Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội và hiền tài - Nguyên khí Quốc gia"
Theo cuốn sách “ Lịch triều hiến chương loại chí”, ở phần khoa mục chí, Phan Huy Chú có kể tên từng khoa thi và những người đỗ đầu các khoa. Nếu tính từ năm 1246 năm bắt đầu có Trạng nguyên đến năm 1787 khoa cuối cùng của đời Lê Trung Hưng, sau đó triều Nguyễn không lấy đỗ Trạng nguyên nữa thì có cả thảy 125 khoa thi Đình với 127 vị đỗ Đình nguyên. Sở dĩ dôi ra hai Đình nguyên vì có 2 khoa thi Triều Trần(1256 và 1266) lấy hai Trạng nguyên: Kinh Trạng nguyên(cho khu vực Ninh Bình trở ra Bắc) và Trại Trạng nguyên(cho hai tỉnh Thanh Hóa và Nghệ An trở vào). Trong 127 vị Đình nguyên chỉ có 47 Trạng nguyên, còn lại là Bảng nhãn trở xuống.
Ảnh minh họa (Nguồn: Internet)
Ở Triều Trần có 9 vị, người đỗ Trạng nguyên đầu tiên là Nguyễn Quan Quang (đỗ năm 1246) quê ở Bắc Ninh.
Triều Lê sơ có 21 vị.
Triều nhà Mạc có 11 vị
Triều Lê Trung Hưng có 6 vị.
Nếu tính từ năm 1075 thời Lý Nhân Tông (1072-1128) mở khoa thi Nho học tam trường đầu tiên của nước ta. Lê Văn Thịnh đỗ Thủ khoa kỳ thi đó (Triều Lý chưa lấy đỗ Trạng nguyên) cho nên được coi như Thủ khoa (tương đương Trạng nguyên) đầu tiên của nước ta.
Trong 47 Trạng nguyên thì có thể phân ra như sau: Nhiều nhất là Bắc Ninh có 12 vị, Hải Dương 8 vị, Hà Nội 4 vị, Hà Tây (cũ) 4 vị, Hải Phòng 3 vị, Hưng Yên 3 vị, Nam Định 3 vị, Bắc Giang 2 vị, Thái Bình 2 vị, Hà Tĩnh 2 vị, Phú Thọ 1 vị, Nghệ An 1 vị, Thanh Hóa 1 vị, Quảng Bình 1 vị.
Có môt vài chi tiết chú ý là Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất là Nguyễn Hiền(1247) quê ở Dương Á, Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định đỗ Trạng năm 12 tuổi. Một làng có 2 Trạng nguyên là làng Canh Hoạch, xã Dân Hòa, Thanh Oai (Hà Tây cũ) có Trạng nguyên Nguyễn Đức Lượng đỗ năm 1514 và Trạng nguyên Nguyễn Thiến đỗ năm 1532(2 người là cậu và cháu ruột, cậu là Thầy giáo dạy cháu).
Từ năm 1442 đến năm 1779 có nhiều nhân vật nổi tiếng trong khoa cử và tài danh như Lương Thế Vinh, Lê Văn Hưu, Ngô Sỹ Liên, Lê Quý Đôn.
Di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một di tích lịch sử đánh dấu nền khoa cử và nơi đào tạo chọn cử nhân tài cho đất nước. Các vị được lưu danh tên tuổi trên các bia đá là sự ghi nhận tài danh và sự cống hiến cho đất nước. Họ đều là những tấm gương lớn với đức cao vọng trọng, mà các thế hệ cùng thời và hậu thế tôn thờ, ngưỡng mộ... Những năm gần đây hàng năm tại Văn Miếu- Quốc Tử Giám, Nhà nước và thành phố Hà Nội tổ chức tuyên dương và trao thưởng cho các Thủ khoa của các Trường Đại học và cũng được ghi danh vào bảng vàng lưu trữ tại Văn Miếu.
Văn Miếu là một di tích và cũng là một điểm tham quan rất đẹp tại Hà Nội, tọa lạc trên một khu đất rộng thuộc địa bàn quận Đống Đa.
Khi Nhà Nguyễn chuyển kinh đô vào Huế, trong 143 năm tồn tại Triều Nguyễn cũng tổ chức thi đình. Hiện Văn Miếu - Huế có 36 tấm bia đá. Trong đó có 32 bia đề danh tiến sỹ. Trong các bia tiến sỹ triều Nguyễn có 291 tiến sỹ trong 39 khoa thi Đình từ năm 1882 đến 1919. Phan Thanh Giản, Phan Đình Phùng, Phạm Văn Nghị, Dương Khuê, Nguyễn Thượng Hiền, Nguyễn Khuyến, Ngô đức Kế, Huỳnh Thúc Kháng đều là những người nổi tiếng.
