Quảng Nam: Giữ nghề đan lát truyền thống của đồng bào Cor
Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà sàn nhỏ vẫn giữ được những nét truyền thống của người Cor, già Đỗ Văn Thái, dân tộc Cor, thôn 2A, xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My (Quảng Nam) cho biết: Trong gia đình của người Cor, việc đan lát là việc của đàn ông. Do đó, từ lúc biết đi rừng, biết cầm rựa phát rẫy, ông đã được ông nội và bố dạy cho cách đan những vật dụng trong gia đình, từ những đồ vật đơn giản cho đến phức tạp. Mặc dù nguyên liệu để làm ra những sản phẩm này đều sẵn có trong tự nhiên, nhưng việc chọn nguyên liệu như thế nào để tạo ra một sản phẩm đan lát đẹp, bền không phải là chuyện dễ dàng, phải biết lấy những cây mây cám, mây song dài suôn đến cây tre, nứa, lồ ô không già quá, không non quá, không cụt ngọn. Khi mang về nhà không được để quá lâu vì cây khô sẽ khó chẻ nan và cũng không giữ được độ dẻo thích hợp. Cái nghề này già mê nó từ thuở nhỏ. Nghề đan lát truyền thống của tổ tiên, ông bà Cor để lại thì phận là con cháu phải biết giữ gìn, để sau này nó không bị mai một.
Già Đỗ Văn Thái, dân tộc Cor, thôn 2A, xã Trà Kót, huyện Bắc Trà My đang vót nan chuẩn bị
đan sản phẩm.
Năm nay, già Thái đã sống gần 77 mùa rẫy và đã gắn bó với nghề đan lát truyền thống của người Cor trên vùng đất này hơn 60 năm. Với niềm đam mê cháy bỏng về nghề đan lát truyền thống của người Cor, già Thái đã sáng tạo ra những sản phẩm đan lát từ cây mây rừng độc đáo, tinh xảo như: apứt (nia sẩy lúa), atró (gùi lúa nhỏ), ateo (gùi lúa lớn), xui (gùi ba ngăn của đàn ông Cor)... làm vật dụng phục vụ sản xuất, sinh hoạt cho gia đình đến garác héc (mâm dùng cúng lễ), đáp ứng được nhu cầu của bà con trong làng sử dụng.
Theo đó, mỗi sản phẩm đan lát của người Cor đều có sự kết hợp hài hòa phù hợp với công năng của từng loại dụng cụ. Với cái xui (gùi ba ngăn của người đàn ông Cor), từ khi dùng đến lúc hư ít nhất là 30 năm. Đây là loại gùi được đan rất công phu và mất đến hai tháng trời, kể từ lúc vào rừng tìm mây, lựa tre đến kỹ thuật đan lát hết sức kỳ công. Kỹ thuật này rất khó và phức tạp, ít người đàn ông Cor có thể đan được, đòi hỏi sự kiên trì và tay nghề cao mới đan đúng và đẹp. Gùi đan những loại mây chắc như mây song, mây cám thì mới đẹp, có 3 phần chính, hai ngăn nhỏ ở bên thân gùi. Thân gùi được đan bằng mây, chung quanh thân có 4 thanh gỗ nhỏ hoặc mây áp vào thành từ đáy trở lên miệng và đáy gùi tương đối bằng nhau, giúp cho gùi được cứng cáp, không bị lệch khi mang nặng. Dây mang gùi đan bằng mây song, được vót mỏng để đan thì dây mới bền và chắc chắn...Đây là loại gùi mà người đàn ông Cor thường dùng để đựng cơm nếp, gạo, dao, rựa, thuốc hút, dụng cụ lấy lửa... để đi rừng, ở lại nhiều ngày săn bắt và làm nương rẫy.
Tìm hiểu thêm chúng tôi được biết, kỹ thuật đan lát truyền thống của người Cor cũng rất đa dạng, đồng bào thường chọn kiểu đan tùy theo công dụng của sản phẩm, chẳng hạn đan garác héc (mâm dùng cúng lễ), có thể được coi là một trong những kiệt tác của nghệ thuật đan lát truyền thống của người Cor sử dụng chất liệu cật tre và mây cám vót mỏng đều nhau, thể hiện sự phối kết hợp khá mềm mại, tinh xảo nhưng công phu. Khi đan sản phẩm này, già Thái thường dùng kỹ thuật xâu xiên, là kỹ thuật phức tạp và khó đan, rất ít người làm được. Với các loại gùi thì dùng kỹ thuật đan nan lóng mốt, nan lóng đôi và nan lóng ba... Miệng gùi loe rộng được quấn mây rất đẹp, gùi có dây quàng qua trán và ách tỳ vào gáy người đeo.
