Hà Nội: 34°C Hà Nội
Đà Nẵng: 32°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 31°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 32°C Thừa Thiên Huế

Nghệ nhân làng gốm cổ Bát Tràng phục chế thành công men Lang diêu hồng

LNV - Nghệ nhân Phạm Anh Đức ở làng gốm cổ Bát Tràng có nhiều năm tìm tòi, thử nghiệm và đã phục chế thành công sản phẩm biến thể đặc biệt quý hiếm của men huyết dụ, hay còn gọi là Lang diêu hồng.

Lang diêu hồng - Dòng men tiến vua đỉnh cao của gốm sứ Trung Quốc

Lang diêu hồng là biến thể vô cùng đặc sắc, được phát triển từ dòng men huyết dụ - dòng men lần đầu xuất hiện tại Trung Quốc từ thời nhà Đường (618 - 907), khi khoáng đồng được thêm vào thành phần làm men để tạo màu cho gốm. Đây là dòng men vô cùng khó làm với công nghệ đốt lò kiểu cổ. Người Trung Quốc vẫn còn lưu truyền câu thành ngữ “Muốn phá sản, hãy làm sứ men đỏ” để nói về độ khó làm của dòng men quý hiếm này.

Theo chia sẻ của Nghệ nhân Phạm Anh Đức, Lang diêu hồng - Lang dao hồng là dòng gốm nổi tiếng bậc nhất của Trung Quốc, được phát triển từ dòng men truyền thống nổi tiếng là men ‘Huyết dụ’ và được phát minh bởi các lò gốm sứ hoàng gia nhà Thanh với các tên gọi ban đầu là Mỹ nhân túy dứu, nghĩa là màu da người đẹp đang say; Phấn hồng dứu, nghĩa là màu men đỏ phấn; Tôn nhi kiểm dứu, nghĩa là màu men đôi má trẻ thơ; Giang đậu hồng dứu, nghĩa là màu men đậu đũa đỏ; Đào hoa phiến dứu, nghĩa là màu men cánh hoa đào.
Tên gọi của dòng men này sẽ tùy theo sắc thái biến hóa của men khi chế tác. Lang diêu hồng trong tiếng Anh có tên gọi là Peach Blooms, hoặc Green Blood.


Nghệ nhân Phạm Anh Đức đã phục chế được men Lang diêu hồng.


Lang diêu hồng lần đầu tiên được phục chế thành công ở Việt Nam

Từ những manh nha thời nhà Minh, hình thành và phát triển rực rỡ ở thời nhà Thanh, đặc biệt dưới ba triều đại Khang Hy, Ung Chính, Càn Long ngành chế tác đồ gốm sứ Trung Quốc đã đạt đến đỉnh cao do kinh tế - xã hội thịnh trị. Phàm những loại gốm sứ cao cấp và gốm sứ đang nghiên cứu chưa hình thành ở thời Minh, hầu như đã được chế tác thành công ở thời Nhà Thanh.

Càn Long ở ngôi sáu mươi năm, lại là hoàng đế đam mê nghệ thuật, dưới sự chỉ đạo của ông, những sản phẩm lang diêu hồng có nhiều hỏa biến mà nhiều nghệ nhân chỉ thu hoạch được mang tính ngẫu nhiên, chưa làm chủ được công nghệ then chốt, tương quan giữa nhiệt độ nung và men ở thời Khang Hy đã được nghiên cứu, làm chủ công nghệ để cho ra nhiều sản phẩm theo ý muốn: Màu sắc men đỏ tươi như máu gà gọi là Kê huyết hồng, màu sắc đỏ thẫm như máu bò gọi là Ngưu huyết hồng.

Màu sắc lang diêu hồng thực tế do kim loại đồng phản ứng với không khí ở nhiệt độ cao gần 1300°C, cùng với sự điêu luyện, chủ động điều khiển được biến hóa ngọn lửa của người thợ đốt lò mà thành.

Tuy nhiên, khi yêu cầu nhiệt độ cao như thế ở thời điểm đó là yêu cầu kỹ thuật khá khó khăn nên không phải dễ để có được sản phẩm lang diêu hồng toàn mỹ. Nghệ nhân đương thời vẫn có câu hát: Nhược yếu cùng, thiêu lang hồng, nghĩa là “Đến đỉnh cao, nung lang dao/diêu” để nói lên sự tinh tế, thách thức và tính nghiêm túc trong quá trình làm ra những tác phẩm Lang diêu hồng.


Một sản phẩm gốm men Lang diêu hồng được phục chế bởi Nghệ nhân Bát Tràng.


