Bánh Pía là một trong những đặc sản có nguồn gốc từ Sóc Trăng. Pía là âm đọc của người Triều Châu (người Tiều) của từ “bính”, có nghĩa là bánh. Đôi khi bánh Pía còn được gọi là bánh lột da.

Làng Vũng Thơm xã Mỹ Tâm, huyện Mỹ Tú được xem là cái nôi của nghề bánh pía. Ngày trước các lò bánh đều tập trung ở nơi này, thông thường bánh được làm vào dịp trung thu và lễ tết. Trước sự phát triển của giao thông cùng nhu cầu mua bánh của du khách khi đi trên các trục đường chính, các lò bánh chuyển dần ra tuyến quốc lộ 1A. Dần dần cái tên Vũng Thơm trở nên xa lạ với nhiều người, du khách chỉ còn nhớ loại bánh đặc sản miền Tây là Bánh Pía Sóc Trăng.

Tương truyền, bánh Pía Sóc Trăng xuất hiện ở vùng đất này từ thế kỷ 17, theo chân những người Hán di cư đến phương Nam, chiếc bánh Pía khi đó là lương thực giúp họ thoát khỏi những ngày khó khăn cơ cực. Khi cuộc sống đã ổn định, một vài người nảy ra ý định làm bánh để kinh doanh. Qua thời gian, món bánh được chế biến phù hợp với khẩu vị của người Việt, tận dụng nguồn nguyên liệu dồi dào, thơm thảo của vùng đất này và lớn dần thành làng nghề như ngày nay. Không chỉ thơm ngon và đa dạng, bánh Pía ngày càng được chăm chút hơn về bao bì, và quy trình đóng gói để bánh được lưu giữ lâu hơn.

Bánh Pía Sóc Trăng - một loại đặc sản chứa đựng những giá trị văn hóa
truyền thống lâu đời của người dân Nam Bộ

Bánh Pía Sóc Trăng được đánh giá không quá ngọt và không quá béo, khiến người ăn có thể thưởng thức hoài không ngán bởi lớp vỏ bánh mềm dẻo, mịn màng bên ngoài kết hợp hoàn hảo với nhân bánh thơm ngọt phía trong. Điểm đặc biệt nhất của bánh pía Sóc Trăng là hoàn toàn không sử dụng hương liệu. Mùi thơm của bánh được tạo ra từ những múi sầu riêng được tuyển chọn từ khắp miệt vườn miền Tây.

Nguyên liệu để làm bánh Pía rất đơn giản, bột mì làm vỏ, đậu xanh hoặc khoai môn tán nhuyễn trộn với sầu riêng, mỡ lợn xắt nhỏ, lòng đỏ trứng vịt muối để làm nhân. Để có một mẻ bánh Pía thơm ngon, hấp dẫn, người thợ phải qua nhiều công đoạn cầu kì và tỉ mẩn. Đầu tiên, bột mì được trộn nhuyễn với đường cát trắng, cán mỏng tang, đảm bảo xếp chồng được nhiều lớp. Tiếp đến là công đoạn nắn nhân, tùy từng loại bánh, bí quyết của từng nơi mà nhân bánh được chế biến theo lối riêng. Đậu xanh và khoai môn sau khi hấp chín được trộn đường, xay nhuyễn, chế thêm mỡ nước tạo nên mùi vị bùi bùi, beo béo. Mỡ làm nhân được xắt sợi ướp đường cho săn, để giữ được lâu. Lòng đỏ hột vịt muối đặt giữa làm nhân. Trong đó, tùy từng loại bánh mà người ta sẽ đặt loại nhân phù hợp, vừa vặn vào lớp vỏ bánh, miết kín bột và ấn dẹp. Trước khi đem nướng, người thợ sẽ thoa dầu ăn lên khay bánh rồi cho vào lò. Khi vỏ bánh chuyển sang màu vàng ươm, tỏa mùi hương cũng là lúc mẻ bánh hoàn chỉnh.

Từ chiếc bánh Pía nguyên thủy, ngày nay bánh Pía đã được biến thể rất nhiều; không chỉ có nhân phổ biến như: đậu xanh, khoai môn, sầu riêng, trứng muối, bánh còn có nhân hạt sen, xá xíu, củ cải, thơm (dứa), bơ…Trước khi đem vào lò nướng bánh Pía được trang trí bằng màu thực phẩm và quết một lớp lòng đỏ trứng cho thêm hấp dẫn.

Hiện tại, Sóc Trăng có khoảng 50 lò bánh lớn nhỏ, dù cùng một tên gọi bánh pía, nhưng mỗi lò lại có bí quyết riêng, tạo nên hương vị đặc trưng của thương hiệu mình.

Trước kia, bánh pía Sóc Trăng thường được gói bằng giấy khá đơn giản, bánh được làm theo phương pháp thủ công nên hạn sử dụng chỉ được 2 – 3 ngày. Ngày nay, các công đoạn chế biến, bảo quản đã chuyên nghiệp hơn, bánh được bảo quản kỹ lưỡng. Trong đó, một số công ty tại địa phương đã đầu tư dây chuyền công nghệ ngoại nhập làm bánh Pía khép kín, trị giá hàng chục tỉ đồng. Không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước, các công ty này còn xuất khẩu sản phẩm sang Mỹ, Canada, Úc, Campuchia… Do đó, kiểu dáng bao bì bánh pía ngày càng được chú trọng và bảo đảm hơn. Đồng thời, các doanh nghiệp sản xuất bánh Pía còn rất quan tâm trong việc xây dựng thương hiệu để đưa loại bánh này phát triển hơn nữa.

Vài năm gần đây, khách du lịch trong, ngoài nước đến Sóc Trăng ngày càng đông, thường mua bánh pía về làm quà nên các lò bánh pía sản xuất quanh năm. Bánh pía giàu năng lượng không kém bánh trung thu song được dân Nam Bộ dùng phổ biến hơn, gần như mọi lúc mọi nơi, cả trong những ngày Tết Nguyên đán.

Qua đó, bánh Pía Sóc Trăng không chỉ đơn giản là một loại đặc sản, nó chứa đựng những giá trị văn hóa truyền thống lâu đời của người dân Nam Bộ. Các cơ sở làm bánh đã và đang giải quyết vấn đề lao động, tạo nguồn thu nhập ổn định, thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương.

Bài và ảnh: An Yên