Mỗi năm khi kết thúc năm học cuối cùng của Trường Phổ thông, các sỹ tử lại bước vào một kỳ thi chọn người tài. Các bạn thường đến “ Trường Đại học đầu tiên” để chiêm bái, ngưỡng vọng và cầu may, mong cho có sức khỏe tốt, thi đạt điểm cao và muốn trở thành người hiền cống hiến tài năng cho đất nước.
Vào dịp Tết Nguyên Đán, có hàng ngàn người dân Hà Nội và du khách tới Văn Miếu-Quốc Tử Giám xin chữ đầu năm. Trong đó, có không ít học sinh tới xin chữ để cầu may, học hành thành đạt. Theo quan niệm truyền thống, cùng với tục khai bút đầu năm, người Việt còn có thói quen xin chữ và cho chữ vào những ngày Tết cổ truyền của dân tộc. Đây là một việc làm mang nhiều ý nghĩa nhân văn, thể hiện sự trọng chữ, trọng tri thức.
Bài, ảnh: Nguyễn Quang Tình
Tin liên quan
Tin mới hơn
Bác Hồ với Hà Nội những ngày mới giải phóng
13:48 | 11/10/2024 Văn hóa - Xã hội
Nghệ sĩ Lưu Hồng Quang với độc tấu Piano “Hành Trình Hồi Sinh”
11:03 | 10/10/2024 Văn hóa - Xã hội
Phú Yên: Đưa thổ cẩm Xí Thoại trở thành sản phẩm du lịch
10:01 | 09/10/2024 Văn hóa - Xã hội
Sống động chương trình “Ký ức Hà Nội - 70 năm”
14:32 | 07/10/2024 Văn hiến Hà Thành
Lễ hội Thành Tuyên 2024
09:16 | 07/10/2024 Văn hóa - Xã hội
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gặp đại diện trí thức kiều bào thuộc cộng đồng Pháp ngữ
09:14 | 07/10/2024 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm gặp gỡ cộng đồng người Việt tại Mông Cổ ở Đại sứ quán
15:23 | 02/10/2024 Văn hiến Hà Thành
70 Năm Giải Phóng Ứng Hòa và Chiến Thắng Khu Cháy
13:28 | 02/10/2024 Văn hóa - Xã hội
Nghề nhuộm vải truyền thống của dân tộc Dong ở Qúy Châu
10:08 | 30/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Nghị lực của một thầy giáo khiếm thị
09:55 | 30/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Hà Tĩnh: Công nhận Miếu Nhàng Nhàng là di tích lịch sử - văn hoá cấp tỉnh
09:53 | 30/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Nỗ lực lưu giữ và lan tỏa giá trị văn hóa của gốm Mường
09:28 | 30/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Đón Bằng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia “Nghề chằm nón ngựa Phú Gia”
10:31 | 25/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Khai mạc Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số tỉnh Quảng Nam lần thứ IV - năm 2024.
09:42 | 25/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Tưởng niệm 724 năm ngày mất Anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo
14:51 | 23/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Ấn tượng Triển lãm 3D trực tuyến “Hỡi đồng bào Thủ đô”
14:04 | 23/09/2024 Văn hiến Hà Thành
Khôi phục và phát triển lễ hội chọi trâu truyền thống Đồ Sơn: Ông Trâu số 04 - Phường Hải Sơn vô địch mùa thứ 35
10:15 | 23/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Trung thu nghĩa tình
14:01 | 20/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Lai Châu: Bảo tồn và phát huy văn hóa truyền thống gắn với phát triển du lịch
13:55 | 18/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Đắk Lắk – Công ty Thanh Hằng tổ chức đêm hội trăng rằm và quyên góp hơn 160 triệu đồng hỗ trợ đồng bào miền Bắc
10:06 | 18/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Phú Yên: Lẫm An Nghiệp - công trình kiến trúc cổ trên 100 năm
15:06 | 17/09/2024 Văn hóa - Xã hội
Luồng sinh khí mới cho các làng nghề ở Hải Dương
14:34 Làng nghề, nghệ nhân
TP Hồ Chí Minh và các tỉnh Vùng Duyên hải Trung bộ hợp tác xúc tiến đầu tư
14:25 Xúc tiến thương mại
Khai mạc Hội chợ quốc tế Quà tặng hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội 2024
14:16 Làng nghề, nghệ nhân
Lễ trao giải cuộc thi thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ năm 2024
14:12 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Đến cảng cá Đề Gi, người dân vẫn đảm bảo nguồn sinh kế
13:56 Kinh tế