Hà Nội: 31°C Hà Nội
Đà Nẵng: 31°C Đà Nẵng
TP Hồ Chí Minh: 33°C TP Hồ Chí Minh
Thừa Thiên Huế: 28°C Thừa Thiên Huế

Gốm Hương Canh: Từ nghề truyền thống đến sân chơi nghệ thuật

LNV - Nghề gốm truyền thống đã có hơn 300 năm gắn bó mật thiết với đất và người Kẻ Cánh (Hương Canh, Bình Xuyên). Chỉ với chất đất mà thiên nhiên ưu ái ban tặng cho xứ đồng này, dưới bàn tay của bao người thợ kết hợp với lửa nung… sản phẩm gốm sành mang thương hiệu Hương Canh từng nức tiếng gần xa như câu ca xưa bây giờ còn nhắc: “Sứ Móng Cái, vại Hương Canh/ Ai lên mình gửi cho anh với nàng”. Theo thời gian, gốm gia dụng Hương Canh không còn được ưa chuộng khi thị trường tiêu thụ thay đổi. Nhưng may mắn thay, đứng trước nguy cơ lửa lò dần nguội, vẫn còn những người đã và đang nỗ lực tìm chỗ đứng mới cho gốm Hương Canh.
Những năm 1950 - 1970 được cho là giai đoạn hoàng kim của gốm Hương Canh. Với sự ra đời của Hợp tác xã gốm, nghề gốm nơi đây phát triển mạnh mẽ. Hàng sản xuất đến đâu tiêu thụ hết đến đó. Sản phẩm thời ấy chủ yếu là chum tương, vại nước, nồi niêu, ấm chén… khi nung ra, có màu nâu cháy đặc trưng và độ óng nhất định. “Gốm Hương Canh chống được nước thẩm thấu rất tốt, ngăn được ánh sáng, giữ bền hương vị của những thứ đựng bên trong.


Nguyễn Hồng Quang vẫn "chân lấm, tay bùn" gửi tình vào từng tác phẩm gốm.


Vại làm tương, muối dưa cà, ủ rượu, làm mắm... giữ được tròn vị hơn cả. Hũ đựng trà, trà khô giòn; đựng thuốc lào, thuốc lào mềm…” – Nghệ nhân Giang Thị Nhạn đầy tự hào khi giới thiệu với các đoàn khách về đặc trưng sản phẩm gốm của làng mình. Sở dĩ gốm Hương Canh có được những ưu việt đó là vì được làm từ nguyên liệu đất sét xanh khai thác trên chính những thửa ruộng quê, có độ mịn, ít cát, ít xương hơn... so với các loại đất nguyên liệu ở vùng khác.



Các tác phẩm gốm tham dự triển lãm nghệ thuật của Nguyễn Hồng Quang.

Một thời nhộn nhịp, sôi nổi, kiêu hãnh và tự hào là vậy, nhưng khi tìm đến với làng gốm Hương Canh ngày nay… khác với hình dung, chúng tôi hỏi thăm mãi mới đến được ngôi nhà trước cổng có treo tấm biển đã cũ màu mang tên: Cơ sở sản xuất gốm nghệ thuật Quang Đức. Vài ba gia đình còn lại ở làng vẫn lặng lẽ nổi lửa lò nung chum nung vại. Rất khó để tin, nơi đây từng là địa danh nổi tiếng trong câu ca: “Sứ Móng Cái, vại Hương Canh”…

Khó để tin nhưng qua câu chuyện anh Nguyễn Hồng Quang - chủ cơ sở sản xuất gốm nghệ thuật Quang Đức chia sẻ, những người yêu gốm Hương Canh lặn lội đường xa đến đây chiêm ngưỡng, trải nghiệm đã không giấu được cảm xúc nuối tiếc, ngậm ngùi.

Nhu cầu thị trường thay đổi, trước nhiều sự lựa chọn khác, gốm gia dụng Hương Canh không còn được ưa chuộng, sức tiêu thụ kém dần và nghề gốm ở làng cũng dần mai một. Vài nhà bỏ nghề rồi nhiều nhà bỏ nghề. Cả làng giờ chỉ còn 5 – 7 gia đình vẫn sản xuất nhưng theo kiểu cầm chừng, lưu giữ nghề là chính.

