“Mặn lắm” nước mắm!
Tôi quê ở một vùng ven biển. Nhiều thế hệ đã cha truyền con nối bám lấy biển cả để mưu sinh. Vùng quê mặn mòi vị biển ấy cũng đã thân quen với vị nước mắm cũng như quen với những đợt nóng hầm hập của gió Lào.
Có thời, vùng quê tôi nơi địa đầu xứ Nghệ, những chuyến xe chở khách ra Hà Nội vẫn là những chiếc xe đặc trưng ì ạch cũ nát, phổ biến là những chiếc xe ghế ngồi chật chội.
![]() |
Một nhà xe có một quyết định táo bạo, đưa về một chiếc xe giường nằm cực kỳ hiện đại với điều hòa mát lạnh và thay cho những chiếc xe ghế ngồi là những chiếc giường nằm thênh thang.
Lúc đó, trạng thái biểu cảm của nhiều người dân quê tôi khi đón nhận thông tin này là những cái lắc đầu. Điều này có liên quan mật thiết với nước mắm. Bởi vì cùng với mùi mít chín thì nước mắm cũng là một thứ không thể giấu được, dù che đậy có kỹ càng đến đâu.
Nếu như xe ghế ngồi, người dân có thể thoải mái đi cả giày dép lên xe, có thể tha lôi cả những can nước mắm với mùi đặc trưng lên xe thì chiếc xe giường nằm hiện đại lại ẩn chứa rủi ro đối với hành khách: Họ không thể đưa nước mắm lên xe như đã từng làm trước kia.
![]() |
Lo toan đó cũng phải mất rất nhiều thời gian mới được xóa bỏ, khi hành khách biết được rằng trải nghiệm trên xe giường nằm êm ả và tiện lợi hơn rất nhiều, nước mắm hay những sản vật địa phương có thể bỏ dưới gầm xe mà theo người về phố.
Cũng vì sự dồi dào của cá biển, nên ngoài việc mua lại nước mắm của những hộ có quy mô chế biến nước mắm lớn, nhiều hộ gia đình cũng tự mình làm nước mắm tại gia để có thể tự cung tự túc.
Chỉ một phiên chợ quê là có thể tìm được những nguyên liệu phù hợp làm nước mắm. Cá làm nước mắm thường là cá loại 3, hay còn gọi là cá ươn. Một phần vì giá rẻ, phần khác vì cá ươn thì nhanh tan hơn, thành phẩm được rút ngắn. Nước đầu tiên của công đoạn này được gọi là nước cốt, đây là nước trên cùng sau khi cá đã chín và xương đã lắng xuống. Nước này có thể sử dụng luôn mà không phải trải qua một công đoạn nữa là nấu để lắng lại.
![]() |
Nước mắm truyền thống có mùi rất đặc trưng, một thứ mùi mà người quê tôi khi miêu tả về nước mắm vẫn nói “Cấy miệng thì ưng mà cái mũi nó nỏ ưng” (tức là miệng rất thích nhưng mũi thì không).
Những người khi miệng đã quen vị với nước mắm truyền thống những khi có công việc hoặc du lịch ra nước ngoài thì nỗi nhớ vị nước chấm đặc trưng này sẽ xuất hiện một cách cồn cào.
Tôi đã trải nghiệm chuyện này trong một chuyến đi cùng đồng nghiệp đến nước bạn, phải đến ngày thứ sáu, ngày cuối cùng của hành trình, ban tổ chức bố trí cho đoàn khách được ăn ở một nhà hàng Việt nơi xứ lạ.
Chẳng ai bảo ai, món ăn nhận được sự hồ hởi nhất của mọi người chính là rau muống luộc chấm nước mắm cốt. Những đĩa rau muống luộc chấm vào bát nước mắm, cắn no nê trong miệng như dậy lên mùi quê hương bản xứ.
![]() |
Đậm đà là vậy, nhưng không phải ai cũng thích hợp khẩu vị với nước mắm truyền thống. Vì vậy nhiều bát nước mắm phải được pha loãng với nước để làm giảm vị đậm và vừa với khẩu vị người ăn.
Cũng chính vì thế, không chỉ những người dân ở phố không quen với những công đoạn làm nước mắm như cư dân miền biển, mà chính cư dân miền biển cũng ít nhiều bị hấp dẫn bởi một thứ nước vẫn tự xưng là nước mắm với cái gọi là nước mắm công nghiệp. Màu sắc và hương vị, sự nuông chiều của vị giác của loại nước này đã làm phá vỡ khẩu vị của không ít người dân Việt bên những mâm cơm. Chỉ có nước mắm truyền thống trung thành giữ mùi vị đậm đà và có lúc cũng phải chịu thiệt thòi vì nước mắm đúng thật là nước mắm.
Tin liên quan