Theo nghiên cứu của Nghệ nhân Phạm Anh Đức, sau thời Nhà Thanh, dòng men Peach Blooms/Lang diêu hồng đã gần như bị thất truyền. Điều hấp dẫn nhất của dòng men này là những bí mật của kỹ thuật tráng men và nung đốt. Cốt lõi của Lang diêu hồng hay Peach Bloom là một loại men được làm từ gốc ôxít đồng.

Tuy nhiên, tất cả người trong nghề ai cũng rõ, ôxít đồng khi nung ở môi trường ôxy sẽ tạo ra màu xanh, còn trong môi trường nung khử sẽ cho ra màu hồng, đỏ, tím. Sự vừa đủ giữa các yếu tố: đất, men, nhiệt độ, môi trường nung, thời tiết… sẽ tạo ra màu men với nhiều màu sắc ngẫu nhiên, nhưng thường chỉ lên được độc sắc, hoặc màu đỏ, hoặc màu xanh.

Cũng theo Nghệ nhân, trong ngành gốm sứ, khi nhìn thấy trên cùng một sản phẩm có cả hai màu men xanh và màu đỏ đồng thì đó gần như là điều không tưởng, vì ở môi trường khác nhau sẽ cho ra các màu khác nhau. “Trong quá trình nghiên cứu và nung trong nhiều năm đã trải qua rất nhiều lần thất bại, cuối cùng có một cơ duyên, phải gọi là may mắn nữa, thì mình mới phát hiện ra nguyên lý và làm chủ được cách tạo ra màu men đỏ lẫn xanh này. Đến nay mình đã thành công khi cho ra lò 5 mẻ gốm men Peach Blooms/Lang diêu hồng”, Nghệ nhân Đức tâm sự.

Cũng theo chia sẻ của Nghệ nhân Đức, để ra được những sản phẩm có màu men độc đáo, khác lạ, không sản phẩm nào giống sản phẩm nào, đó là bí quyết trong nghề. Quyết định cho ra màu đặc biệt của sản phẩm men gốm này là quá trình nung trong khoảng nhiệt độ từ 1260°C đến 1280°C. Để ra được những sản phẩm đẹp về mẫu mã, chất lượng thì yếu tố nung vẫn là quan trọng nhất, tại Việt Nam cũng như tại Làng gốm cổ Bát Tràng chưa ai làm được sảm phẩm có chất men Peach Blooms/Lang diêu hồng tương tự.


Các sản phẩm gốm men Lang diêu hồng được phục chế bởi Nghệ nhân Bát Tràng.


Hiện tại, sau một vài mẻ gốm men Lang diêu hồng thành công, sản phẩm gốm của Nghệ nhân Phạm Anh Đức đã được nhiều người biết đến. Nhiều chuyên gia gốm sứ và khách hàng đánh giá cao về dòng sản phẩm này. Trong làng cũng đã xuất hiện hiện tượng một số nghệ nhân, nhà lò đang tập trung tìm hiểu, nghiên cứu, thử nghiệm để sản xuất dòng sản phẩm này.

“Bên cạnh những nghệ nhân, nhà lò rất nghiêm túc trong nghiên cứu, thử nghiệm, tôi thấy rằng, một số cơ sở đã phát ngôn với khách hàng họ cũng đang làm men Peach Blooms/Lang diêu hồng, nhưng tìm hiểu thì thấy người ta nung trong môi trường ô xy nên chỉ ra được màu xanh thôi, còn màu đỏ người ta lấy màu của ôxit sắt. Màu đỏ của ôxit sắt khác hoàn toàn so với màu đỏ huyết dụ được tạo thành từ ôxit đồng. Màu đỏ của oxit sắt không có giá trị và thẩm mỹ bằng màu đỏ đồng.

“Cách làm của các nhà lò như vậy là không tử tế với chính họ, xét ở góc độ đạo đức nghề nghiệp và với cả khách hàng. Tôi hy vọng trong thời gian tới, Bát Tràng quê tôi sẽ có nhiều gia đình, nghệ nhân cũng sản xuất được men Lang diêu hồng/Peach Blooms, để khách hàng có nhiều sự lựa chọn hơn, cùng nhau thi đua, phấn đấu một cách lành mạnh, nhưng không nên vì thấy thị trường đang ‘trend’ men Lang diêu hồng/Peach Blooms, vì chút lợi nhuận trước mắt mà sử dụng các tiểu xảo để lừa dối khách hàng rằng sản phẩm của gia đình mình là men Lang diêu hồng/Peach Blooms”, Nghệ nhân Phạm Anh Đức mong muốn.

