Hà Nội: 28°C Hà Nội
Đà Nẵng: 27°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 26°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 26°C Thừa Thiên Huế

Lặng lẽ một làng nghề

TBV - Lặng lẽ giữa dòng sông Mêkong, cù lao Giêng huyện Chợ Mới (tỉnh An Giang) hiện lên trên bản đồ như một con tàu xanh lênh đênh trên dòng chảy giàu phù sa, chở đầy những giá trị văn hóa đậm đà. Có lẽ vậy mà từ rất lâu nay, mảnh đất bốn bề là sông, ngó đâu cũng thấy kênh rạch này được mệnh danh là “đệ nhất cù lao” của vùng Nam Bộ.
Cũng chính trên không gian trù phú ấy, “từ độ mang gươm đi mở cõi”, những lớp cư dân khẩn hoang đã biết tìm ra cách thích ứng với thiên nhiên, đúc kết kinh nghiệm đi lại trên sông rạch, sống chung với lũ. Xuồng cui, vỏ lải, tắc rán, ghe chài… dần dần ra đời, tạo điều kiện thuận lợi cho mọi người trong việc giao thương và hình thành nên một làng nghề truyền thống, nổi tiếng khắp vùng sông nước… Ngày nay, nhắc đến làng nghề đóng xuồng ở cù lao Giêng, dân sống nghề sông nước ở đồng bằng sông Cửu Long và cả vùng ven biên giới phía bên kia đất bạn Campuchia, đều tấm tắc khen ngợi và nể phục kỹ thuật đóng xuồng nơi đây: bền chắc, chay trét kín lường và uốn be vừa khít…

Để được danh tiếng vang xa như vậy, làng nghề đóng xuồng ở cù lao Giêng đã trải qua quá trình hơn 100 năm hình thành và phát triển với những thăng trầm. Ông Phạm Văn Hùng (ấp Tây Thượng, xã Mỹ Hiệp, huyện Chợ Mới) được xem là “già làng” của nghề đóng xuồng ở cù lao Giêng cho biết, gia đình ông có hơn năm đời theo nghề. Từ lúc 16 tuổi ông đã bắt đầu học đóng xuồng, tính đến nay đã ngót gần 70 năm. Ông Hùng chia sẻ, “thợ đóng xuồng ở đây không có tính giấu nghề. Sẵn sàng dạy cho bất cứ ai muốn học, không thấy học phí, mà vừa học vừa làm thí công. Một số chủ trại tâm huyết ngoài dạy không công, chủ còn lo cho chỗ ở và cơm nước. Nếu sáng dạ thì học chừng 4 – 6 tháng sẽ rành rẽ đóng xuồng, học thêm nữa thì sẽ đóng được các loại tàu ghe lớn hơn”.

Nói về nghề, “già làng” phấn khởi kể rành mạch từng công đoạn. Những công thức bất thành văn ấy đã ăn sâu vào ông, thành bài giảng của người thầy đã truyền đạt cho hơn trăm học trò thành thợ. Để làm ra một chiếc xuồng phải trải qua nhiều công đoạn như: chọn gỗ, xẻ gỗ, phơi gỗ. Sau đó tiến hành tạo be, uốn và định hình be. Tiếp tục tạo bửng, ráp be, đóng chốt, đóng bửng và chán. Sau đó thực hiện khâu cuối cùng là trét dầu chai cho xuồng, đến đây thì một chiếc xuồng đã thành phẩm.


