Đa dạng giống nhằm nâng cao giá trị sản xuất

Nho là cây trồng có giá trị kinh tế cao, giúp nhiều nông dân vùng Nam Trung Bộ làm giàu. Ảnh: M.P

Hơn 30 năm qua, Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển nông nghiệp Nha Hố (gọi tắt là Viện Nha Hố) đã dồn nhiều tâm huyết cho công tác thu thập, chọn tạo và bảo tồn nguồn gen cây nho. Ngay từ năm 1994, Viện đã bắt tay nghiên cứu hệ thống về cây trồng này, hình thành tập đoàn giống phong phú, phục vụ cho việc lai tạo và phát triển sản xuất.

Đến nay, Viện Nha Hố đã lưu giữ khoảng 230 mẫu giống nho từ nhiều quốc gia như Nhật Bản, Mỹ, Ấn Độ, Úc, Pháp, Israel, Đức, Italia… cùng nguồn giống bản địa trong nước. Bộ sưu tập này bao gồm cả nho ăn tươi, nho chế biến rượu, nho không hạt và nho làm gốc ghép. Sau quá trình khảo nghiệm DUS (đánh giá tính khác biệt, đồng nhất, ổn định) và VCU (giá trị canh tác, giá trị sử dụng), nhiều giống đã chứng minh được tính ưu việt và được đưa vào sản xuất.

Một số giống tiêu biểu đã được Bộ NN&PTNT công nhận từ năm 2007 như NH01-93, NH01-96 (nho ăn tươi), NH02-90 (nho chế biến rượu). Bên cạnh đó, Viện tiếp tục giới thiệu nhiều giống mới phù hợp điều kiện khô nóng, gió nhiều của Nam Trung Bộ: Nho ăn tươi: NH01-152, NH01-26, NH01-16, NH01-205, NH01-153, NH01-250. Nho chế biến rượu: NH02-37, NH02-97, NH02-137, NH02-145, NH02-80, NH02-83 (độ ngọt trên 18%, rất thích hợp sản xuất vang). Nho không hạt: NH04-102, NH04-128, NH04-61, NH04-73, NH04-246.

Những giống nho này không chỉ cho năng suất và chất lượng quả cao mà còn có khả năng chống chịu sâu bệnh tốt, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường tiêu dùng và chế biến. Nhờ vậy, cây nho dần khẳng định vị thế là cây trồng chủ lực của Ninh Thuận và lan tỏa ra nhiều địa phương lân cận như Khánh Hòa, Bình Thuận, Lâm Đồng.

Nông dân Khánh Hòa dùng túi bao chùm quả nho để hạn chế thất thoát sau thu hoạch, sản phẩm nho đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm. Ảnh: V.Đ.T

Ứng dụng kỹ thuật hiện đại và thay đổi tập quán canh tác

Song song với công tác chọn giống, Viện Nha Hố còn tập trung nghiên cứu và chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật, giúp nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị sản phẩm nho.

Các giải pháp bao gồm, sản xuất an toàn nhờ áp dụng quy trình VietGAP, đảm bảo nho sạch, an toàn và truy xuất nguồn gốc. Dùng túi bao chùm để hạn chế sâu bệnh, giảm thất thoát sau thu hoạch, giữ cho quả đẹp, ngọt và đồng đều. Ứng dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, phù hợp vùng khô hạn, vừa tiết kiệm nước vừa nâng cao hiệu quả. Sử dụng chế phẩm thảo mộc, sinh học thay thế thuốc hóa học, bảo vệ cây trồng lẫn sức khỏe người sản xuất. Ứng dụng GA3 và kỹ thuật cắt tỉa cành phù hợp từng giống, tăng khả năng đậu quả và nâng cao chất lượng.

Không chỉ dừng lại ở ruộng nho ngoài trời, Viện Nha Hố còn thiết kế và thử nghiệm thành công các kiểu nhà màng, nhà lưới phù hợp điều kiện khô nóng, gió lớn đặc thù ở Nam Trung Bộ. Các mô hình này có ưu điểm giải nhiệt tốt, chống bám rêu, chống gió, giá thành vừa phải. Hệ thống mái che có thể đóng mở tự động hoặc bán tự động, tạo điều kiện để nông dân ứng dụng canh tác công nghệ cao mà không quá tốn kém.

Những mô hình sản xuất điểm, mô hình trình diễn do Viện xây dựng đã trở thành “lớp học thực tế” cho nông dân và doanh nghiệp. Thông qua đó, bà con không chỉ học được cách áp dụng giống và kỹ thuật mới mà còn thay đổi tư duy canh tác, chuyển từ sản xuất truyền thống sang sản xuất hiện đại, gắn với thị trường.

Thành công của Viện Nha Hố cho thấy, khi khoa học công nghệ gắn với thực tiễn, cây trồng truyền thống hoàn toàn có thể trở thành cây làm giàu. Từ Ninh Thuận, nho đã khẳng định thương hiệu, mở rộng diện tích ra nhiều địa phương Nam Trung Bộ, mang lại nguồn thu ổn định và cải thiện đời sống nông dân.

Trong thời gian tới, Viện tiếp tục đẩy mạnh lai tạo các giống nho mới thích nghi với biến đổi khí hậu, đáp ứng thị hiếu ngày càng đa dạng của thị trường trong nước và quốc tế. Đồng thời, tăng cường chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, hỗ trợ nông dân ứng dụng công nghệ cao, hình thành các vùng sản xuất tập trung, chuyên canh, hướng đến mục tiêu xuất khẩu. Với sự đồng hành của khoa học, cây nho không chỉ là cây trồng đặc sản mà còn là cây làm giàu, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững ở Nam Trung Bộ./.