Nghề đánh đá ong ở Xứ Đoài
Có nhiều làng cổ có nghề đánh đá, nhưng có lẽ lâu đời hơn cả là làng Bình Yên, huyện Thạch Thất, Hà Nội có khoảng trên 300 đến dưới 400 năm. Theo dõi các công trình thì thấy nghề này phát triển nhất vào thời kỳ nhà Mạc thế kỷ XVI, XVII. Tôi đến thăm một gia đình có nghề đánh đá ong giỏi ở xã Bình Yên, đó là ông Nguyễn Văn Mỹ, một cựu binh chống Mỹ, năm nay ông đã gần 70 tuổi, ông làm nghề đánh đá được gần 30 năm. Bộ ba Nguyễn Văn Mỹ, Vương Văn Mỹ và Nguyễn Văn Vệ là 3 người nổi tiếng về nghề này trong việc đánh đá, có sức khỏe, sản phẩm đẹp. Họ làm được đến 80 viên đá trong một ngày. Nếu những lớp đá bở có thể đạt được đến 120 viên/ ngày. Chiều sâu khai thác nhiều nhất được đến 27 lớp nhưng loại đá đẹp nhất chỉ được 7 đến 8 lượt. Ở làng Bình Yên có gia đình cụ Vương Văn Nội năm nay gần 80 tuổi, có đến 4 đời làm thợ đánh đá ong.
Dụng cụ chính để đánh đá gọi là “Thó” có chiều dài 1,9 mét, đường kính thuôn dài chỗ to nhất là 4 cm, phải làm bằng gỗ sến hoặc gỗ sồi thì cầm lâu nó mới mát tay không bị chai, không rát tay, cầm đánh được cả ngày. Đầu thó được làm bằng thép cứng được tôi rất cẩn thận cho cứng nhưng không bị mẻ, đầu mũi hình bán nguyệt, chiều dài đầu thó từ 65 đến 80 cm. Khi có mặt bằng, người thợ đứng dạng chân và bắt đầu đánh cái rãnh nhỏ theo chiều dài viên đá, đào sâu bằng chiều dày sau đó bẩy viên đá thô lên và tiến hành đẽo thành viên đá hoàn chỉnh. Tùy vào công trình và giá thành người mua mà người ta làm ra những loại đá khác nhau, cách đây khoảng vài chục năm đã có loại đá dùng vào công trình điêu khắc, cả nhà hát cũng dùng đá gắn tường để cách âm. Nếu ai muốn tìm hiểu về các loại đá đã xây công trình thì có thể đến chùa Tây Phương được xây dựng mới vào thời Mạc, toàn bộ móng chùa cả phần chìm và nổi đều bằng đá ong cỡ lớn. Hai cây cầu khum nổi tiếng của chùa Thày ở huyện Quốc Oai, Hà Nội cùng với nhà Thủy đình được xây dựng trên hồ Long Trì thời Lê - Trịnh do Thượng thư bộ Hộ - Tiến sỹ Phùng Khắc Khoan thiết kế và xây dựng đều có móng công trình bằng đá ong vẫn tồn tại đến hôm nay và vẫn bền chắc theo thời gian.
Có thể nói, hiện nay mặc dù xã hội đã phát triển, các loại vật liệu xây dựng rất nhiều chủng loại nhưng đánh đá ong ở Xứ Đoài vẫn tồn tại, nó đã trở thành nghề gia truyền nhưng mức độ phát triển không nhiều. Nhưng nếu công trình nào cần bảo tồn vẫn cần đến loại đá này, bởi nó rất đặc trưng của một vùng văn hóa phía tây Thăng Long xưa. Những người làm công tác văn hóa và cả những người dân trên vùng đất xứ Đoài vẫn mong muốn nó sẽ tồn tại trường tồn cùng với sự phát triển của đất nước, cứ nhìn đá ong xứ Đoài thì thấy đó là một biểu tượng văn hóa xứ Đoài mà nhiều nơi khác không có được.
Bài và ảnh Quang Tình
Tin liên quan
Tin mới hơn

Phụ nữ Tây Hồ chung tay bảo tồn nghề truyền thống: Hành trình từ những búp sen
10:39 | 29/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề làm cờ Tổ quốc tất bật trước dịp kỉ niệm ngày giải phóng miền nam, thống nhất đất nước
10:18 | 29/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Mặc áo mới” cho sản phẩm làng nghề gỗ
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Trần Văn Việt thổi hồn vào đá
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

10 làng nghề lâu đời nổi tiếng ở Bắc Giang
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mang du lịch, ẩm thực, làng nghề Việt Nam đến châu Âu
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

5 làng nghề miền Tây có truyền thống lâu đời
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người đàn ông thổi hồn vào từng thớ gỗ
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm dưa bồn bồn
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Những người giữ hồn đất nung tại Lò lu Đại Hưng
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề thúng chai với 'tuyệt chiêu' chống thấm
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lào Cai: Nghề làm nón lá cọ Bản Liền
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lễ hội Quà tặng Du lịch Hà Nội 2025: Lan toả tinh hoa làng nghề
10:01 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hoà Bình: Đường làng sạch, làng nghề xanh
09:24 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Khó nhọc nghề làm chổi đót Mỹ Thành
09:22 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hiệp hội Làng nghề Việt Nam phong tặng 151 nghệ nhân và các danh hiệu làng nghề
20:09 | 19/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nước mắm Long Thủy, tinh hoa của vùng biển Phú Yên
10:12 | 18/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

100 hợp tác xã được trao giải thưởng “Ngôi sao hợp tác xã - Coops Award năm 2025"
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chàng trai bỏ phố về quê phục hồi nghề truyền thống
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Lát Càng Long” – Khẳng định vị thế, mở rộng thị trường cho sản phẩm làng nghề
13:36 | 16/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Phát triển bền vững Làng nghề trồng dâu nuôi tằm xã Hòa Phong
13:30 | 16/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phụ nữ Tây Hồ chung tay bảo tồn nghề truyền thống: Hành trình từ những búp sen
10:39 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Dân làng Canh Tiến phấn khởi đón điện lưới quốc gia
10:19 Nông thôn mới

Làng nghề làm cờ Tổ quốc tất bật trước dịp kỉ niệm ngày giải phóng miền nam, thống nhất đất nước
10:18 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Giang: Du lịch cộng đồng gắn với làng nghề truyền thống ở Hà Giang
10:09 Du lịch làng nghề

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước vào Lăng viếng Chủ tịch Hồ Chí Minh nhân dịp 30/4
10:07 Tin tức