Nghệ nhân đang tạo tác xuồng


Theo những cụ cao niên kể lại, làng nghề trước đây làm ra nhiều sản phẩm đa dạng như: Xuồng cui, xuồng ba lá, xuồng năm lá, tam bản, xuồng Cần thơ, xuồng Ông Chưởng, vỏ gòn, vỏ lãi, ghe lườn, ghe bầu, ghe đục, ghe chài, ghe be, tắc ráng… Những năm 1960 – 1970, làng nghề phát triển mạnh, có khi nhận đóng cả ghe tàu đi sông và cả đi biển, từ 50 đến 100 tấn. Tuy nhiên khoảng 10 năm trở lại đây, do mùa nước về thất thường, có xu hướng ngày một ít. Cộng thêm việc đa số các địa phương đã xây dựng hệ thống đê bao ngăn lũ vào đồng ruộng, đường bộ ngày một khang trang. Ghe sắt và xuồng composite ra đời đã dần thay thế đi ghe xuồng gỗ truyền thống. Do đó có một khoảng thời gian dài làng nghề đứng trước nguy cơ mai một. Các trại xuồng chỉ tập trung mỗi năm đóng “cầm chừng” vào vài tháng trước khi nước lên.

Anh Ngô Văn Thảnh, chủ trại xuồng ở xã Mỹ Hiệp (cù lao Giêng, huyện Chợ Mới) phấn khởi cho biết, năm nay con nước đột ngột về sớm hơn mọi năm một tháng và cao hơn cùng kỳ nên xuồng rất khan hàng. Làng nghề đóng xuồng cũng được mùa “trúng” lớn. Từ cuối tháng 6 âm lịch, nhiều thương lái ở các huyện đầu nguồn và vùng ven biên giới đã đến đặt hàng. Đón đầu con nước lớn từ hai tháng trước, trại xuồng của anh Thảnh đã tập trung nhân công đóng gấp rút mới kịp số lượng giao cho khách. Anh cũng cho biết thêm, các thương lái đến tận nơi đặt hàng và thu mua, sau đó họ chuyên chở đi các tỉnh, đặc biệt là vùng biên giới An Phú – Hồng Ngự, xuất khẩu sang cả nước bạn Campuchia. Do vậy nên ngoài loại xuồng Ông Chưởng thông dụng ở địa phương thì các trại còn nhận làm thêm theo đơn đặc hàng mẫu mã xuồng lườn Campuchia. Hiện nay, giá tại trại của xuồng lườn Campuchia loại dài 5.5 m và 8.2 m có giá trung bình khoảng 1.2 triệu đồng/chiếc. Trại của anh Thảnh hiện có 6 nhân công, mỗi ngày cho xuất xưởng từ 3 đến 4 chiếc xuồng nhưng vẫn không đủ giao cho thương lái.

Ông Phan Văn Leo, 62 tuổi, nhân công lớn tuổi nhất của trại anh Thảnh cho biết, ông theo nghề từ hồi 16 tuổi, do cha và ông nội dạy nghề. Ông có 2 người con trai cũng biết nghề, nhưng mấy năm gần đây con nước không cao, lượng xuồng bán không nhiều, nên các con ông đi Bình Dương làm thuê. Riêng năm nay con nước về nhanh và có xu hướng lớn hơn mọi năm nên các con ông cùng về đóng xuồng từ tháng 7 (âm lịch) đến nay. Ông Leo cũng cho biết, trước đây những công đoạn cưa, bào phải làm bằng tay thì nay các dụng cụ trên đã được cơ giới hóa nên rút ngắn thời gian làm ra sản phẩm, giảm sức lao động cho thợ. Trước đây, muốn hoàn thành một chiếc xuồng phải mất từ 2 đến 3 ngày, còn nay chỉ mất 1 ngày là hoàn thành.

Còn theo ông Nguyễn Thành Góc (ấp Tây Thượng, xã Mỹ Hiệp) chia sẻ:” Nếu như mọi năm chỉ đóng 50 chiếc. Thì năm nay, đến giữa tháng 8, gia đình ông đã cho xuất xưởng 100 chiếc và còn gần 30 chiếc theo đơn đặc hàng đang hoàn thành…” Ông Góc nói: “Nghề này buồn vui theo con nước, năm nào con nước lớn thì trúng, con nước nhỏ thì thất. Vậy nên thợ ở làng nghề cứ trông đến tháng năm, tháng sáu là nôn nao chờ con nước”.