Giữ lửa làng nghề

Nghệ nhân Bát Tràng Phạm Anh Đức là người con sinh ra và lớn lên tại quê hương Bát Tràng. Từ thuở bé đã đã biết đến gốm sứ của Bát Tràng, Nghệ nhân có bố là Nghệ nhân Phạm Ngọc Huy và người anh sinh đôi là Nghệ nhân Hà Nội Phạm Anh Đạo rất nổi tiếng. Truyền thống của quê hương và gia đình cũng là động lực để các anh theo đuổi đam mê với nghề truyền thống của địa phương.

Bài, ảnh: Kim Anh

Tin liên quan

Tin mới hơn

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

LNV - Trong làn sóng phát triển nông nghiệp gắn với văn hóa bản địa và thương mại hóa sản phẩm truyền thống, bánh tráng làng Tày Đam Rông đang dần khẳng định vị thế như một sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của vùng cao phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Việc xác lập nhãn hiệu chứng nhận không chỉ bảo hộ sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững.
Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

LNV - Vào một dịp cuối xuân, tôi đến thăm gia đình Nghệ nhân Đỗ Phi Thường. Nhà anh ở thôn 4, xã Chàng Sơn, huỵện Thạch Thất, Hà Nội (nay là xã Tây Phương, Hà Nội), địa danh này trước gọi là xóm Mã Lão, một xóm đã sinh ra nhiều người thợ mộc giỏi giang, nổi tiếng như cụ Cả Bỉnh, cụ Hai Thuyết, cụ Văn Kính, cụ Hai Xuân, Cụ cả Luân... góp phần làm đẹp và để lại cho đời nhiều tác phẩm nhà gỗ, đình, đền, chùa và những bức tranh, tượng tuyệt tác tồn tại đến ngày nay.
Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

LNV - Nghề dệt lụa ở làng Đốc Tín, xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, Hà Nội (nay là xã Hương Sơn, Hà Nội) đã có một thời gian phát triển mạnh mẽ.
Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị chuẩn bị cho Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025.
Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

LNV - Làng hoa giấy Thanh Tiên - cái nôi của nghệ thuật làm hoa giấy truyền thống - một nghề không chỉ tạo ra những đóa hoa rực rỡ mà còn chắt lọc tinh hoa của văn hóa tâm linh, của bàn tay khéo léo và tình yêu dành cho di sản dân tộc.
Giữ hồn quê qua từng mối đan

Giữ hồn quê qua từng mối đan

LNV - Giữa vùng núi rừng xã Tân Lĩnh, tỉnh Lào Cai (xã Phan Rang, Lục Yên , Yên Bái cũ), thôn Rầu Chang vẫn rộn ràng tiếng chẻ tre, vót nan – âm thanh thân quen của nghề đan rọ tôm. Nghề thủ công tưởng chừng chỉ gắn với miền sông nước nay đã bén rễ, lớn lên từ chính bàn tay cần mẫn của người vùng cao. Trải qua bao đổi thay, nghề không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là nhịp sống không thể thiếu của người dân nơi đây.

Tin khác

Cổng làng trong lòng phố

Cổng làng trong lòng phố

LNV - Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội hôm nay, nơi những dòng xe cuồn cuộn lao đi như chẳng kịp níu giữ thời gian, đôi khi ta bắt gặp một khoảnh khắc chùng lại: một cổng làng cũ kỹ, rêu phong, âm thầm nép mình bên góc phố. Cổng làng - như dấu lặng giữa bản nhạ
Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

LNV - Các sản phẩm của làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng (Lào Cai) mang nét riêng khó trộn lẫn: Họa tiết tinh xảo, màu sắc rực rỡ, vừa truyền thống vừa hiện đại, là món quà lưu niệm hấp dẫn du khách.
Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

LNV - Được thiên nhiên ưu đãi chất đất đỏ độc đáo, Vĩnh Long từ lâu đã nổi tiếng là thủ phủ gốm của miền Tây Nam bộ. Giữa biến động thời cuộc và sự mai một của làng nghề truyền thống, nơi đây hiện đang thắp lại ngọn lửa nghề bằng sự kết hợp giữa di sản và đổi mới, với vai trò tiên phong của những người nghệ nhân giàu tâm huyết.
Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

LNV - Nằm cách TP. Huế khoảng 7km về hướng Tây Nam, làng hương Thủy Xuân (TP Huế) ẩn mình dưới chân đồi Vọng Cảnh, bên dòng sông Hương thơ mộng. Nơi đây, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm hương trầm thơm trên đất thần kinh của người dân đã nức tiếng xa gần. Trong những năm trở lại đây, làng hương này còn trở thành địa điểm tham quan đặc sắc của du khách trong và ngoài nước.
Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và gắn kết với cộng đồng địa phương.
Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị về việc tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025. Đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đồng chí Võ Văn Hưng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì hội nghị.
"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

LNV - Nếu phải xác định một điểm khởi đầu cho hành trình chuyển đổi số tại huyện Phú Xuyên, thì đó không phải là hạ tầng, công nghệ hay những con số đầu tư hàng chục tỷ đồng, mà chính là yếu tố con người - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong.
Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