Mặt dù tuổi cao sức yếu, nhưng hằng ngày già Đỗ Văn Thái vẫn miệt mài truyền nghề
đan lát cho lớp trẻ.
Được biết, đến nay nghề đan lát truyền thống này đã gắn bó với người Cor suốt nhiều thập kỷ qua, có biết bao thăng trầm của lịch sử. Những sản phẩm đan lát của người Cor không chỉ là những vật dụng đơn thuần phục vụ sản xuất, mà còn là cái hồn dân tộc này. Tuy nhiên, nghề đan lát truyền thống độc đáo này của người Cor không đem lại giá trị kinh tế cao. Bây giờ, mỗi ngày già Thái chỉ vào rừng chặt khoảng 10 cây mây rồi mang về nhà đan dần, khi nào hết mới vào chặt tiếp. Sở dĩ nghề đan lát truyền thống ở đây không phát triển, một phần do lớp trẻ Cor không chịu khó theo học và đam mê với nghề. Phần khác, do hiện nay, các đồ dùng bằng nhựa, mẫu mã phong phú nên các loại vật dụng đan lát không còn được nhiều người lựa chọn như trước.
Chúng tôi chia tay già Đỗ Văn Thái và ngôi nhà sàn nhỏ bên cạnh con sông Kót, khi mặt trời dần khuất về phía Tây, để lại những ngôi nhà người Cor đang lên đèn, nhưng bên tai vẫn còn nghe văng vẳng giọng nói trầm buồn của già Thái với bao nỗi trăn trở in sâu trên khuôn mặt già: Làm sao giữ được nghề đan lát truyền thống để giữ cho được cái hồn bản sắc người Cor không bị mai một.
Bài và ảnh Nguyễn Văn Sơn
Tin liên quan
Tin mới hơn
Hải Dương: Làng nghề tạo việc làm ổn định cho lao động nông thôn
13:54 | 18/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phú Yên phấn đấu công nhận mới từ 1 đến 2 làng nghề
11:06 | 18/09/2024 OCOP
Nông dân Hồ Trọng Lập được vinh danh Nông dân Việt Nam xuất sắc 2024
14:59 | 17/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định triển khai giải pháp ổn định sản xuất kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp
14:45 | 17/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Du lịch trải nghiệm nghề truyền thống
09:50 | 17/09/2024 Du lịch làng nghề
Nông dân Phú Thọ "kiếm bộn tiền" nhờ một thứ quả đặc biệt không thể thiếu trên mâm ngũ quả Tết Trung thu
09:43 | 17/09/2024 Kinh tế
Tin khác
Hàng trăm ha Đào Nhật Tân bị lụi tàn sau Cơn bão số 3 (Yagi)
09:39 | 17/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người "Thổi hồn" cho nghề làm bánh oản cổ truyền
16:03 | 16/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cơ hội để phát huy tiềm năng của làng nghề truyền thống
11:17 | 16/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tơ lụa Tân Châu mang đậm dấu ấn văn hoá truyền thống
17:27 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Cao Bằng
17:27 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề thêu thổ cẩm và in hoa văn bằng sáp ong của người Dao Tiền
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề làm bút lông ở phố cổ Hà Nội
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xưởng mộc Minh Mít làm nhà thờ gỗ sơn son thiếp vàng
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề truyền thống hoa, cây cảnh Triệu Đề
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Công ty Cổ phần Sản xuất và Thương mại Tự Lập: Khai thác, sản xuất, kinh doanh đá ốp lát - Đem lại những sản phẩm và chất lượng dịch vụ tốt nhất đến khách hàng
09:55 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cụ ông 75 tuổi tự tay làm hơn 100 chiếc đèn Trung thu truyền thống
10:35 | 12/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thừa Thiên Huế: Nghề làm đầu lân tất bật mùa trung thu
11:04 | 11/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Giữ gìn tinh hoa nghệ thuật khảm trai ở làng nghề Chuôn Ngọ
11:04 | 11/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ngày hội mắm Châu Đốc Tôn vinh ẩm thực kết nối kinh tế vùng miền
11:20 | 10/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ông “vua dép lốp” trở thành Nghệ nhân làng nghề
11:19 | 10/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phú Yên tập trung thực hiện xây dựng nông thôn mới đến năm 2025
15:20 Nông thôn mới
Khoác áo mới có sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tỉnh Bình Định
14:55 Khuyến công
Xây dựng vùng chè hơn 500ha theo hướng VietGAP ở huyện Kỳ Anh
09:57 Khuyến nông
Triển vọng phát triển kinh tế từ nghề nuôi rắn ở Đồng Hỷ
09:57 Kinh tế
Vệ sinh giếng nước, bể chứa, xử lý môi trường sau lũ lụt theo hướng dẫn của Bộ Y tế
09:56 Sức khỏe - Đời sống