Ninh Bình: Duy trì nghề làm bánh có tuổi đời hơn 100 năm
Bánh mật, bánh nếp là đặc sản nổi tiếng của xã Khánh Thiện.
Ông Thạch là thế hệ thứ hai tiếp nối nghề làm bánh. "Ngày xưa cuộc sống còn khó khăn, thấy nhiều người trong xã làm bún, bánh, mẹ tôi cũng học theo rồi truyền nghề cho tôi. Nghề làm bánh cứ thế theo gia đình tới tận bây giờ, cũng gần 100 năm rồi", ông kể.
Từng nguyên liệu làm bánh được vợ chồng ông lựa chọn tỉ mỉ. Trong đó, gạo nếp quyết định tới 80% độ ngon của bánh, loại nếp có màu trắng đục, hạt đều, căng bóng là ưu tiên số 1. Ông thường thử vài hạt để chọn gạo có vị ngọt tự nhiên, thơm mùi lúa mới. Tương tự, đỗ làm bánh cũng cần chọn loại mới thu hoạch, ruột vàng, bở, bùi, hạt tròn và mẩy.
Sau khi đã ngâm đủ thời gian cần thiết, ông cho gạo vào máy xay nhuyễn, trong lúc ấy, vợ ông - bà Phạm Thị Mạnh, 63 tuổi sẽ hấp đỗ. Đỗ chín, bà trộn đều cùng hành phi, dừa nạo.
Các nguyên liệu hoàn tất sẽ tới công đoạn gói bánh - công đoạn tốn nhiều thời gian và đòi hỏi sự khéo léo của người làm bánh. Thoa đều lớp dầu ăn mỏng lên tay, bà Mạnh lấy một phần bột cán dẹp, cho nhân đậu xanh, hành phi và dừa nạo vào giữa. Từng viên bánh tròn trắng đều tăm tắp xếp sẵn ra mâm chờ gói.
Tay nhanh thoăn thoắt, bà lấy 2 tấm lá dong xếp chồng lên nhau, bên trong là lớp lá chuối khô rồi đặt bánh nhân đậu vào giữa, cuộn lại và cố định bằng một sợi dây. Tất cả công đoạn chỉ kéo dài chưa đầy 30 giây. "40 năm kinh nghiệm rồi phải khác chứ", bà Mạnh cười xòa khi được cảm thán về tốc độ gói bánh "chóng mặt".
Bà Thạch chỉ mất khoảng 30 giây để gói xong một chiếc bánh.
Mỗi ngày, gia đình ông Thạch, bà Mạnh gói khoảng 400 bánh, chủ yếu là bánh nếp, bánh mật, bánh rán và một số loại khác theo đơn đặt hàng. Về cơ bản, các loại trên có nguyên liệu giống nhau, riêng bánh mật, bột sẽ trộn cùng đường vàng để ra màu nâu cánh gián đặc trưng.
Bánh được hấp trên bếp củi trong 2 tiếng. 40 năm làm nghề, ngoại trừ việc đổi từ xay tay sang xay điện, ông bà vẫn giữ nguyên các bước làm bánh truyền thống. Các loại bánh không chứa chất bảo quản và đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
Mùi bánh chín thơm phức, lan khắp căn bếp nhỏ, bà Mạnh nhanh tay vớt ra rổ. Chỉ còn bước cuối cùng là làm nguội, định hình khuôn bánh cho vuông vức và cố định bằng 2 lớp dây là hoàn thành.
Những chiếc bánh sau đó được bán tại chợ Xanh, các xã lân cận như Khánh Tiên, Khánh Hội, thị trấn Yên Ninh, Khánh Mậu,… cũng như nhiều nơi khác trong và ngoài tỉnh.
Vị dẻo thơm của gạo nếp kết hợp cùng vị bùi bùi, ngọt thanh của đậu xanh, vị béo của hành phi, dừa nạo, tất cả hòa quyện làm nên món bánh dân dã, đặc trưng chỉ riêng Khánh Thiện mới có.
"Nghề làm bánh không quá vất vả nhưng cần sự tỉ mỉ, khéo léo. Gắn bó với nghề 40 năm nay, chúng tôi tự hào vì có thể duy trì và làm giàu từ nghề truyền thống của địa phương, các loại bánh được khách hàng ưa chuộng và vinh dự có mặt trong nhiều hội chợ địa phương và tỉnh", ông Thạch cho hay.
Công việc bận rộn quanh năm nhưng tất bật nhất là dịp rằm và cuối năm. Khi ấy, vợ chồng ông bà làm không ngơi tay từ sáng sớm tới tận khuya, bếp củi nhỏ lúc nào cũng sáng lửa, mẻ bánh mật, bánh nếp ra tới đâu là hết tới đấy.
Năm nay 63 tuổi, họ chỉ có điều trăn trở là không đủ sức khỏe và con cái không còn ai theo nghề. Vậy nên ông thoải mái chia sẻ "bí quyết", kinh nghiệm cho những ai có nhu cầu học hỏi.
Với người dân Khánh Thiện và các xã xung quanh, bánh mật, bánh nếp, bánh rán,… là món ăn sáng không thể thiếu, vừa nhanh gọn vừa chắc bụng, giá cả lại phù hợp.
"Có nhiều lựa chọn cho bữa sáng nhưng gia đình tôi thường ưu tiên các loại bánh bởi thơm ngon, dễ ăn lại no lâu. Các con tôi ở Hà Nội lần nào về quê cũng dặn mẹ đi chợ mua bánh để ăn sáng và mang ra làm quà", bà Phạm Thị Lan (63 tuổi, xóm 1, Khánh Thiện) chia sẻ.
Thức quà quê giản dị nhưng chứa đựng cả bầu trời tuổi thơ của bao thế hệ, nhất là những người con xa quê. Hương vị đặc trưng của món bánh truyền thống khiến họ vương vấn, đi đâu cũng chẳng tìm được loại bánh như vậy.
Hai mươi năm xa quê, lần nào về nhà, ông Phạm Văn Lăng (45 tuổi, hiện đang sinh sống tại thành phố Hồ Chí Minh) cũng dành thời gian ra chợ, thưởng thức các món bánh truyền thống và không quên mua về làm quà.
"Cũng bôn ba từ Bắc vào Nam, ăn nhiều đặc sản rồi nhưng không nơi nào có thể tìm thấy hương vị bánh rán, bánh mật, bánh nếp như ở Khánh Thiện quê tôi. Thi thoảng nhớ quá, lại nhờ người nhà gửi vào những món quà quê".
Ngoài vợ chồng ông Thạch, bà Mạnh, xã Khánh Thiện hiện còn khoảng 4 gia đình vẫn làm bánh. Hầu hết họ đều là đời thứ hai, tiếp nối nghề truyền thống do cha ông để lại.
Bài, ảnh: Hồng Minh
Tin liên quan
Tin mới hơn