Là con trai thứ ba của nghệ nhân Giang Thị Nhạn - một gia đình nhiều đời theo nghề làm gốm ở Hương Canh, chất đất, chất nước, sức nóng của lửa lò, giọt mồ hôi mặn chát trên áo mẹ cha… đã dần ngấm vào cậu bé Nguyễn Hồng Quang ngày nào tình yêu với nghề gốm.

Cũng chính bởi cái niềm yêu tha thiết đó nên khi nhận ra giá trị của những chiếc chum, vại mà chính tay anh, mẹ anh, người dân làng anh còng lưng vuốt vuốt, nặn nặn, lã chã mồ hôi đứng canh lửa lò… đến khi bán ra thị trường chỉ thu về tiền chục đến vài trăm nghìn đồng, anh Quang không khỏi trăn trở, băn khoăn.

Và rồi, ý tưởng “nâng tầm giá trị gốm Hương Canh” được anh ấp ủ và lên kế hoạch thực hiện. Ý tưởng đó là gì? Là sáng tạo trên nền cái gốc truyền thống, để mỗi sản phẩm gốm Hương Canh dù là cái chum, cái vại cũng phải xứng tầm là một tác phẩm nghệ thuật.

Quãng thời gian 5 năm học tập ở trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp (chuyên ngành điêu khắc) đã trang bị cho Nguyễn Hồng Quang thêm nhiều kiến thức về gốm nghệ thuật. Trở về quê nhà, anh bắt tay ngay vào việc nổi lửa lại lò gốm của gia đình để cho ra đời những sản phẩm mà người làng hồi đó chê là… chẳng giống ai! Vì không đựng được tương, muối được cà, ngâm được rượu… lại bán với cái giá trên trời – anh Quang vừa luôn tay trên bàn chuốt, vừa cười giòn kể chuyện cách đây gần chục năm.

Khó khăn, thất bại trong thời gian đầu là không tránh khỏi nhưng anh vẫn quyết theo đuổi đến cùng con đường mình đã định. Và thực tiễn đã chứng minh, nhiều năm qua, nhờ đôi bàn tay và khối óc sáng tạo của họa sĩ Nguyễn Hồng Quang, sản phẩm gốm nghệ thuật Hương Canh đã có mặt trên khắp thị trường tỉnh bạn: Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Quảng Nam, Khánh Hòa…

Nhiều thị trường xuất khẩu cũng đã có đơn đặt hàng nhưng anh từ chối vì số lượng lớn, một mình anh không đủ sức kham, nhưng nếu giao cho thợ khác để có đủ đơn hàng thì anh không yên tâm về chất lượng sản phẩm.

Xưởng gốm của gia đình anh Quang đang ứng dụng một số công nghệ hiện đại trong quy trình sản xuất như làm đất bằng máy, bàn vuốt chạy điện..., nhưng có một số khâu anh nhất định duy trì theo truyền thống là chuốt, vuốt gốm bằng tay và nung gốm bằng lò thủ công để giữ được sắc màu đặc trưng của gốm Hương Canh truyền thống. Nhờ làm chủ được quy trình làm gốm, hiểu rõ về các chất liệu đất, nước và lửa nên mỗi mẻ gốm ra lò, sản phẩm loại I đạt tỷ lệ lên đến 98%.

Cùng với nhiều danh hiệu như Người thợ trẻ giỏi toàn quốc, khen tặng của tỉnh, của Trung ương và Hội đồng nghệ thuật, với anh Quang, danh hiệu danh giá nhất đó chính là sự ưu ái, mến mộ của nhiều nghệ nhân và người chơi dành cho Gốm nghệ thuật Quang Đức.

Anh cũng đã có trong tay nguồn doanh thu bất ngờ so với việc sản xuất những sản phẩm gốm dân dụng đơn thuần như trước đây. Anh dự định sẽ nhân rộng mô hình sản xuất gốm nghệ thuật ở làng, tạo nên sản phẩm gốm Hương Canh đạt chất lượng đồng bộ, hướng đến thị trường xuất khẩu; để thương hiệu gốm Hương Canh bền chặt với thời gian và vươn đến muôn phương.

