Tranh gốm Kim Lan - Di sản văn hoá
Trong đó, tranh gốm Kim Lan nổi lên như một sản phẩm tiêu biểu, kết hợp nhuần nhuyễn giữa nghệ thuật trang trí và văn hóa giá trị, gợi ý phần định hình dấu ấn đặc biệt cho gốm Việt trên bản đồ nghệ thuật thế giới. Bài viết này sẽ đi sâu vào công việc khám phá lịch sử, đặc điểm nghệ thuật cũng như giá trị văn hóa giá trị của thợ tranh Kim Lan.
![]() |
Làng gốm Kim Lan đã trải qua hàng trăm năm lịch sử. |
Lịch Sử Làng Nghề Gốm Kim Lan
Bên dòng sông Hồng thơ mộng, làng gốm Kim Lan lặng lẽ nuôi dưỡng một nền văn minh gốm sứ trải dài hàng nghìn năm. Theo các nhà khảo cổ, dấu tích của làng nghề này đã xuất hiện từ thế kỷ VII và đạt đến đỉnh cao rực rỡ vào các thế kỷ XII, XIII. Xa xưa, Kim Lan từng là một trung tâm gốm sứ sầm uất, những chiếc bát, đĩa, lọ hoa tinh xảo được bàn tay khéo léo của người dân nơi đây tạo nên, đã từng đi khắp mọi miền đất nước. Tuy nhiên, vì nhiều lý do, nghề gốm ở Kim Lan đã có những giai đoạn trầm lắng, kéo dài gần hai thế kỷ.
May mắn thay, làng gốm cổ đã hồi sinh mạnh mẽ vào đầu những năm 1990. Trong những lần khai hoang, người dân đã tình cờ tìm thấy những mảnh gốm cổ, những chiếc lọ đựng đầy tiền cổ, như những câu chuyện kể về một quá khứ huy hoàng.
Một bước ngoặt lớn đến vào đầu những năm 2000, khi các nhà khảo cổ tiến hành khai quật tại Kim Lan. Những gì họ tìm thấy đã khiến cả giới chuyên môn và công chúng ngỡ ngàng. Đó là những chiếc bát, đĩa men lam tinh xảo, những chiếc nhĩ bôi cổ kính từ thế kỷ XI, và đặc biệt là dấu tích của một lò nung gốm thời Trần. Những phát hiện này không chỉ khẳng định vị thế của Kim Lan trong bản đồ gốm sứ Việt Nam mà còn hé mở những bí mật về kỹ thuật làm gốm tinh xảo của người Việt cổ.
Đặc sắc tranh gốm Kim Lan
Cùng với sản xuất nhiều loại gốm khác nhau phục vụ thị trường, những năm gần đây, làng gốm sứ Kim Lan còn được biết đến với các sản phẩm tranh gốm sứ phong phú, đa dạng, đủ kích thước, được mệnh danh là “vua của các dòng tranh” vì có độ bền lên tới hàng nghìn năm. Nét độc đáo của tranh gốm sứ Kim Lan là được tôi trong lửa đỏ ở nhiệt độ 1.000 - 1.300 độ C.
Tranh gốm sứ là sản phẩm cao cấp, đòi hỏi người làm nghề phải có tâm huyết và kinh nghiệm. Nghệ nhân Phạm Hà (Phạm Văn Hổ) chia sẻ: “Tranh gốm sứ là dòng tác phẩm đơn chiếc, không phải mặt hàng sản xuất công nghiệp, nên không thể định mức giá. Do vẽ trên đất, trên gốm sứ khó hơn vẽ trên giấy, nên đòi hỏi sự tỉ mỉ, kinh nghiệm, tâm huyết, đam mê của người thợ”.
Tranh gốm sứ Kim Lan được nhiều người yêu thích bởi giá trị gần gũi, bình dị, thể hiện qua từng chi tiết hình ảnh với nhiều ưu điểm nổi bật.
![]() |
Tranh gốm sứ ốp tường vẽ phong cảnh đồng quê. |
Là một trong những hộ sản xuất, buôn bán đồ gốm sứ lâu năm trong làng, cơ sở sản xuất của nghệ nhân Phạm Hà đã góp phần gìn giữ, phát triển nghề truyền thống tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho nhiều lao động địa phương. Cùng với sản xuất những bức tranh, bộ tranh sứ với hình ảnh quê hương, phong cảnh, chân dung người và cỏ cây, hoa lá tiêu biểu như: Tiên ngư vạn nguyệt viên, Hạ liên thảo ngư đồ, Một góc quê, bộ tranh sứ Phúc Lộc Thọ, bộ tranh sứ Tứ quý. Nghệ nhân làng gốm Kim Lan còn sản xuất những bức tranh ốp tường theo nhu cầu của khách đặt hàng để trang trí nội, ngoại thất, có diện tích từ hàng chục đến hàng trăm mét vuông...
Đặc biệt, sản phẩm Bộ tranh sứ Tứ quý là một trong những sản phẩm bán chạy của nghệ nhân Phạm Hà. Bộ tranh được xem là biểu tượng của sự may mắn, phúc lộc và sung túc nên được ưa chuộng nhất. Với một bộ bao gồm 4 bức tranh, mỗi bức là một loài cây, loài hoa quý đại diện cho một mùa trong năm… Sản phẩm của xưởng sản xuất Hà Chuyên đã tham gia đánh giá phân hạng, đạt sản phẩm OCOP 3 sao, góp phần quảng bá, giới thiệu đến người tiêu dùng một trong những sản phẩm chất lượng tốt...Nghệ nhân Phạm Hà thông tin thêm: Cơ sở đang tập trung nâng cao hơn nữa chất lượng tranh gốm sứ, để năm 2025 tiếp tục tham gia chương trình OCOP và phấn đấu nâng hạng lên 4 sao.
Nghệ nhân Phạm Hà là một trong những đại diện tiêu biểu cho sự nỗ lực không ngừng của các nghệ nhân Kim Lan. Bên cạnh anh, còn có rất nhiều người khác đang miệt mài sáng tạo, không ngừng tìm tòi những kỹ thuật mới để nâng cao chất lượng sản phẩm, đưa gốm sứ Kim Lan đến gần hơn với công chúng.
Với sự nỗ lực không ngừng của các nghệ nhân, sự hỗ trợ của cộng đồng và chính quyền, làng gốm Kim Lan đang trên đà phát triển bền vững, góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.Trong tương lai, làng gốm Kim Lan hứa hẹn sẽ trở thành một điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, nơi du khách có thể khám phá vẻ đẹp của gốm sứ truyền thống và trải nghiệm không gian làm việc của các nghệ nhân và làng nghề.
Tin liên quan

