Hội thảo do Cục trưởng Cục ĐCK Nguyễn Thị Lâm Giang và Phó Cục trưởng Cục ĐCK Nguyễn Văn Thịnh chủ trì, với sự tham gia của lãnh đạo các Sở Công Thương địa phương, đại diện Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, Hội Thủ công Mỹ nghề và Làng nghề Hà Nội, các chuyên gia, nhà khoa học cùng nhiều doanh nghiệp và cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn.

Cục trưởng Cục ĐCK Nguyễn Thị Lâm Giang và Phó Cục trưởng Cục ĐCK Nguyễn Văn Thịnh chủ trì Hội thảo

Phát biểu khai mạc, bà Nguyễn Thị Lâm Giang - Cục trưởng Cục ĐCK nhấn mạnh: Hoạt động bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu đã trở thành một trong những nội dung quan trọng của chính sách khuyến công, triển khai đồng bộ trên cả nước. Chương trình không chỉ góp phần tôn vinh những sản phẩm có giá trị, mà còn thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khẳng định vị thế sản phẩm công nghiệp nông thôn Việt Nam trên thị trường trong và ngoài nước.

Cục trưởng Cục ĐCK Nguyễn Thị Lâm Giang phát biểu khai mạc Hội thảo

Tính đến hết năm 2024, đã có 4.154 sản phẩm được chứng nhận cấp tỉnh, 2.111 sản phẩm cấp khu vực và 686 sản phẩm cấp quốc gia. Những con số này cho thấy sức lan tỏa và tác động tích cực của hoạt động bình chọn trong việc quảng bá thương hiệu và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nông thôn.

Tuy vậy, cùng với sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đã có sự điều chỉnh đáng kể, do đó các Thông tư hướng dẫn về công tác bình chọn cũng đã bộc lộ một số bất cập.

Bà Đinh Thị Huyền Linh - Trưởng phòng Khuyến công Cục ĐCK báo cáo Dự thảo tại Hội thảo

Thực tế, việc tổ chức bình chọn theo 4 cấp hiện nay chưa còn phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Quy trình còn tồn tại thủ tục hành chính chưa tinh gọn; một số khái niệm, thuật ngữ thiếu rõ ràng, chưa thuận tiện trong triển khai; bộ tiêu chí đánh giá sản phẩm cần được chuẩn hóa theo định hướng phát triển mới.

Chính vì vậy, việc xây dựng Thông tư thay thế Thông tư 26/2014 và 14/2018 là cần thiết. Dự thảo Thông tư mới hướng tới khắc phục hạn chế, kế thừa điểm mạnh, đồng thời bổ sung nhiều nội dung đổi mới: không phát sinh thủ tục hành chính, thúc đẩy ứng dụng nền tảng số, nâng cao tính minh bạch, đồng bộ giữa các cấp tổ chức.

TS. Nguyễn Như Chinh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam góp ý tại Hội thảo

Tại Hội thảo, bà Đinh Thị Huyền Linh - Trưởng phòng Khuyến công Cục ĐCK đã trình bày quá trình xây dựng và các nội dung chính của Dự thảo Thông tư, đồng thời nhấn mạnh mục tiêu hoàn thiện cơ chế, nâng cao tính minh bạch, công bằng và hiệu quả trong việc bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu.

Theo dự thảo, chương trình bình chọn được tổ chức ở 3 cấp: xã, tỉnh và quốc gia, với mục tiêu phát hiện, tôn vinh các sản phẩm có chất lượng, thiết kế sáng tạo, tiềm năng ứng dụng khoa học công nghệ, từ đó hỗ trợ sản xuất và mở rộng thị trường.

Ông Nguyễn Quốc Việt – Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến công và Tư vấn phát triển công nghiệp Hải Phòng góp ý tại Hội th

Các sản phẩm tham gia phải đáp ứng điều kiện sản xuất hợp pháp, đảm bảo tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn, sở hữu trí tuệ, đồng thời có khả năng sản xuất hàng loạt. Ba nhóm sản phẩm chính gồm: thủ công mỹ nghệ; chế biến nông, lâm, thủy sản và thực phẩm; thiết bị, máy móc, phụ tùng cơ khí và các sản phẩm công nghiệp phục vụ sản xuất – tiêu dùng.

