Hà Nội: 32°C Hà Nội
Đà Nẵng: 31°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 30°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 32°C Thừa Thiên Huế

Huyện Lộc Ninh, tỉnh Bình Phước: Nghề đan chiếu lùng trải sàn của người Khmer

LNV - Người Khmer ở Bình Phước hiện nay có khoảng 19.235 người, sinh sống trên địa bàn 11 huyện, thị xã thành phố của tỉnh. Địa phương có dân số đông nhất là huyện Lộc Ninh với 10.750 người, ít nhất là thị xã Phước Long, 148 người, các huyện như Chơn Thành, Hớn Quản, thành phố Đồng Xoài là nơi có nhiều người Khmer sinh sống.
Người Khmer Bình Phước thuộc nhóm Khmer Lơ vùng cao, cũng là một trong những cộng đồng cư dân sinh sống lâu đời ở vùng đất này. Văn hóa truyền thống của người Khmer Bình Phước bên cạnh những loại hình, đặc điểm chung của người Khmer Nam Bộ, họ còn có nhiều đặc điểm khác biệt, tạo nên sắc thái văn hóa riêng của người Khmer Bình Phước. Chẳng hạn: Trong lễ hội truyền thống, người Khmer Bình Phước có lễ hội phá Bàu – Dua Ta Teng, đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thế quốc gia; Lễ cúng trừ Tà Ma (còn gọi là lễ Bà Bóng), lễ hội Xuống đồng; Trong tín ngưỡng thờ Neak Ta truyền thống, họ thờ bằng tượng thờ, không phải bằng đá như những nơi khác. Đặc biệt, trong nghề truyền thống, người Khmer Bình Phước có thể đan tấm trải sàn- một sản phẩm được làm từ vật liệu là cây mọc tự nhiên có sẵn ở vùng đất này.

Nhà ở truyền thống của người Khmer Bình Phước là kiểu nhà sàn, chất liệu từ các loại gỗ tre, là khai thác trong tự nhiên. Do đặc điểm sàn nhà được làm bằng tre hoặc gỗ nên thường không bằng phẳng, có nhiều khe hở gây ra nhiều bất tiện trong quá trình sử dụng. Vì vậy, người Khmer Bình Phước đã đan các tấm chiếu Lùng trải trên sàn nhà, nếu có điều kiện thì họ trải hết diện tích mặt sàn nhà, nếu không có điều kiện, họ chỉ sử dụng để trải ở những nơi cần thiết như: Nơi ngủ, nơi ăn cơm, nơi tiếp khách,…

Chiếu Lùng hay tấm trải sàn là cách gọi khác nhau xuất phát từ việc nguyên liệu chủ yếu của sản phẩm này là từ Lùng, một loại cây mọc hoang trong tự nhiên, ở các đầm lầy, ven suối, đồng ruộng,… Đặc điểm của loại cây này, về hình dáng là loại thân tròn, da màu xanh đậm như vỏ dưa hấu, thân cao nhất khoảng 1.5m, to bằng ngón chân cái trở xuống, lá cây tương tự như lá cây Dong nhưng ngắn và nhỏ hơn. Ruột của cây xống, màu trắng, mềm. Chức năng của sản phẩm này có thể dùng để trải sàn ngủ, dùng để trải sàn nhà trong các không gian khác. Do đó, có thể gọi là chiếu Lùng, có thể gọi là tấm trải sàn là vì vậy.

Cây Lùng sau khi khai thác từ tự nhiên về, họ tiến hành ngay việc chẻ, vót bỏ ruột để tạo sợ nguyên liệu, nếu để lâu cây bị khô khó chẻ và sợ nguyên liệu chẻ ra cũng rất khó đan. Phương pháp chẻ tạo sợi nguyên liệu đan chiếu Lùng cũng rất đặc biệt, hầu hết các công đoạn họ ít khi sử dụng dao. Trước hết, người đan dùng dao chẻ mớm chia cây Lùng thành bốn mảnh, sau đó dùng các nhánh cây Lùng nhỏ bằng đầu đũa, buộc lại thành dấu cộng, dài khoảng 8cm rồi đặt vào vị trí đã được chẻ mớm, dùng tay kéo mạnh về phía sau, cây Lùng sẽ bị chẻ ra làm bốn mảnh. Sau đó, họ cùng nửa mảnh đoạn cây Lùng để vót bỏ ruột, tạo thành sợi nguyên liệu hoàn chỉnh. Tiếp đó, họ đưa các sợi nguyên liệu ra phơi khô vừa đủ (Khoảng 1 ngày) là có thể đan được.

