Gian trưng bày giày thêu của đồng bào dân tộc Xạ Phang. Ảnh: ST

Giày Xạ Phang – dấu ấn từ bàn tay người vùng cao

Giữa mây trắng và những thửa ruộng bậc thang trải dài, thôn Tả Sìn Thàng vẫn vang lên tiếng trò chuyện, tiếng kim chỉ đều tay của những người phụ nữ Xạ Phang. Ở đây, đôi giày không chỉ là vật dụng đi lại, mà còn là biểu tượng của sự vững vàng, là vật gắn bó trong đời sống tinh thần của mỗi người dân.

Giày được làm hoàn toàn thủ công. Phần đế thường bện bằng sợi gai hoặc vải lanh cứng, chắc; phần thân giày may bằng vải chàm, thêu hoa văn sặc sỡ tượng trưng cho sự no đủ, an lành. Mỗi mũi kim là một sự tỉ mỉ, mỗi họa tiết là một câu chuyện về núi rừng, về con người Xạ Phang.

Chị Giàng Thị Lầu, người có hơn 20 năm gắn bó với nghề, chia sẻ: “Làm giày không chỉ để đi, mà để nhớ về tổ tiên, về bản làng. Mình dạy con gái học từ nhỏ, để mai này chúng còn biết đường mà làm, mà giữ cái nghề của dân mình.”

Không chỉ làm giày, người Xạ Phang còn tự tay may những bộ trang phục truyền thống cho cả gia đình – những bộ váy, áo mang sắc chàm đặc trưng, tô điểm bằng họa tiết thêu cầu kỳ ở cổ, tay và gấu váy. Trang phục ấy không chỉ đẹp mà còn thể hiện địa vị, tuổi tác, và kỹ năng của người phụ nữ trong cộng đồng.

Nghề cũ trong nhịp sống mới

Sản phẩm giày và trang phục người Xạ Phang. Ảnh: ST

Sau khi sáp nhập, xã Sín Chải có quy mô rộng hơn, nhiều tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng và nghề thủ công. Chính quyền địa phương đang xây dựng kế hoạch bảo tồn nghề truyền thống Xạ Phang, trong đó có nghề làm giày và trang phục, nhằm tạo sinh kế bền vững gắn với gìn giữ văn hóa dân tộc.

Anh Vừ A Dênh, cán bộ văn hóa xã Sín Chải, cho biết: “Chúng tôi đang lập hồ sơ đưa nghề làm giày của người Xạ Phang vào danh mục nghề truyền thống cần bảo tồn. Bên cạnh đó, xã phối hợp với huyện để tổ chức các lớp dạy nghề cho thanh niên, giúp người dân mở rộng sản xuất, tiếp cận thị trường.”

Không chỉ dừng lại ở việc lưu truyền, nhiều hộ gia đình trẻ trong bản đã thử bán sản phẩm qua mạng xã hội, kết hợp với các nhóm du lịch trải nghiệm đến Tủa Chùa. Những đôi giày, bộ váy áo Xạ Phang giờ đây không chỉ xuất hiện trong các lễ hội, mà còn trở thành món quà lưu niệm mang hồn vùng cao.

Trải qua bao năm tháng, dù điều kiện sống còn nhiều khó khăn, người Xạ Phang ở Tả Sìn Thàng vẫn giữ trong tim ngọn lửa nghề. Mỗi đôi giày, mỗi bộ trang phục là kết tinh của lao động, là minh chứng cho tình yêu bản sắc và lòng tự tôn dân tộc.

Giữa nhịp sống đổi thay, nghề làm giày và may trang phục Xạ Phang không chỉ là “nghề của cha ông”, mà đã trở thành niềm tự hào, bản sắc sống động của một cộng đồng nơi cực Bắc Điện Biên – những con người lặng lẽ mà bền bỉ giữ gìn hồn núi rừng trong từng sợi chỉ, đường kim./.