Hoạt động bình chọn cấp xã, cấp tỉnh sẽ diễn ra 2 năm/lần vào năm chẵn; cấp quốc gia tổ chức vào năm lẻ. Các sản phẩm được công nhận sẽ được cấp Giấy chứng nhận có hiệu lực 36 tháng, đồng thời được phép in logo chương trình trên bao bì, được hỗ trợ kinh phí khuyến công, quảng bá truyền thông và ưu tiên tham gia các chính sách phát triển.

Bộ Công Thương cũng quy định cụ thể quyền lợi, trách nhiệm của cơ sở công nghiệp nông thôn có sản phẩm đạt giải; trách nhiệm của Hội đồng bình chọn, Ban Giám khảo, cũng như vai trò của Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công trong việc điều phối chương trình.

Hội thảo đã ghi nhận 12 ý kiến đóng góp thẳng thắn, trách nhiệm từ các địa phương, hiệp hội, chuyên gia và doanh nghiệp. Một số ý kiến tập trung vào việc có nên duy trì bình chọn ở cấp xã hay không. Đại biểu cho rằng cần giao quyền quyết định cho địa phương, tránh áp đặt cứng nhắc, nhất là ở những vùng miền núi, điều kiện còn khó khăn.

Nhiều đại biểu cũng đề xuất hoàn thiện bộ tiêu chí theo từng nhóm sản phẩm, có sự phân định rõ ràng giữa cấp xã, cấp tỉnh và cấp quốc gia. Theo đó, cần có một khung quy định thống nhất nhưng đủ linh hoạt để xử lý các trường hợp đặc thù.

Ngoài ra, các ý kiến nhấn mạnh việc ứng dụng công nghệ số trong quy trình chấm điểm, xây dựng nền tảng điện tử nhằm đảm bảo minh bạch, khách quan, đồng thời giảm tải cho công tác tổ chức.

Đáng chú ý, nhiều đại biểu thống nhất quan điểm rằng bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu không phải nhiệm vụ hành chính thường xuyên, mà mang tính khuyến khích, động viên. Do đó, quy định cần đơn giản, không tạo gánh nặng cho cơ sở tham gia.

Trong số các ý kiến tiêu biểu có TS. Nguyễn Như Chinh – Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam; TS. Dương Tuấn Cương - Phó Ban Chính sách Liên minh HTX Việt Nam; ông Nguyễn Việt Dũng – Phó Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ; cùng nhiều đại biểu từ các địa phương và viện nghiên cứu.

Kết thúc hội thảo, các đại biểu thống nhất rằng việc ban hành Thông tư mới là cần thiết, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, nâng cao hiệu quả hoạt động bình chọn. Đây không chỉ là hoạt động quảng bá thương hiệu, mà còn khuyến khích đổi mới, sáng tạo, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường cho sản phẩm công nghiệp nông thôn Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.

Song song với cuộc Hội thảo, chiều cùng ngày các đại biểu đã trực tiếp khảo sát một số cơ sở sản xuất gốm sứ tại làng nghề Bát Tràng. Hoạt động này giúp đại biểu có thêm góc nhìn thực tế về quá trình sản xuất, đổi mới sáng tạo và những khó khăn mà doanh nghiệp địa phương đang gặp phải.

Sau Hội thảo lấy ý kiến góp ý thông tư của Bộ trưởng Bộ Công Thương quy định về việc tổ chức bình chọn sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tổ chức tại Hà Nội ngày 22/8. Cục ĐCK cũng sẽ tổ chức sự kiện tương tự tại tỉnh Thanh Hóa để lấy ý kiến đóng góp của các địa phương khu vực miền Trung, miền Nam.