Bánh nổ cổ truyền vào vụ Tết
Những ngày đầu tháng Chạp, đặt chân tới làng nghề truyền thống Điền Trang thuộc xã Nghĩa Trung (Tư Nghĩa) đâu đâu cũng rền vang những tiếng gõ nhịp nhàng. Trong các ngôi nhà là những đòn bánh nổ trắng ngần vừa mới ra khuôn thơm phức mùi nếp bung chín hòa quyện cùng với mùi đường, vừng, gừng... như muốn mời gọi người mua bánh. Những tiếng gõ được phát ra từ lò bánh nghe thân thuộc như báo hiệu một mùa Xuân sẽ đầy ắp niềm vui, cái Tết Tân Sửu được ấm cúng hơn.
Người dân trong làng đang đóng bánh nổ
Bà Lê Thị Hồng (82 tuổi) cho biết, nghề làm bánh nổ xuất phát từ đời sống của ông cha xưa. Ngày ấy, cuộc sống gian khổ, thuở đầu bánh được làm gạo "mót", tức là những hạt lúa còn sót ngoài đồng sau khi thu hoạch được mót về, giã ra lấy gạo làm bánh. Sau đó, dư dã dần, dân mới lấy lúa nếp làm nguyên liệu chính để bánh ngon hơn.
Sau vào ngày đưa ông Táo về trời, ba ngày Tết, dân dùng bánh nổ đặt lên trang trọng ở những nơi như: Trang ông Táo, trang Ông, trang Bà để tưởng nhớ và cầu nguyện mùa màng được bội thu, ấm no cho gia đình. Và bánh nổ là sản vật truyền thống đặc của người dân trong làng vẫn còn gìn giữ đến ngày hôm nay.
Hiện tại, làng nghề còn khoảng 20 hộ gia đình, trong đó có khoảng 10 hộ vẫn còn lưu giữ được những kỹ thuật làm bánh nổ thủ công truyền thống từ thời xa xưa. Để làm ra một đòn bánh nổ thơm ngon, đạt chất lượng, tấc cả công đoạn đều được thực hiện thủ công. Người làm phải bỏ ra rất nhiều thời gian và cần sự tỉ mỉ cùng đôi bàn tay khéo léo để tạo ra một đòn bánh nổ.
Đòn bánh nổ cắt thành từng lát
Anh Nguyễn Hữu Phong là một trong những gia đình làm nghề này đã hơn 20 năm.Thời điểm này anh cùng 4 người thợ đang tất bật làm lụng phục vụ các đơn đặt hàng của khách. Anh Phong cho biết, để có nguyên liệu làm bánh người làm phải chuẩn bị từ mùa gặt trước.
"Mỗi năm, gia đình tôi xuống giống khoảng 4 sào nếp thơm Ba tháng. Sau khi thu hoạch, đêm phơi khô đến cận Tết lấy ra làm bánh. Trước khi làm bánh, nếp phải được phơi lại một lần nữa, phơi càng khô thì khi rang sẽ nổ càng giòn và hạt nếp bung càng đẹp. Nếp được rang trên bếp than hồng. Khi đủ độ nóng, vỏ trấu sẽ tự bung ra ngoài, chỉ còn lại những bống nếp trắng ngần, thơm ngát. Bống nếp được sàng sảy cho sạch trấu. Sau đó, người ta cho thêm nước đường thắng trộn với gừng, mè, vani quế. Một phần nguyên liệu như vậy người ta gọi là “bùm”.
Công đoạn đóng bánh
Công đoạn cuối cùng là đóng bánh. Khuôn đóng bánh bằng gỗ hoặc thép chịu lực tốt. Mỗi lần đóng, “bùm” nếp trên được đổ ngang miệng khuôn, rồi dùng chày phía trên xuống bống cho lọt khuôn theo hưởng thẳng đúng, sau đó dùng búa để đóng ép "bùm lại.
Tiếp tục đổ “bùm”, đóng sao cho đón bánh cao gần miệng khuôn là được. Cuối cùng là người thợ đóng bánh phải thật khéo léo để rút đòn bánh ra khỏi khuôn.
Đòn bánh nổ sau khi đóng
Ông Đinh Duy Nam, (58 tuổi) ở thôn Điền Trang, xã Nghĩa Trung là một trong số ít người thợ đóng bánh còn lại ở làng, tâm sự : “Làm nghề này phải rất kiên nhẫn, chịu khó, từng cái một. Vì nó là sự kết tinh của nhiều nguyên liệu, mà để nó hòa nguyện vào nhau tạo thành một khối vuông thì lực cầm búa phải đủ khỏe và nhịp nhàng; đòn bánh ra khuôn đủ đẹp, thơm ngon thì mới bán được".
