Độc đáo trang phục bằng vỏ cây của người Cơ Tu
Cố nghệ nhân Alăng Avel mặc áo vỏ cây cùng bạn gái chơi đàn Abel. |
Già làng Alăng Đàn (77 tuổi, trú tại xã A Nông, huyện Tây Giang) cho biết rằng vào thuở xa xưa, khi người Cơ Tu chưa biết đến cây bông và kỹ thuật dệt vải, họ phải vào rừng sâu tìm kiếm vỏ cây của các loại như t'cóng, t'dúi, amướt, tr'rang... (loại cây có nhiều mủ và vỏ dày) để tạo ra trang phục cho bản thân, gia đình và tặng cho người thân.
Người đàn ông Cơ Tu xưa kia được coi là tấm gương, lịch lãm không chỉ vì khả năng săn bắt, xây nhà, chạm khắc gỗ và làm nương rẫy, mà còn vì khả năng đan đát mây tre, chế tác nhạc cụ và biểu diễn, hát lý nói lý, cũng như việc tạo ra trang phục và trang sức từ vỏ cây rừng để tặng cho những người thân yêu.
Già làng Cơlâu Blao (80 tuổi, trú tại thôn Voòng, xã Tr’hy, huyện Tây Giang) được người cha truyền nghề và đã tạo ra những bộ y phụ, trang phục của người Cơ Tu vô cùng đặc biệt. Trước đây, cái áo bằng vỏ cây do cha ông là Cơlâu Panh làm ra có thể trao đổi được một con heo 3 gang tay. Ông chia sẻ rằng áo này được làm từ vỏ cây pơlem, cây zilang và các loại cây khác trên rừng.
Đôi nam, nữ mặc áo vỏ cây |
Mặc dù đã trải qua 80 mùa rẫy, đôi chân nhanh nhẹn như con sóc rừng để đi tìm nguyên liệu chế tác trang phục vỏ cây và đôi tay già Cơlâu Blao vẫn nhanh nhẹn… lột vỏ cây mang về gia công chế tác áo, khố, váy, mũ... Khi hoàn thành trang phục, Già lưu giữ chúng trong không gian nhà hay đem tặng cho bà con, cán bộ văn hóa nếu có nhu cầu.
Già làng Cơlâu Blao cho hay, để làm được một chiếc áo bằng vỏ cây rất công phu. Đầu tiên, phải vào rừng bóc vỏ cây. Người Cơ Tu không đốn hạ cả cây, mà chỉ dùng rựa “khứa” quanh thân cây hai vòng tròn trên và dưới để lột lấy vỏ cây. Sau đó, lấy cây hoặc đá đập dập cho vỏ mềm ra. Ở nhà, người trong gia đình nấu sẵn một thùng nước có thêm các loại lá thơm như lá quế, cây sả, củ riềng… để sau này mặc áo sẽ thơm và chống lại các côn trùng cắn phá…Vỏ cây sau đó được ngâm trong nước khoảng 10 ngày để loại bỏ hoàn toàn mủ. Sau khi ngâm xong, vỏ cây được mang ra phơi sương và phơi nắng trong nhiều ngày đêm. Sau khi phơi khô, vỏ cây "hoàn thiện" được đặt vào một nơi khô ráo và sạch sẽ để bắt đầu quá trình khâu trang phục. Vỏ cây làm áo thường có màu ngà hoặc màu vàng rơm.
Người Cơ Tu trình diễn trang phục bằng vỏ cây |
Thường thì áo được may theo kiểu cổ tròn và không có tay. Việc khâu áo chỉ sử dụng sợi mây rừng rất mảnh. Toàn bộ chiếc áo chỉ có hai đường khâu kín đáo ở hai bên nách. Bên trong chiếc áo có mặt láng do được mài nhẵn, trong khi bên ngoài có bề mặt sần sùi. Có các loại áo bằng vỏ cây dùng để mặc ấm trong mùa đông hoặc mặc mát trong mùa hè.
Ngoài ra, còn có loại áo dày hơn để chống lại nanh vuốt của các loài thú dữ hay tên độc từ phía đối thủ. Loại trang phục này được kết từ nhiều sợi vỏ cây, có đặc điểm mềm mại, rất bền, khó rách và phù hợp để mặc trong mùa đông lạnh giá. Ngoài ra, những tấm khố bằng vỏ cây, cũng được già Cơlâu Blao "dệt" từ vỏ cây rừng một cách tinh tế, trông giống như những tấm vải xô dày.
“Sau khi vỏ cây đã được phơi khô, chúng được cắt và khâu lại thành những chiếc áo, khố, váy và mũ phù hợp với kích cỡ của người mặc. Người Cơ Tu sử dụng dây gai và cây bhơ nương (một loại cây dẻo và chắc) làm chỉ khâu để chắp nối các mảnh vỏ cây. Đối với tấm vỏ cây lớn, họ có thể khoét lỗ làm cổ áo và gài các sợi dây ở mép áo để thắt lại thay vì sử dụng nút áo. Người thợ giỏi nhất cũng chỉ có thể làm được từ 2-3 bộ trong một ngày…”- Già làng Cơlâu Blao chia sẻ thêm.