Những năm gần dây, các tuyến du lịch sinh thái kết hợp làng nghề được mở rộng về cù lao Giêng. Làng nghề đóng xuồng được các đoàn khách trong và ngoài nước chọn để đến thăm và tìm hiểu. Nhờ vậy mà làng nghề như được bồi thêm động lực và sức sống. Ông Nguyên Thành Góc nói, trại của ông mỗi tháng đón 4 đoàn khách du lịch nước ngoài, mỗi đoàn trung bình khoảng 50 – 100 khách. Mỗi chuyến tham quan, ông giới thiệu và thực hiện đóng ghe xuồng cho khách xem, đoàn sẽ hỗ trợ ông 20 USD/chuyến. Ngoài ra, ông tranh thủ những lúc nhàn rỗi, đóng những chiếc ghe xuồng mô hình thu nhỏ, làm sản phẩm kỷ niệm bán cho khách. Ông nói, “rảnh rỗi làm mấy chiếc xuồng nhỏ này, cũng kiếm được tiền trà nước hàng ngày”…

Anh Trần Công Danh – đại diện làng nghề đóng xuồng ở cù lao Giêng cho biết: “Làng nghề được UBND tỉnh An Giang công nhận là làng nghề truyền thống từ năm 2006, khi đó cả làng nghề có khoảng 170 - 200 hộ. Nhưng hiện nay chỉ còn khoảng 20 hộ với khoảng 15 trại đóng xuồng, với hơn 100 lao động. Trung bình trong mùa cao điểm từ tháng 8 đến tháng 11, mỗi trại cho ra từ 5 – 6 chiếc mỗi ngày”.

Bài và ảnh Lê Quang Trạng - Hoàng Lâm

Tin liên quan

Tin mới hơn

Di sản gốm Chăm Bàu Trúc: Bảo tồn để phát triển

Di sản gốm Chăm Bàu Trúc: Bảo tồn để phát triển

LNV - Nghệ thuật làm gốm của người Chăm ở làng Bàu Trúc (Ninh Thuận) đã được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp vào năm 2022. Đây không chỉ là niềm tự hào của cộng đồng Chăm mà còn là động lực để các cấp chính quyền, nghệ nhân và người dân địa phương cùng chung tay bảo tồn, phát huy giá trị di sản, từng bước đưa gốm Bàu Trúc vươn ra thị trường và trở thành điểm nhấn du lịch văn hóa độc đáo của vùng đất nắng gió.
Đẹp ngỡ ngàng mùa tằm nhả tơ ở Hưng Yên

Đẹp ngỡ ngàng mùa tằm nhả tơ ở Hưng Yên

LNV - Nguyễn Trọng Cung đến xã Vũ Tiên, Hưng Yên - nơi có một trong những làng nghề trồng dâu, nuôi tằm lâu đời nhất. Tại đây, anh ghi lại những khoảnh khắc lao động giữa mùa tằm rộn ràng.
Làng Vạc - Nơi chiếc lược kể chuyện văn hóa của người Việt

Làng Vạc - Nơi chiếc lược kể chuyện văn hóa của người Việt

LNV - Trong thời đại “đỉnh cao” của vật liệu nhựa và máy móc công nghiệp, làng Vạc tại xã Thái Minh, TP.Hải Phòng (Bình Giang, Hải Dương cũ) vẫn bền bỉ giữ nghề làm lược tre có tuổi đời hàng trăm năm. Với hơn 30 công đoạn thủ công, mỗi chiếc lược không chỉ là sản phẩm của bàn tay lao động mà còn là kết tinh của đỉnh cao trí tuệ và sự cần mẫn.
Khô cá Đồng Tháp: Từ đặc sản dân dã đến thương hiệu vùng miền

Khô cá Đồng Tháp: Từ đặc sản dân dã đến thương hiệu vùng miền

LNV - Nằm ở vùng đầu nguồn sông Tiền, tỉnh Đồng Tháp được thiên nhiên ưu đã hệ thống sông ngòi dày đặc cùng nguồn thủy sản phong phú. Địa phương hội tụ điều kiện lý tưởng để hình thành, phát triển nghề làm khô cá - một trong những công việc truyền thống lâu đời.
Những chuyến “về làng” hấp dẫn