Do làm bằng thủ công nên những lát bánh thơm ngon là tâm huyết và đam mê của những người thợ lành nghề. Mỗi đòn bánh sẽ mất từ 10 đến 15 dùi đóng. Mỗi ngày đóng hàng trăm đòn bánh như vậy, thì người thợ đóng bánh không thể đếm xuể mình đã đóng bao nhiêu dùi, chỉ biết nghề này rất công phu và vất vả. Như ông Nam, mỗi ngày đi đóng bánh thuê như vậy cũng kiếm được từ 200-300 nghìn đồng. Lợi ích kinh tế không đáng là nhiêu. Nghề này lấy công làm lời", ông Nam nói vui.
Bánh nổ thành phẩm
Trước kia, bánh nổ làm đãi khách ngày Tết. Trên bàn thờ gia tiên ba ngày Tết cũng không thể thiếu món bánh này. Quà quê gửi đi muôn nơi của người Quảng, bên cạnh mạch nha, đường phổi, bao giờ cũng có một bánh nổ giòn thơm nghĩa tình. Ngày nay, dù có hàng trăm loại bánh ngon lạ, bánh nổ vẫn luôn được người dân trân quý như một sản vật đậm đà hương vị quê hương.
Trong dịp Tết, bình quân mỗi hộ làm nghề bánh nổ truyền thống ở Điền Trang làm từ 2- 3 tấn nếp, gia đình nào làm nhiều từ 3 tấn trở lên. Mỗi bì bánh nổ có giá từ 10 đến 20 nghìn đồng từng tùy loại khác nhau.
Chị Nguyện Thị Lượng, chủ cơ sở làm bánh nổ truyền thống tâm sự: “Dù ngày nay, có thể dùng máy móc thay cho sức lao động của người ở những công đoạn như đóng, cắt bánh nhưng người dân làm nghề vẫn muốn lưu giữ cách làm thủ công truyền thống của làng nghề. Đây là một nét đẹp truyền thống của người dân thôn Điền Trang, xã Nghĩa Trung mỗi dịp Tết đến xuân về”.
Những mẻ bánh nổ chuẩn bị đóng gói để chuyển lên thành thị.
Theo Báo Quảng Ngãi
Tin liên quan
Tin mới hơn
Hải Dương: Làng nghề tạo việc làm ổn định cho lao động nông thôn
13:54 | 18/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phú Yên phấn đấu công nhận mới từ 1 đến 2 làng nghề
11:06 | 18/09/2024 OCOP
Nông dân Hồ Trọng Lập được vinh danh Nông dân Việt Nam xuất sắc 2024
14:59 | 17/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định triển khai giải pháp ổn định sản xuất kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp
14:45 | 17/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Du lịch trải nghiệm nghề truyền thống
09:50 | 17/09/2024 Du lịch làng nghề
Nông dân Phú Thọ "kiếm bộn tiền" nhờ một thứ quả đặc biệt không thể thiếu trên mâm ngũ quả Tết Trung thu
09:43 | 17/09/2024 Kinh tế
Tin khác
Hàng trăm ha Đào Nhật Tân bị lụi tàn sau Cơn bão số 3 (Yagi)
09:39 | 17/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người "Thổi hồn" cho nghề làm bánh oản cổ truyền
16:03 | 16/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cơ hội để phát huy tiềm năng của làng nghề truyền thống
11:17 | 16/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tơ lụa Tân Châu mang đậm dấu ấn văn hoá truyền thống
17:27 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Cao Bằng
17:27 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề thêu thổ cẩm và in hoa văn bằng sáp ong của người Dao Tiền
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề làm bút lông ở phố cổ Hà Nội
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xưởng mộc Minh Mít làm nhà thờ gỗ sơn son thiếp vàng
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề truyền thống hoa, cây cảnh Triệu Đề
17:26 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Công ty Cổ phần Sản xuất và Thương mại Tự Lập: Khai thác, sản xuất, kinh doanh đá ốp lát - Đem lại những sản phẩm và chất lượng dịch vụ tốt nhất đến khách hàng
09:55 | 13/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cụ ông 75 tuổi tự tay làm hơn 100 chiếc đèn Trung thu truyền thống
10:35 | 12/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thừa Thiên Huế: Nghề làm đầu lân tất bật mùa trung thu
11:04 | 11/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Giữ gìn tinh hoa nghệ thuật khảm trai ở làng nghề Chuôn Ngọ
11:04 | 11/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ngày hội mắm Châu Đốc Tôn vinh ẩm thực kết nối kinh tế vùng miền
11:20 | 10/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ông “vua dép lốp” trở thành Nghệ nhân làng nghề
11:19 | 10/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phú Yên tập trung thực hiện xây dựng nông thôn mới đến năm 2025
15:20 Nông thôn mới
Khoác áo mới có sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu tỉnh Bình Định
14:55 Khuyến công
Xây dựng vùng chè hơn 500ha theo hướng VietGAP ở huyện Kỳ Anh
09:57 Khuyến nông
Triển vọng phát triển kinh tế từ nghề nuôi rắn ở Đồng Hỷ
09:57 Kinh tế
Vệ sinh giếng nước, bể chứa, xử lý môi trường sau lũ lụt theo hướng dẫn của Bộ Y tế
09:56 Sức khỏe - Đời sống