“Tất cả mọi con đường đều có sự thăng trầm và đều có cái giá riêng, đều được đo bằng chất xám, mồ hôi, đôi khi có cả nước mắt. Và dòng gốm nghệ thuật là con đường tôi đã chọn cho riêng tôi. Bởi tôi yêu gốm và tôi yêu mảnh đất này” – Những lời tự sự mộc mạc mà chân thành, xúc động của nhà điêu khắc Nguyễn Hồng Quang, người đã và đang nỗ lực thắp lại lửa lò, hồi sinh làng gốm Hương Canh.

Bài, ảnh: Hoàng Cúc

Tin liên quan

Tin mới hơn

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

LNV - Trong làn sóng phát triển nông nghiệp gắn với văn hóa bản địa và thương mại hóa sản phẩm truyền thống, bánh tráng làng Tày Đam Rông đang dần khẳng định vị thế như một sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của vùng cao phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Việc xác lập nhãn hiệu chứng nhận không chỉ bảo hộ sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững.
Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

LNV - Vào một dịp cuối xuân, tôi đến thăm gia đình Nghệ nhân Đỗ Phi Thường. Nhà anh ở thôn 4, xã Chàng Sơn, huỵện Thạch Thất, Hà Nội (nay là xã Tây Phương, Hà Nội), địa danh này trước gọi là xóm Mã Lão, một xóm đã sinh ra nhiều người thợ mộc giỏi giang, nổi tiếng như cụ Cả Bỉnh, cụ Hai Thuyết, cụ Văn Kính, cụ Hai Xuân, Cụ cả Luân... góp phần làm đẹp và để lại cho đời nhiều tác phẩm nhà gỗ, đình, đền, chùa và những bức tranh, tượng tuyệt tác tồn tại đến ngày nay.
Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

Nghề dệt lụa làng Đốc Tín vang bóng một thời

LNV - Nghề dệt lụa ở làng Đốc Tín, xã Đốc Tín, huyện Mỹ Đức, Hà Nội (nay là xã Hương Sơn, Hà Nội) đã có một thời gian phát triển mạnh mẽ.
Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

Hà Nội: Tôn vinh làng nghề Việt qua Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội và Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị chuẩn bị cho Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025.
Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

Nhịp thở mới từ làng hoa giấy Thanh Tiên

LNV - Làng hoa giấy Thanh Tiên - cái nôi của nghệ thuật làm hoa giấy truyền thống - một nghề không chỉ tạo ra những đóa hoa rực rỡ mà còn chắt lọc tinh hoa của văn hóa tâm linh, của bàn tay khéo léo và tình yêu dành cho di sản dân tộc.
Giữ hồn quê qua từng mối đan

Giữ hồn quê qua từng mối đan

LNV - Giữa vùng núi rừng xã Tân Lĩnh, tỉnh Lào Cai (xã Phan Rang, Lục Yên , Yên Bái cũ), thôn Rầu Chang vẫn rộn ràng tiếng chẻ tre, vót nan – âm thanh thân quen của nghề đan rọ tôm. Nghề thủ công tưởng chừng chỉ gắn với miền sông nước nay đã bén rễ, lớn lên từ chính bàn tay cần mẫn của người vùng cao. Trải qua bao đổi thay, nghề không chỉ là kế sinh nhai mà còn là niềm tự hào, là nhịp sống không thể thiếu của người dân nơi đây.