“Mặc áo mới” cho sản phẩm làng nghề gỗ
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Trần Văn Việt thổi hồn vào đá
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

10 làng nghề lâu đời nổi tiếng ở Bắc Giang
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mang du lịch, ẩm thực, làng nghề Việt Nam đến châu Âu
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

5 làng nghề miền Tây có truyền thống lâu đời
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người đàn ông thổi hồn vào từng thớ gỗ
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Nghề làm dưa bồn bồn
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Những người giữ hồn đất nung tại Lò lu Đại Hưng
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề thúng chai với 'tuyệt chiêu' chống thấm
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lào Cai: Nghề làm nón lá cọ Bản Liền
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lễ hội Quà tặng Du lịch Hà Nội 2025: Lan toả tinh hoa làng nghề
10:01 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hoà Bình: Đường làng sạch, làng nghề xanh
09:24 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Khó nhọc nghề làm chổi đót Mỹ Thành
09:22 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hiệp hội Làng nghề Việt Nam phong tặng 151 nghệ nhân và các danh hiệu làng nghề
20:09 | 19/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nước mắm Long Thủy, tinh hoa của vùng biển Phú Yên
10:12 | 18/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

100 hợp tác xã được trao giải thưởng “Ngôi sao hợp tác xã - Coops Award năm 2025"
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chàng trai bỏ phố về quê phục hồi nghề truyền thống
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Lát Càng Long” – Khẳng định vị thế, mở rộng thị trường cho sản phẩm làng nghề
13:36 | 16/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Phát triển bền vững Làng nghề trồng dâu nuôi tằm xã Hòa Phong
13:30 | 16/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ước Lễ làng nghề giò chả 500 tuổi
14:40 | 15/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: "Ông Dư bài chòi" một di sản sống của văn hóa làng biển Nhơn Hải
10:50 | 14/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Công nhân Việt Nam tiên phong bước vào kỷ nguyên mới
14:37 Tin tức

Nhiều hoạt động kỷ niệm 50 Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước
14:37 Tin tức

Đoàn kiều bào dâng hương tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào
14:36 Văn hóa - Xã hội

“Mặc áo mới” cho sản phẩm làng nghề gỗ
14:36 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Trần Văn Việt thổi hồn vào đá
14:36 Làng nghề, nghệ nhân