Một sản phẩm chiếu Lùng có kích thước khoảng 1.8m đến 2.2m, đan theo kiểu nan đôi (lồng hai). Các viền xung quanh được cố định bằng dây mây. Đây là loại cây không bị mối mọt làm hại, không bị mục bở nước, ẩm, càng sử dụng càng bóng bề mặt nên càng đẹp. Do đó, chiếu Lùng rất bền khi sử dụng.

Sản phẩm thủ công truyền thống này của người Khmer đã có từ rất lâu đời và trở thành sản phẩm rất phổ biến trong cộng đồng. Gia đình nào cũng biết đan để chế tác ra sản phẩm cho gia đình sử dụng. Nghề thủ công truyền thống này có rất nhiều người tham gia ở các công đoạn khác nhau. Đàn ông thường là người đi khai thác nguyên liệu, chẻ, vót nguyên liệu, khâu đan chủ yếu là phụ nữ. Và họ có quan niệm rằng, phụ nữ Khmer Bình Phước khi lớn lên vẫn chưa biết đan chiếu lùng thì chưa được coi là người đảm đang, chưa giỏi. Do đó, hầu như phụ nữ Khmer Bình Phước người nào cũng biết đan chiếu này. Và như một điều tất yếu, gia đình nào cũng có sản phẩm này trong nhà, dù ít hay nhiều. Có những gia đình như ông Lâm Boch ở xã Lộc Khánh có hàng chục chiếc.

Ngày nay, mặc dù người dân đã chuyển sang cư trú bằng nhà trệt, nhưng nhu cầu sử dụng của người dân vẫn còn. Họ vẫn sử dụng chiếu Lùng để trải trên sàn nhà để sử dụng. Do vậy, nguồn nguyên liệu (cây Lùng) để đan chiếu Lùng đã bị thu hẹp, không còn phong phú như trước đây, nhưng người dân nhiều nơi vẫn duy trì nghề đan chiều Lùng này. Trong đó, các xã Lộc Quang, Lộc Phú, Lộc Khánh, Lộc Thành của huyện Lộc Ninh là nơi còn duy trì nghề đan chiếu Lùng với quy mô lớn và mật độ nhiều nhất.

Trước đậy, người Khmer đan chiếu Lùng chỉ để sử dụng trong gia đình, không có hình thức trao đổi mua bán thị trường. Ngày nay mặc dù hoạt động gia thương trao đổi diễn ra mạnh mẽ nhưng người dân vẫn chưa có hình thức trao đổi sản phẩm này trên thị trường. Với chức năng đa dạng, cấu trúc phù hợp với các hoàn cảnh sử dụng, giá thành phù hợp (khoảng 300.000 dồng/sản phẩm) chiếu Lùng có thể sử dụng vào nhiều mục đích khác nhau. Đặc biệt sản phẩm này có nguyên liệu từ tự nhiên, thân thiện môi trường, có thể rất cần cho nhu cầu sử dụng trong một số lĩnh vực của xã hội hiện nay. Tuy nhiên với hình thức sản xuất nhỏ lẻ, sản phẩm làm ra vẫn chưa nhiều, không đủ để cung cấp cho thị trường, cần thay đổi quy mô sản xuất mới có thể phát triển nghề thủ công truyền thống này thành sản phẩm thương mại.

Bài, ảnh: Phạm Hữu Hi - Ngô Hà - Lê Thị Phương

Tin liên quan

Tin mới hơn

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị chuẩn bị cho Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025.
Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

LNV - Làng hoa giấy Thanh Tiên - cái nôi của nghệ thuật làm hoa giấy truyền thống - một nghề không chỉ tạo ra những đóa hoa rực rỡ mà còn chắt lọc tinh hoa của văn hóa tâm linh, của bàn tay khéo léo và tình yêu dành cho di sản dân tộc.
Giữ hồn quê qua từng mối đan

Giữ hồn quê qua từng mối đan

LNV - Giữa vùng núi rừng xã Tân Lĩnh, tỉnh Lào Cai (xã Phan Rang, Lục Yên , Yên Bái cũ), thôn Rầu Chang vẫn rộn ràng tiếng chẻ tre, vót nan – âm thanh thân quen của nghề đan rọ tôm. Nghề thủ công tưởng chừng chỉ gắn với miền sông nước nay đã bén rễ, lớn lên từ chính bàn tay cần mẫn của người vùng cao. Trải qua bao đổi thay, nghề không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là nhịp sống không thể thiếu của người dân nơi đây.
Cổng làng trong lòng phố