Tin khác

Cổng làng trong lòng phố

Cổng làng trong lòng phố

LNV - Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội hôm nay, nơi những dòng xe cuồn cuộn lao đi như chẳng kịp níu giữ thời gian, đôi khi ta bắt gặp một khoảnh khắc chùng lại: một cổng làng cũ kỹ, rêu phong, âm thầm nép mình bên góc phố. Cổng làng - như dấu lặng giữa bản nhạ
Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

Giữ hồn văn hóa làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng

LNV - Các sản phẩm của làng nghề thêu thổ cẩm Lan Rừng (Lào Cai) mang nét riêng khó trộn lẫn: Họa tiết tinh xảo, màu sắc rực rỡ, vừa truyền thống vừa hiện đại, là món quà lưu niệm hấp dẫn du khách.
Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

Thắp lại lửa nghề làng gốm trăm năm tuổi ở miền sông nước

LNV - Được thiên nhiên ưu đãi chất đất đỏ độc đáo, Vĩnh Long từ lâu đã nổi tiếng là thủ phủ gốm của miền Tây Nam bộ. Giữa biến động thời cuộc và sự mai một của làng nghề truyền thống, nơi đây hiện đang thắp lại ngọn lửa nghề bằng sự kết hợp giữa di sản và đổi mới, với vai trò tiên phong của những người nghệ nhân giàu tâm huyết.
Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

Thuỷ Xuân - Thơm mãi một làng nghề

LNV - Nằm cách TP. Huế khoảng 7km về hướng Tây Nam, làng hương Thủy Xuân (TP Huế) ẩn mình dưới chân đồi Vọng Cảnh, bên dòng sông Hương thơ mộng. Nơi đây, từ lâu đã nổi tiếng với nghề làm hương trầm thơm trên đất thần kinh của người dân đã nức tiếng xa gần. Trong những năm trở lại đây, làng hương này còn trở thành địa điểm tham quan đặc sắc của du khách trong và ngoài nước.
Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

Làn gió mới cho vùng chè Thái Nguyên

LNV - Với định hướng và mong muốn phát triển dài hạn tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa CHAGEE xem việc đồng hành giúp bà con nông dân xây dựng mô hình vùng nguyên liệu thí điểm là hành động cần thiết để góp phần thúc đẩy nông nghiệp bền vững, minh bạch và gắn kết với cộng đồng địa phương.
Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

Chuẩn bị cho Festival Quốc tế 2025: Bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống

LNV - Sáng 3/7, UBND thành phố Hà Nội tổ chức Hội nghị về việc tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025. Đồng chí Nguyễn Mạnh Quyền, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội và đồng chí Võ Văn Hưng, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì hội nghị.
"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

"Gieo mầm số" cho đất nghề Phú Xuyên

LNV - Nếu phải xác định một điểm khởi đầu cho hành trình chuyển đổi số tại huyện Phú Xuyên, thì đó không phải là hạ tầng, công nghệ hay những con số đầu tư hàng chục tỷ đồng, mà chính là yếu tố con người - những người dám nghĩ, dám làm, dám tiên phong.
Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

Gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ

LNV - Giữa dòng chảy hiện đại hóa, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm và đan lát của đồng bào Hrê ở huyện Ba Tơ (tỉnh Quảng Ngãi) vẫn được gìn giữ bền bỉ qua nhiều thế hệ. Không chỉ mang giá trị thẩm mỹ cao, các sản phẩm thủ công còn là biểu tượng văn hóa độc đáo, gắn liền với đời sống núi rừng và tâm hồn người Hrê. Nhờ đôi bàn tay khéo léo của những nghệ nhân, những nghề xưa không chỉ sống lại mà còn trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch cộng đồng địa phương.
Mùa sen ở hồ Tây

Mùa sen ở hồ Tây

LNV - Vào dịp tháng 6 này, trên khắp các ao, đầm trồng sen ở khu vực hồ Tây (quận Tây Hồ) rộn ràng không khí thu hoạch, chụp ảnh với hoa. Sen trồng ở đây là sen bách diệp với bông to có 100 cánh, mùi thơm đượm mang một nét đặc trưng riêng của hồ Tây mà không nơi nào có được.
Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

Nghề Đúc Đồng Đại Bái: Tinh Hoa Văn Hóa Bắc Ninh

LNV - Bắc Ninh là một tỉnh nổi tiếng với nhiều làng nghề truyền thống, trong đó phải kể đến làng nghề đúc đồng Đại Bái, trước đây gọi là làng Văn Lãng (hay còn gọi là làng Bưởi Nồi), thuộc xã Đại Bái, huyện Gia Bình. Từ lâu, làng đã nổi danh với nghề đúc đồng, chuyên sản xuất các sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo.
Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu

LNV - Việc đưa các sản phẩm làng nghề lồng ghép trong các cuốn sách là cách thức hiệu quả để quảng bá thương hiệu, tăng cơ hội xuất khẩu.
Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội

LNV - Hà Nội là mảnh đất hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, nơi lưu giữ hơn 1.350 làng nghề và làng có nghề truyền thống. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, việc bảo tồn và phát huy giá trị làng nghề đang đứng trước nhiều thách thức. Chương trình 'Mỗi xã một sản phẩm' (OCOP) được xác định là một trong những giải pháp chiến lược giúp Hà Nội bảo tồn văn hóa làng nghề một cách hiệu quả và bền vững.
Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến

LNV - Theo UBND huyện Gia Lâm, UBND thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 2738/QĐ-UBND, cho phép Hợp tác xã Dịch vụ tổng hợp xã Dương Xá sử dụng địa danh “Dương Xá” để đăng ký bảo hộ nhãn hiệu tập thể “Nông sản chế biến Dương Xá”.
Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng

LNV - Trong số sáu cá nhân vừa được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” vì những cống hiến đặc biệt trong gìn giữ và phát huy di sản nghề thủ công mỹ nghệ, tỉnh Quảng Nam vinh dự có hai đại diện: Ông Lê Đức Hạ (nghệ nhân gốm ở TX Điện Bàn) và ông Huỳnh Sướng (nghệ nhân mộc tại TP Hội An).
Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”

LNV - ’’Nơi tôi sinh: Làng Phùng Xá- Huyện Thạch Thất gần Chùa Thầy- một làng quê nghèo nhưng dân quê tôi thật thà lắm… “ Một câu nói cũng rất thật thà chân chất đến từ người đàn ông có ánh mắt kiên định, khuôn mặt sáng có chút lãng tử như một hoạ sĩ. Đó là anh Chu Văn Ân, nghệ nhân gỗ lũa Trai Vàng.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025

Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025

LNV - Vừa qua, Triển lãm Liên hoan du lịch, ẩm thực, làng nghề Vĩnh Phúc năm 2025 đã mang lại nhiều trải nghiệm hấp dẫn cho du khách và cơ hội hợp tác thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp.
Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công

Tây Ninh thực hiện gần 70 đề án khuyến công

LNV - Công tác khuyến công ở Tây Ninh đã lan tỏa lợi ích, giúp các cơ sở, doanh nghiệp công nghiệp nông thôn cải thiện năng suất, tăng doanh thu và lợi nhuận.
Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

Thanh Hoá: Khuyến công thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và chuyển dịch cơ cấu kinh tế

LNV - Hoạt động khuyến công tại Thanh Hóa đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển công nghiệp nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá. facebook
Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

Bánh tráng làng Tày Đam Rông Hướng đến phát triển bền vững nhờ nhãn hiệu chứng nhận

LNV - Trong làn sóng phát triển nông nghiệp gắn với văn hóa bản địa và thương mại hóa sản phẩm truyền thống, bánh tráng làng Tày Đam Rông đang dần khẳng định vị thế như một sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của vùng cao phía Bắc tỉnh Lâm Đồng. Việc xác lập nhãn hiệu chứng nhận không chỉ bảo hộ sở hữu trí tuệ mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững.
Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

Nghệ nhân Đỗ Phi Thường với đôi bàn tay vàng

LNV - Vào một dịp cuối xuân, tôi đến thăm gia đình Nghệ nhân Đỗ Phi Thường. Nhà anh ở thôn 4, xã Chàng Sơn, huỵện Thạch Thất, Hà Nội (nay là xã Tây Phương, Hà Nội), địa danh này trước gọi là xóm Mã Lão, một xóm đã sinh ra nhiều người thợ mộc giỏi giang, nổi tiếng như cụ Cả Bỉnh, cụ Hai Thuyết, cụ Văn Kính, cụ Hai Xuân, Cụ cả Luân... góp phần làm đẹp và để lại cho đời nhiều tác phẩm nhà gỗ, đình, đền, chùa và những bức tranh, tượng tuyệt tác tồn tại đến ngày nay.
Giao diện di động