Những chuyến “về làng” hấp dẫn

LNV - Trong khuôn khổ Kỳ họp lần thứ 3 Hội đồng tư vấn Kinh doanh APEC (ABAC 3) diễn ra tại Hải Phòng từ ngày 15 đến 18-7, các đại biểu quốc tế có chuyến tham quan, trải nghiệm đầy thú vị tại làng gốm Chu Đậu - nơi được mệnh danh là cái nôi của dòng gốm cao cấp từng làm rạng danh thương hiệu gốm Việt trên trường quốc tế.
Làng nghề Cao Bằng xu hướng công nghệ 4.0

Làng nghề Cao Bằng xu hướng công nghệ 4.0

LNV - Các làng nghề truyền thống ở Cao Bằng không chỉ lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời mà còn góp phần tạo sinh kế, nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Tỉnh Cao Bằng đang từng bước khẳng định hướng đi bền vững khi kết hợp phát triển làng nghề với du lịch, chuyển đổi số... bắt nhịp với xu hướng công nghệ 4.0.

Tin khác

Thủ công mỹ nghệ Hà Nội: Giữ hồn truyền thống, chuyển mình hội nhập

Thủ công mỹ nghệ Hà Nội: Giữ hồn truyền thống, chuyển mình hội nhập

LNV - Với hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề, Hà Nội là trung tâm lớn của ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam. Tuy nhiên, để giữ vững vị thế trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, ngành đang đối mặt với nhiều thách thức và cần đổi mới mạnh mẽ cả về sản xuất lẫn xúc tiến thương mại.
Làng nghề khảm trai, sơn mài Chuyên Mỹ hướng tới Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo

Làng nghề khảm trai, sơn mài Chuyên Mỹ hướng tới Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo

LNV - Chiều 5-8, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã tổ chức Hội nghị đánh giá, hoàn thiện các tiêu chí và hồ sơ đề nghị công nhận làng nghề khảm trai, sơn mài Chuyên Mỹ là thành viên của Mạng lưới các thành phố thủ công sáng tạo trên toàn thế giới năm 2025.
Ghi danh làng nghề Việt trên bản đồ quốc tế

Ghi danh làng nghề Việt trên bản đồ quốc tế

LNV - Là nơi hội tụ hàng trăm làng nghề thủ công lâu đời, Hà Nội không ngừng đổi mới trong sản xuất, quảng bá và mở rộng kết nối quốc tế, tạo động lực cho các làng nghề phát triển bền vững và nâng tầm thương hiệu Việt trên thị trường toàn cầu.
Tạo giá trị kinh tế cho làng nghề truyền thống

Tạo giá trị kinh tế cho làng nghề truyền thống

LNV - Tại Cần Thơ, bên cạnh các làng nghề truyền thống phát triển nhờ linh hoạt kết hợp sản xuất và du lịch, phần lớn các làng nghề đang dần mai một. Việc có một quy hoạch bài bản, kết nối với thị trường và tạo dựng đội ngũ kế thừa đang là thử thách không nhỏ để không chỉ bảo tồn mà còn tạo giá trị kinh tế cho các làng nghề.
Bánh tét Trà Cuôn nồng đượm khó quên

Bánh tét Trà Cuôn nồng đượm khó quên

LNV - Nói đến bánh tét thì miền Tây có rất nhiều loại, có bánh tét truyền thống, có bánh tét lá cẩm và trong số đó còn có bánh tét Trà Cuôn. Từ Trà Cuôn vốn xuất phát từ tiếng Khmer (Trà Vinh có nhiều đồng bào Khmer sinh sống).
Thương hiệu của quê hương

Thương hiệu của quê hương

LNV - Khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thời gian đầu, không riêng chuyện giữ lại tên làng, xã, huyện… những người gắn bó ở làng nghề truyền thống cũng không khỏi suy tư về tên gọi đã làm nên thương hiệu của quê hương.
Ngọt ngào hương vị kẹo khóm Tân Phước