LNV - Giữa dòng chảy hiện đại hóa, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm và đan lát của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn được gìn giữ bền bỉ qua nhiều thế hệ. Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao, các sản phẩm thủ công còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống núi rừng và tâm hồn người Hrê. Nhờ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, những nghề xưa không chỉ sống lại mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng địa phương.
Mùa sen ở hồ Tây

Mùa sen ở hồ Tây

LNV - Vào dịp tháng 6 này, trên khắp các ao, đầm trồng sen ở khu vực hồ Tây (quận Tây Hồ) rộn ràng không khí thu hoạch, chụp ảnh với hoa. Sen trồng ở đây là sen bách diệp với bông to có 100 cánh, mùi thơm đượm mang một nét đặc trưng riêng của hồ Tây mà không nơi nào có được.
Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

LNV - Bắc Ninh là một tỉnh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, trong đó phải kể đến làng nghề đúc đồng Đại Bái, trước đây gọi là làng Văn Lãng (hay còn gọi là làng Bưởi Nồi), thuộc xã Đại Bái, huyện Gia Bình. Từ lâu, làng đã nổi danh với nghề đúc đồng, chuyên sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo.
Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

LNV - Việc đưa các sản phẩm làng nghề lồng ghép trong các cuốn sách là cách thức hiệu quả để quảng bá thương hiệu, tăng cơ hội xuất khẩu.
Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

LNV - Hà Nội là mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, nơi lưu giữ hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đang đứng trước nhiều thách thức. Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp chiến lược giúp Hà Nội bảo tồn văn hóa làng nghề một cách hiệu quả và bền vững.
Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

LNV - Theo UBND huyện Gia Lâm, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 2738/QĐ-UBND, cho phép Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp xã Dương Xá sử dụng địa danh “Dương Xá” để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Nông sản chế biến Dương Xá”.
Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

LNV - Trong số sáu cá nhân vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” vì những cống hiến đặc biệt trong gìn giữ và phát huy di sản nghề thủ công mỹ nghệ, tỉnh Quảng Nam vinh dự có hai đại diện: Ông Lê Đức Hạ (nghệ nhân gốm ở TX Điện Bàn) và ông Huỳnh Sướng (nghệ nhân mộc tại TP Hội An).
Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

LNV - ’’Nơi tôi sinh: Làng Phùng Xá- Huyện Thạch Thất gần Chùa Thầy- một làng quê nghèo nhưng dân quê tôi thật thà lắm… “ Một câu nói cũng rất thật thà chân chất đến từ người đàn ông có ánh mắt kiên định, khuôn mặt sáng có chút lãng tử như một hoạ sĩ. Đó là anh Chu Văn Ân, nghệ nhân gỗ lũa Trai Vàng.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Hiệp Hội Làng nghề TP Hải Phòng trao tặng danh hiệu Nghệ nhân - Bàn tay vàng Làng nghề năm 2025.

Hiệp Hội Làng nghề TP Hải Phòng trao tặng danh hiệu Nghệ nhân - Bàn tay vàng Làng nghề năm 2025.

LNV - Sáng 11/07/2025 , tại trụ sở Hiệp Hội Làng nghề TP Hải Phòng số 635, Ngô Gia Tự, Đằng Lâm, Hải An, Hải Phòng. Hiệp Hội Làng nghề TP Hải Phòng tổ chức trọng thể Hội nghị công bố Quyết định của Chủ tịch Hiệp Hội Làng nghề TP Hải Phòng về việc công nhận danh hiệu Nghệ nhân - Bàn tay Vàng Làng nghề TP Hải Phòng năm 2025.
Truyền cảm hứng cộng đồng, XinTravel Hub giới thiệu tour du lịch cùng thần tượng

Truyền cảm hứng cộng đồng, XinTravel Hub giới thiệu tour du lịch cùng thần tượng

Mong muốn mang đến những trải nghiệm mới lạ, chất lượng, XinTravel Hub chính thức giới thiệu chương trình Du lịch sáng tạo (Creator Travel), chủ đề “Viết hành trình trong ta”.
Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025

Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025

LNV - Vừa qua, Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025 đã mang lại nhiều trải nghiệm hấp dẫn cho du khách và cơ hội hợp tác thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp.
Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công

Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công

LNV - Công tác khuyến công ở Tây Ninh đã lan tỏa lợi ích, giúp các cơ sở, doanh nghiệp công nghiệp nông thôn cải thiện năng suất, tăng doanh thu và lợi nhuận.
Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

LNV - Hoạt động khuyến công tại Thanh Hóa đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển công nghiệp nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá. facebook
Giao diện di động