Phú Yên: Lễ hội Trống Đôi - Cồng Ba - Chiêng Năm hội tụ những di sản văn hóa
10:21 | 18/02/2025 Văn hóa - Xã hội

Ngành văn hóa Bình Định bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
23:33 | 30/12/2024 Văn hóa - Xã hội

Làng nghề đan lưới Vân Trình Di sản văn hoá bền vững
09:53 | 19/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn

Đưa sản phẩm làng nghề lên sách, tăng cơ hội xuất khẩu
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bảo tồn văn hóa làng nghề qua sản phẩm OCOP của Hà Nội
10:30 | 30/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gia Lâm: Địa danh “Dương Xá” được bảo hộ nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông sản chế biến
10:24 | 26/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Gìn giữ tinh hoa làng nghề xứ Quảng
11:03 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chuyện của “Vua gỗ lũa Trai Vàng”
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân sinh vật cảnh năng động, sáng tạo
11:02 | 25/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Làng nghề xứ Thanh – Nơi kết tinh tinh hoa văn hóa cha ông
10:49 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ lửa nghề bánh tráng Thuận Hưng
10:21 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đổi thay tích cực cho nghề nuôi biển: Tháo gỡ các nút thắt
10:08 | 23/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề dệt lanh Lùng Tám – Nét văn hóa Mông trên Cao nguyên đá
09:01 | 19/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân “hồi sinh” các con giống bột cổ
11:09 | 18/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên công nhận 11 nghề truyền thống năm 2025
15:44 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người âm thầm dùng cây kim, sợi chỉ lưu giữ hồn cốt văn hóa Việt
15:42 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Văn hoá Bắc Bộ qua các làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Hà Nội
15:41 | 13/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chủ tịch nước Lương Cường gặp mặt nghệ nhân làng nghề tiêu biểu toàn quốc
13:19 | 12/06/2025 Tin tức

Cao Bằng gìn giữ và phát triển làng nghề truyền thống: Nét đẹp văn hóa gắn liền phát triển kinh tế
09:17 | 12/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Xây dựng Cụm công nghiệp làng nghề nhìn từ huyện Phú Xuyên
14:48 | 11/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khám phá nghề chằm áo tơi Yên Lạc – Nét đẹp văn hóa truyền thống Hà Tĩnh
15:19 | 10/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đưa công nghệ số phát triển ngành ong Việt
15:19 | 10/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển nghề nuôi ong ở Nghĩa Đồng
09:42 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Nghệ nhân Nhân dân Đinh Chương “di sản sống” giữa đại ngàn Vĩnh Sơn
09:42 | 09/06/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Bình Định Lê Kim Toàn nghỉ hưu, dấu ấn trọn vẹn hành trình cống hiến
09:19 Tin tức

“Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” - Lịch sử gần gũi từ những câu chuyện dân gian
09:18 Văn hóa - Xã hội

TP. HCM: Chính thức sáp nhập đơn vị hành chính và công bố nhân sự mới
19:21 Tin tức

Lễ công bố thành lập tỉnh Gia Lai mới, một khởi nguyên lịch sử, một sứ mệnh thiêng liêng
15:42 Tin tức

Du lịch nông nghiệp công nghệ cao: Mô hình tiềm năng tại Nghệ An
13:37 Khuyến nông