Ngọt ngào hương vị kẹo khóm Tân Phước

LNV - Tân Phước (huyện Tân Phước, tỉnh Tiền Giang trước đây), vùng đất từng được mệnh danh là “rốn phèn” của Đồng Tháp Mười, với sự khắc nghiệt của thổ nhưỡng. Thế nhưng, giữa vùng đất chua phèn ấy, cây khóm đã kiên cường bén rễ, mang theo hy vọng và đổi thay cho người dân nơi đây.
Tổ nghề cá điểm tựa vững chắc cho ngư dân vươn khơi bám biển

Tổ nghề cá điểm tựa vững chắc cho ngư dân vươn khơi bám biển

LNV - Việc chủ động liên kết hơn 1000 chủ tàu thuyền thành lập hàng chục tổ nghề cá và tổ tàu thuyền không những trở thành nơi chia sẻ kinh nghiệm đánh bắt, mà còn là mạng lưới hỗ trợ vững chắc trong công tác tìm kiếm cứu nạn, giúp cho mỗi chuyến vươn khơi bám biển của ngư dân xã Diễn Châu (Nghệ An) thêm an toàn.
Điện Biên: Giữ gìn phát triển nghề dệt truyền thống của đồng bào Lào

Điện Biên: Giữ gìn phát triển nghề dệt truyền thống của đồng bào Lào

LNV - Nhờ tình yêu và sự sáng tạo của người dân Na Sang, xã Núa Ngam, tỉnh Điện Biên nghề dệt truyền thống nơi đây không chỉ được gìn giữ mà còn phát triển mạnh mẽ. Những tấm vải thổ cẩm không chỉ đẹp mắt mà còn mang một ý nghĩa văn hóa sâu sắc, góp phần lưu giữ và tôn vinh bản sắc dân tộc Lào.
Nghề truyền thống nơi cực nam Tổ quốc

Nghề truyền thống nơi cực nam Tổ quốc

LNV - Nhiều người ngạc nhiên khi nói về những nghề và làng nghề truyền thống ở vùng đất mới phía địa đầu cực Nam Tổ quốc. Nhưng không hề nói quá một chút nào khi khẳng định, những nghề truyền thống đã góp nên hương sắc độc đáo, riêng có của Cà Mau.
Hương trầm Cao Thôn: Bí quyết gia truyền và tầm quan trọng của nghề truyền thống

Hương trầm Cao Thôn: Bí quyết gia truyền và tầm quan trọng của nghề truyền thống

LNV - Từ một nghề truyền thống được truyền dạy qua nhiều thế hệ, hương trầm Cao Thôn đã trở thành sản phẩm nổi tiếng với hương thơm đặc biệt, làm ấm lòng mỗi người sử dụng. Mỗi nén hương mang trong mình sự kết hợp hoàn hảo của thảo mộc tự nhiên và bí quyết gia truyền, không chỉ góp phần làm đẹp không gian mà còn tạo công ăn việc làm ổn định cho hàng trăm lao động địa phương.
Đặc sắc nghề làm muối ớt Tây Ninh - di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia

Đặc sắc nghề làm muối ớt Tây Ninh - di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia

LNV - Bên cạnh bánh tráng phơi sương Trảng Bàng, muối ớt là loại đặc sản có tiếng của tỉnh Tây Ninh. Nghề làm muối ớt tại tỉnh Tây Ninh đã được công nhận là Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia theo quyết định số 230/QĐ-BVHTTDL ngày 14/2/2023 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Hương quê trong chiếc bánh in

Hương quê trong chiếc bánh in

Trải qua bao thăng trầm của thời gian, nghề làm bánh in đậu xanh truyền thống vẫn được gìn giữ nơi làng quê yên bình ở xã Sơn Tịnh. Hương thơm ngọt bùi của những chiếc bánh nhỏ nhắn, mộc mạc, len lỏi trong đời sống, kết nối những ký ức của một thời gian khó với cuộc sống ngày nay.
Người Trạch Xá đưa áo dài Việt vươn xa