Người Cơ Tu trình diễn trang phục bằng vỏ cây |
Già làng Cơlâu Blao còn cho biết, hiện nay chỉ còn một số ít người Cơ Tu biết cách làm áo bằng vỏ cây. Bởi vì công việc làm áo rất tinh mỹ, từ việc lấy vỏ cây trong rừng đến công đoạn bóc vỏ và khâu áo, đó là một quá trình truyền tải tâm hồn của người làm áo đến chiếc áo, điều mà người Cơ Tu coi là niềm tự hào của dân tộc.
Trong các dịp lễ hội như Tết, lễ đâm trâu, mừng lúa mới, lễ kết nghĩa giữa hai làng anh em, những chiếc áo này được làng trẻ nam nữ mặc khi tham gia múa tung tung - một nét truyền thống của người Cơ Tu ở vùng cao Tây Giang. Hiện nay, áo có giá từ 500.000 đến 1.000.000 đồng, và du khách thường mua về làm quà tặng cho người thân hoặc để kỷ niệm một chuyến đi khám phá vùng Trường Sơn đại ngàn hoang dã.
Với đồng bào Cơ Tu, trang phục bằng vỏ cây không đơn thuần là để che thân mà còn chứa đựng rất nhiều giá trị văn hoá, phản ánh quá trình phát triển của cả tộc người. Nó còn phản ánh tinh thần đoàn kết, thương yêu giữa con người với con người, giữa con người với núi rừng, thiên nhiên cây cỏ.
Hiện nay, trang phục bằng vỏ cây của người Cơ Tu không được sử dụng phổ biến trong các hoạt động thường nhật nhưng trong tiềm thức của già Cơlâu Blao và những người yêu văn hoá vẫn luôn đau đáu bảo tồn và trao truyền kỹ thuật làm trang phục vỏ cây cho lớp trẻ trên miền biên viễn Tây Giang.
Tin liên quan
Thăm làng nghề dệt thổ cẩm za ra
09:41 | 31/08/2023 Làng nghề, nghệ nhân
Hoà Bắc: Phục dựng lễ hội truyền thống người Cơ Tu
15:54 | 27/04/2023 Văn hóa - Xã hội
Tin mới hơn
Khánh Hoà: Triển lãm 100 hình ảnh và 600 cuốn sách nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ
15:08 | 06/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Hà Nội: Thêm 2 di tích lịch sử được xếp hạng cấp thành phố tại huyện Đan Phượng
15:08 | 06/05/2024 Văn hóa - Xã hội
(Hà Nội) Ấn tượng cầu đi bộ trở thành không gian nghệ thuật công cộng
09:09 | 06/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Kon Tum: Bảo tồn, khôi phục nhà Rông truyền thống
14:51 | 04/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Vẽ tranh tường tại thành phố mang tên Bác
10:58 | 03/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Du lịch biển Hải Tiến: Điểm đến hấp dẫn của du lịch xứ Thanh
10:28 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Điện Biên - Điểm hẹn lịch sử
09:13 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Chương trình nghệ thuật "Điện Biên Phủ - Mốc vàng lịch sử"
09:11 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Khởi động cuộc thi Hoa hậu Du lịch Việt Nam 2024
09:11 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Ấn tượng triển lãm ảnh 'Việt Nam - những chiến thắng làm thay đổi dòng chảy lịch sử Thế giới'
09:10 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Khai mạc Lễ hội mùa hè Sa Pa 2024
09:07 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Đoàn kiều bào từ 22 nước thăm huyện đảo Trường Sa và Nhà giàn DK-I dịp 30/04.
09:07 | 02/05/2024 Văn hóa - Xã hội
Rộn ràng Lễ hội Bánh dân gian Nam bộ
17:24 | 26/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Linh thiêng cổ tự Chùa Hưng Phúc
11:31 | 24/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Quảng Ngãi: Nhiều lợi thế phát triển du lịch làng nghề
13:39 | 22/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Đoàn kiều bào từ hơn 20 quốc gia dâng hương Giỗ Tổ Hùng Vương năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Bình Phước: Hưởng ứng xây dựng và phát triển văn hóa đọc
09:56 | 20/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Ấn tượng mùa thu hoạch nông sản tại Bangladesh
15:03 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Bình Định phát động cuộc thi Đại sứ Văn hóa đọc năm 2024 lần thứ 3
23:02 | 16/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Bình Định: Giảm nghèo bền vững là nhiệm vụ chính trị quan trọng
15:15 Nông thôn mới
Tổng duyệt Lễ kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ: Nhân dân, du khách cổ vũ nồng nhiệt các khối diễu binh, diễu hành
15:10 Tin tức
Khánh Hoà: Triển lãm 100 hình ảnh và 600 cuốn sách nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ
15:08 Văn hóa - Xã hội
Hà Nội: Thêm 2 di tích lịch sử được xếp hạng cấp thành phố tại huyện Đan Phượng
15:08 Văn hóa - Xã hội
Bắc Giang: Khuyến công tích cực trợ lực cho công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tăng trưởng
15:07 Khuyến công