Từ những bàn tay tài hoa của nghệ nhân, sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội như sơn mài Hạ Thái, lụa Vạn Phúc, mây tre đan Phú Vinh… đã khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế, có mặt tại Nhật Bản, châu Âu, Mỹ. Tuy nhiên, để giữ được bản sắc và sức cạnh tranh, ngành cần chuyển mình mạnh mẽ.

Mây tre đan - Nghề truyền thống của làng Phú Vinh

Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội Nguyễn Ánh Dương nhận định, Hà Nội không chỉ là nơi sản xuất mà còn là kho tàng văn hóa truyền thống cần được bảo tồn và phát huy. Trong khi đó, Phó Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại Lê Hoàng Tài cho biết, thủ công mỹ nghệ đang thuộc nhóm 10 ngành xuất khẩu giá trị cao nhất cả nước, nhưng đứng trước áp lực lớn về tiêu chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc, yếu tố môi trường và trách nhiệm xã hội.

Ngành cũng phải cạnh tranh gay gắt với các quốc gia có hệ sinh thái sản xuất thủ công phát triển như Thái Lan, Ấn Độ, Indonesia… Họ không chỉ bán sản phẩm mà còn đưa cả câu chuyện văn hóa và phong cách sống đến với người tiêu dùng toàn cầu. Rào cản phi thuế quan ngày càng phức tạp càng khiến các doanh nghiệp trong nước khó tiếp cận thị trường quốc tế.

Sản phẩm sơn mài Hạ Thái

Cục Xúc tiến thương mại xác định chiến lược dài hạn là nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua xúc tiến thương mại chuyên sâu, tham gia các hội chợ quốc tế, và thúc đẩy chuyển đổi số. Nhiều doanh nghiệp đã bắt đầu số hóa sản xuất, sử dụng thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp để thâm nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam Trịnh Quốc Đạt cho rằng, cần có chính sách quy hoạch vùng nguyên liệu ổn định, cấp chứng chỉ nguồn gốc sản phẩm, đồng thời chú trọng đào tạo nghề và hỗ trợ khởi nghiệp cho thế hệ trẻ. Nhiều làng nghề đang thiếu người kế cận do nghề vất vả, thu nhập bấp bênh.

Ngoài ra, cải tiến công nghệ, tiếp cận vốn ưu đãi, chính sách đãi ngộ nghệ nhân và chương trình đào tạo, tư vấn phát triển sản phẩm cũng là điều kiện then chốt để ngành phát triển bền vững.

Sản phẩm lụa Vạn Phúc

Sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội không chỉ có giá trị kinh tế mà còn mang đậm bản sắc văn hóa. Mỗi họa tiết, kỹ thuật chế tác đều ẩn chứa tinh thần ngàn năm văn hiến. Để ngành phát triển trong thời đại mới, cần kết hợp giữa “hồn cốt” truyền thống và tư duy hiện đại, giữa bàn tay nghệ nhân và công nghệ.

Chỉ khi có sự vào cuộc đồng bộ từ chính quyền, doanh nghiệp, hiệp hội đến từng làng nghề và nghệ nhân, sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội mới thực sự trở thành “di sản sống” và “sứ giả văn hóa” của Việt Nam trên trường quốc tế.