Người Trạch Xá đưa áo dài Việt vươn xa

LNV - Làng Trạch Xá, xã Ứng Hòa (Hà Nội) nổi tiếng với truyền thống may áo dài lâu đời, nơi quy tụ những nghệ nhân, những người thợ tài hoa, khéo léo, gắn bó với nghề bằng cả tâm huyết và kỹ năng tinh xảo.
Cao Bằng: Phát triển HTX bệ phóng vững chắc cho làng nghề cất cánh

Cao Bằng: Phát triển HTX bệ phóng vững chắc cho làng nghề cất cánh

LNV - Theo thống kê, toàn tỉnh Cao Bằng hiện có 21 làng nghề truyền thống, trong đó 8 làng nghề đã được UBND tỉnh công nhận. Làng nghề không chỉ giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc mà còn tạo ra hàng nghìn cơ hội việc làm, thu hút cả người trong độ tuổi lao động, người già, người khuyết tật và trẻ em tham gia quá trình sản xuất. Điều này góp phần tăng thu nhập và rút ngắn khoảng cách giàu nghèo tại khu vực nông thôn, đồng thời sử dụng hiệu quả các tài nguyên sẵn có tại địa phương.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Cổ Đô lần thứ nhất nhiệm kỳ 2025-2030

Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Cổ Đô lần thứ nhất nhiệm kỳ 2025-2030

LNV - Được sự chỉ đạo của Thành ủy Hà Nội, trong hai ngày 11-12/08/2025, Xã Cổ Đô tổ chức trọng thể Đại hội Đại biểu Đảng bộ xã lần thứ nhất nhiệm kỳ 2025- 2030.
OCOP – Bệ phóng thương hiệu cho sản vật vùng miền

OCOP – Bệ phóng thương hiệu cho sản vật vùng miền

OVN - Được triển khai từ năm 2018 đến nay, Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) đã tạo nên nhiều thương hiệu cho các đặc sản ở nhiều địa phương, từ đó đưa nhiều sản phẩm khắp các vùng miền vươn xa, đồng thời gia tăng thu nhập cho người lao động.
Thúc đẩy chuyển đổi số trong Chương trình OCOP của Thủ đô

Thúc đẩy chuyển đổi số trong Chương trình OCOP của Thủ đô

LNV - Thành phố Hà Nội xác định phát triển Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) không chỉ dừng lại ở việc nâng cao chất lượng sản phẩm, mà còn phải đổi mới toàn diện từ sản xuất đến tiêu thụ. Trong đó, chuyển đổi số trở thành một trong những giải pháp trọng tâm, mang tính chiến lược, nhằm gia tăng giá trị, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh cho sản phẩm OCOP.
Gia Lai đón mừng “chàng trai vàng” Lê Kiến Thành trở về từ đấu trường Olympic Tin học quốc tế

Gia Lai đón mừng “chàng trai vàng” Lê Kiến Thành trở về từ đấu trường Olympic Tin học quốc tế

LNV - Tấm Huy chương Vàng Olympic Tin học quốc tế năm 2025 của em Lê Kiến Thành là kết tinh của sự nỗ lực bền bỉ, tình yêu tri thức và niềm tự hào quê hương. Đây là câu chuyện về một chàng trai trẻ dám mơ ước, dám bước ra thế giới và mang về vinh quang ch
Kỳ vọng mới từ vùng quê đang chuyển mình

Kỳ vọng mới từ vùng quê đang chuyển mình

LNV - Sau hơn 10 năm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), xã Nguyên Bình (tỉnh Cao Bằng) đã có nhiều thay đổi rõ nét: đường sá được bê tông hóa, trường học và trạm y tế được đầu tư khang trang, thu nhập bình quân của người dân tăng dần qua từng năm, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh. Những kết quả này không chỉ nâng cao chất lượng cuộc sống mà còn tạo nền tảng cho phát triển bền vững trong giai đoạn tiếp theo.
Giao diện di động