Chàng trai bỏ phố về quê phục hồi nghề truyền thống
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Thuận: Nước mắm OCOP 4 sao và con đường xuất ngoại
10:12 | 15/01/2025 OCOP

Ngày hội mắm Châu Đốc Tôn vinh ẩm thực kết nối kinh tế vùng miền
11:20 | 10/09/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Cầu Long Biên - Cây cầu bắc qua miền yêu thương
12:00 | 12/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Làng nghề truyền thống trong dòng chảy “80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”
11:00 | 12/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Triển lãm thành tựu Đất nước: Bảo đảm phục vụ tốt nhất nhu cầu của Nhân dân cho đến khi kết thúc Triển lãm
09:47 | 10/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Gia Lai tăng cường kết nối cung - cầu lao động, bảo đảm an sinh xã hội cho người lao động
09:51 | 09/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Nhạc sĩ, ca sĩ Phạm Mai Hiền Xuân: Tỏa sáng với những giải thưởng âm nhạc
10:53 | 07/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Lãnh đạo Thành phố Hà Nội tham quan hai không gian trưng bày đặc sắc của Thu đô tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam
22:49 | 06/09/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin khác

Mừng Lễ Vu Lan báo hiếu 2025
10:49 | 05/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Pháo hoa rực sáng bầu trời Hà Nội mừng Quốc khánh 2-9
09:42 | 03/09/2025 Văn hóa - Xã hội

Gia Lai: Triển lãm “Hồn của đất” tôn vinh tinh hoa gốm sứ và bản sắc văn hóa Việt
18:23 | 31/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Chiến dịch “Tự hào Việt Nam - Nhuộm đỏ không gian mạng” mừng Quốc khánh 2-9
09:28 | 29/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Khai mạc Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”: Bức tranh toàn cảnh về khát vọng Việt Nam
23:58 | 28/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Gia Lai: Rộc Tưng - Gò Đá dấu ấn 800.000 năm và khát vọng vươn ra thế giới
14:16 | 28/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Mùa hè đỏ lửa ở Thành cổ Quảng Trị
09:26 | 28/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Cách mạng Tháng Tám và khát vọng đi tới phồn vinh của dân tộc Việt Nam
11:19 | 27/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Phương án vận hành xe buýt và đường sắt đô thị trong ngày 27-8
10:08 | 27/08/2025 Tin tức

94 gian hàng ẩm thực, OCOP, làng nghề được trưng bày tại Lễ hội tinh hoa Đại ngàn - Biển xanh hội tụ 2025
09:26 | 27/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Người con Hậu Giang dành cho miền đất nghĩa tình
15:36 | 26/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Ngày tựu trường – Nơi yêu thương khởi nguồn tri thức
15:33 | 26/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Chạy đua thời gian hoàn tất gian trưng bày Triển lãm Thành tựu đất nước 80 năm
09:52 | 26/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Trường Lũy Gia Lai - Di sản quân sự cổ vĩ đại và hành trình bảo tồn, phát huy giá trị
09:11 | 26/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Gia Lai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025 vì sự phát triển bền vững
09:46 | 25/08/2025 Văn hóa - Xã hội

Khuyến công Cao Bằng tiếp tục là đòn bẩy chiến lược trong tiến trình công nghiệp hóa nông thôn
08:00 Khuyến công

Cao Bằng nhân rộng vùng nguyên liệu dược liệu cỏ ngọt gắn với Chương trình OCOP
00:00 OCOP

Đắk Lắk xây dựng Kế hoạch khuyến công năm 2026
15:00 Khuyến công

Đồng Nai tập trung giải pháp đột phá cho công tác khuyến công 6 tháng cuối năm
14:49 Khuyến công

Bước đột phá từ hỗ trợ khuyến công
14:00 Khuyến công