Cổng làng trong lòng phố

LNV - Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội hôm nay, nơi những dòng xe cuồn cuộn lao đi như chẳng kịp níu giữ thời gian, đôi khi ta bắt gặp một khoảnh khắc chùng lại: một cổng làng cũ kỹ, rêu phong, âm thầm nép mình bên góc phố. Cổng làng - như dấu lặng giữa bản nhạ
Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

LNV - Các sản phẩm của làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng (Lào Cai) mang nét riêng khó trộn lẫn: Họa tiết tinh xảo, màu sắc rực rỡ, vừa truyền thống vừa hiện đại, là món quà lưu niệm hấp dẫn du khách.
Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

LNV - Được thiên nhiên ưu đãi chất đất đỏ độc đáo, Vĩnh Long từ lâu đã nổi tiếng là thủ phủ gốm của miền Tây Nam bộ. Giữa biến động thời cuộc và sự mai một của làng nghề truyền thống, nơi đây hiện đang thắp lại ngọn lửa nghề bằng sự kết hợp giữa di sản và đổi mới, với vai trò tiên phong của những người nghệ nhân giàu tâm huyết.

Tin khác

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

LNV - Nằm cách TP. Huế khoảng 7km về hướng Tây Nam, làng hương Thủy Xuân (TP Huế) ẩn mình dưới chân đồi Vọng Cảnh, bên dòng sông Hương thơ mộng. Nơi đây, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm hương trầm thơm trên đất thần kinh của người dân đã nức tiếng xa gần. Trong những năm trở lại đây, làng hương này còn trở thành địa điểm tham quan đặc sắc của du khách trong và ngoài nước.
Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và gắn kết với cộng đồng địa phương.
Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị về việc tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025. Đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đồng chí Võ Văn Hưng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì hội nghị.
"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

LNV - Nếu phải xác định một điểm khởi đầu cho hành trình chuyển đổi số tại huyện Phú Xuyên, thì đó không phải là hạ tầng, công nghệ hay những con số đầu tư hàng chục tỷ đồng, mà chính là yếu tố con người - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong.
Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

LNV - Giữa dòng chảy hiện đại hóa, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm và đan lát của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn được gìn giữ bền bỉ qua nhiều thế hệ. Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao, các sản phẩm thủ công còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống núi rừng và tâm hồn người Hrê. Nhờ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, những nghề xưa không chỉ sống lại mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng địa phương.
Mùa sen ở hồ Tây

Mùa sen ở hồ Tây

LNV - Vào dịp tháng 6 này, trên khắp các ao, đầm trồng sen ở khu vực hồ Tây (quận Tây Hồ) rộn ràng không khí thu hoạch, chụp ảnh với hoa. Sen trồng ở đây là sen bách diệp với bông to có 100 cánh, mùi thơm đượm mang một nét đặc trưng riêng của hồ Tây mà không nơi nào có được.
Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

LNV - Bắc Ninh là một tỉnh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, trong đó phải kể đến làng nghề đúc đồng Đại Bái, trước đây gọi là làng Văn Lãng (hay còn gọi là làng Bưởi Nồi), thuộc xã Đại Bái, huyện Gia Bình. Từ lâu, làng đã nổi danh với nghề đúc đồng, chuyên sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo.
Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

LNV - Việc đưa các sản phẩm làng nghề lồng ghép trong các cuốn sách là cách thức hiệu quả để quảng bá thương hiệu, tăng cơ hội xuất khẩu.
Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

LNV - Hà Nội là mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, nơi lưu giữ hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đang đứng trước nhiều thách thức. Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp chiến lược giúp Hà Nội bảo tồn văn hóa làng nghề một cách hiệu quả và bền vững.
Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

LNV - Theo UBND huyện Gia Lâm, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 2738/QĐ-UBND, cho phép Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp xã Dương Xá sử dụng địa danh “Dương Xá” để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Nông sản chế biến Dương Xá”.
Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

LNV - Trong số sáu cá nhân vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” vì những cống hiến đặc biệt trong gìn giữ và phát huy di sản nghề thủ công mỹ nghệ, tỉnh Quảng Nam vinh dự có hai đại diện: Ông Lê Đức Hạ (nghệ nhân gốm ở TX Điện Bàn) và ông Huỳnh Sướng (nghệ nhân mộc tại TP Hội An).
Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

