cần có kinh nghiệm nắm được bí quyết “hoán đường” đến độ nào thì mới cho đường vào để đảm bảo được các hương vị hài hòa, kẹo không quá ngọt hay quá béo.

Bước cuối cùng là đổ hỗn hợp kẹo còn nóng lên khay có bột nếp giúp kẹo không bị chảy nước và nhanh tay cán mỏng kẹo để cắt thành phên hay chia thành từng miếng vuông nhỏ cho vừa miệng.

Để làm được thứ kẹo sìu châu thơm ngon như vậy là cả một nghệ thuật lắm công phu

Người ta hay nói đến ưu điểm dễ nhận thấy của kẹo sìu châu là khi ăn không hề dính răng, giòn thơm, vị bùi của lạc hòa quyện với vị ngọt thanh của mạch nha. Cách thưởng thức kẹo sìu châu cũng rất đặc biệt, khi ăn không thể thiếu một ly trà nóng, vị mát chan chát của trà xanh quyện hòa với vị bùi giòn tan của kẹo để cảm nhận được sắc ngọt dịu dàng tan dần nơi đầu lưỡi.
Trong Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”, kẹo sìu châu Lê Giáp của cơ sở sản xuất kẹo truyền thống Lê Minh Giáp đã được UBND tỉnh Nam Định chứng nhận OCOP đạt 3 sao năm 2020, qua đó giúp thương hiệu kẹo sìu châu được nhiều người biết đến hơn trong bản đồ du lịch ẩm thực Việt Nam.

Sản phẩm kẹo sìu châu Lê Giáp đã được chứng nhận OCOP đạt 3 sao

Ông Trần Văn Tuân – Phó Chủ tịch UBND xã Kim Thái chia sẻ: “Trong xã có nhiều cơ sở sản xuất kẹo sìu châu, nhưng nổi bật là cơ sở Lê Giáp. Nhờ có nghề truyền thống, bên cạnh việc giải quyết đầu ra cho sản phẩm lạc còn tạo được nhiều việc làm ổn định cho người dân. Từ đó góp phần phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới cho địa phương”.

Kẹo sìu châu là niềm tự hào của người dân Nam Định về đặc sản quê hương, mỗi gói kẹo tuy có giá trị vật chất không cao nhưng chứa đựng cả tấm lòng của những người thôn ghê gửi gắm cho mỗi vị khách khi đặt chân đến đây.

Bài và ảnh: Trang Triệu