LNV - ’’Nơi tôi sinh: Làng Phùng Xá- Huyện Thạch Thất gần Chùa Thầy- một làng quê nghèo nhưng dân quê tôi thật thà lắm… “ Một câu nói cũng rất thật thà chân chất đến từ người đàn ông có ánh mắt kiên định, khuôn mặt sáng có chút lãng tử như một hoạ sĩ. Đó là anh Chu Văn Ân, nghệ nhân gỗ lũa Trai Vàng.
Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo

Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo

LNV - Nói đến "Bắc lan" hay "Bắc hồ câu", "Bất động sản Phương Bắc" ở Suối Hai thì người dân huyện Ba Vì (Hà Nội) và các địa phương lân cận ai cũng biết đó là tên thường gọi của doanh nhân Lê Đức Bắc. Anh Bắc không những thành đạt trong lĩnh vực vận tải, xây dựng, kinh doanh bất động sản mà còn là một nghệ nhân sinh vật cảnh và làm vườn (SVC & LV).
Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông

Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông

LNV - Xứ Thanh nổi tiếng là vùng đất của những làng nghề truyền thống lâu đời, nơi lưu giữ trọn vẹn giá trị văn hóa, tinh thần và bàn tay tài hoa của bao thế hệ. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, mỗi làng nghề không chỉ là kế sinh nhai của người dân mà còn là “bảo tàng sống” của tinh hoa văn hóa đất Việt, ngày càng được phát huy mạnh mẽ trong đời sống hiện đại.
Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng

Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng

LNV - Nằm ven dòng sông Hậu hiền hòa, làng nghề bánh tráng Thuận Hưng (xã Thuận Hưng, quận Thốt Nốt, thành phố Cần Thơ) là một trong những làng nghề truyền thống lâu đời, nổi tiếng miền Tây Nam Bộ. Ngày nay, những người dân nơi đây vẫn miệt mài đỏ lửa, tráng bánh nhằm gìn giữ và phát triển làng nghề địa phương.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Định vị thương hiệu du lịch sen Hà Nội

Định vị thương hiệu du lịch sen Hà Nội

LNV - Sở hữu nhiều đầm sen lớn, ẩn chứa bao giá trị văn hóa, lịch sử của mảnh đất ngàn năm văn hiến, Hà Nội đang nỗ lực xây dựng nhiều sản phẩm trải nghiệm sen độc đáo, thu hút sự quan tâm của đông đảo khách tham quan trong và ngoài nước. Cách làm này góp
Sản xuất, tiêu thụ sản phẩm động vật theo chuỗi liên kết: Nâng hiệu quả kiểm soát chất lượng thực phẩm

Sản xuất, tiêu thụ sản phẩm động vật theo chuỗi liên kết: Nâng hiệu quả kiểm soát chất lượng thực phẩm

LNV - Thời gian qua, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã hỗ trợ các hợp tác xã, người dân tổ chức chăn nuôi theo chuỗi liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm, bảo đảm an toàn sinh học.
Hà Nội chính thức cho phép khai thác đất bãi sông phục vụ nông nghiệp, du lịch

Hà Nội chính thức cho phép khai thác đất bãi sông phục vụ nông nghiệp, du lịch

LNV - Nghị quyết vừa được HĐND thành phố thông qua, mở ra cơ hội khai thác hiệu quả quỹ đất nông nghiệp tại bãi sông, bãi nổi, thúc đẩy sản xuất nông nghiệp và phát triển du lịch.
Hà Nội lắp đặt, huy động 284 màn hình LED phục vụ lễ kỷ niệm Quốc khánh 2-9

Hà Nội lắp đặt, huy động 284 màn hình LED phục vụ lễ kỷ niệm Quốc khánh 2-9

LNV - Hà Nội lắp đặt 14 màn hình LED tại 11 điểm thuộc 3 tuyến diễu binh, diễu hành; 7 màn hình LED tại 6 điểm cửa ngõ Thủ đô; 136 màn hình LED tại các điểm công cộng…
Gia Lai: Quản lý, kiểm tra, giám sát sản phẩm OCOP

Gia Lai: Quản lý, kiểm tra, giám sát sản phẩm OCOP

LNV - UBND tỉnh Gia Lai vừa ban hành công văn số 170 về việc nâng cao chất lượng, tăng cường công tác quản lý, kiểm tra, giám sát đối với các sản phẩm OCOP.
Giao diện di động