Cái khăn đội đầu như thể hoa sen...
![]() |
Có người nhận xét rằng, trang phục của các liền anh, liền chị Quan họ như được “dệt” từ trời đất, từ văn hóa và từ vẻ đẹp tâm hồn của người dân Kinh Bắc với biết bao sự yêu mến, trân trọng... Cái tình và chất cảm của các yếu tố thẩm mỹ trong trang phục liền chị Quan họ tạo nên vẻ đẹp kín đáo đậm chất Á Đông, khơi nguồn cảm hứng bất tận cho người thưởng lãm. Với tông màu trầm nền nã đặc trưng bên ngoài hòa quyện với sắc độ tươi sáng ở bên trong, bộ trang phục liền chị được kết hợp bởi nhiều lớp áo khác màu chồng lên nhau. Trong cùng là lớp yếm đào rực rỡ, tiếp đến lớp áo cánh trắng hoặc nâu non, ngoài cùng phủ một lớp lụa the đen mỏng nhẹ bên ngoài như để cân bằng, trung hòa với bên trong, tạo thành màu cánh gián hoặc đỏ tía. Tông màu áo hòa sắc đồng điệu với tông màu đen sẫm của quần váy phía dưới và cũng không quá cách biệt với màu khăn mỏ quạ đội trên đầu, tạo nên một tổng phổ trầm ấm, dịu dàng đặc trưng độc nhất vô nhị. Lối “chơi màu” đặc sắc này của người Kinh Bắc không đâu có được. Mỗi dịp hội hè tiết lệ, khi mưa xuân phấp phới bừng lên chồi non lộc biếc, các liền chị lại xúng xính áo khăn du xuân trảy hội, miệng cười lúng liếng, e ấp sau vành nón quai thao, bước đi sóng sánh trên đôi guốc gỗ, chạm vào cơn gió xuân mỏng nhẹ mơn man, tà áo bung ra muôn sắc thắm tươi: hồng đào, cánh sen, vàng chanh, thiên thanh, nâu non... hòa quyện với không gian trầm mặc, nét cong của mái đình, mái chùa như một tác phẩm nghệ thuật hoàn chỉnh đậm hồn dân tộc. Bất kỳ ai bắt gặp hình dáng, khung cảnh ấy cũng rung động xốn xang, vấn vương khó cưỡng.
Một trong những người có công “xe chỉ luồn kim”, cải tiến, cách tân trang phục Quan họ truyền thống để có bộ trang phục liền chị đầy tính biểu cảm thẩm mỹ như hiện nay là ông Lê Duy Thu, cựu Trưởng Đoàn Dân ca Quan họ. Xuất phát từ những trăn trở khi đưa Dân ca Quan họ biểu diễn trên sân khấu nhưng bộ trang phục cổ truyền không bật lên được vẻ đẹp đoan trang, lịch lãm của người Kinh Bắc, hơn nữa còn khiến cho khán giả dễ lầm tưởng với các loại hình nghệ thuật khác. Do đó, ông Thu đã cất công tìm gặp các nghệ nhân để mượn những bộ áo mớ ba mớ bảy truyền thống rồi nhờ họa sĩ vẽ lại.
Dựa vào mẫu vẽ của họa sĩ, trên cơ sở kiểu dáng truyền thống của bộ trang phục xưa và sẵn có nghề may của gia đình, ông Thu nghiên cứu cải tiến, biến chiếc áo mớ ba mớ bảy “bùng nhùng” lộm cộm, không eo thành áo hai lớp, chít eo với lớp bên trong bằng vải màu nhung đỏ, lớp ngoài là lụa the màu đen hoặc tím than. Hai màu tương phản này kết hợp lồng vào nhau trở thành màu cánh gián. Chiếc yếm đào cũng được cách tân, khoét tròn ôm khít để lộ chiếc cổ ba ngấn trắng ngần của liền chị khi mặc. Tiếp nữa, ông Thu còn sáng tạo miếng lá lật màu xanh ở trước ngực thay cho lớp áo giữa, vừa để trang trí vừa toát lên vẻ lãng mạn của chiếc yếm đào mà nhìn vào vẫn cảm giác như đủ 3 lớp áo. Đây là một điểm cách điệu độc đáo, chỉ có ở trang phục Quan họ.
Việc cách tân, biến tấu về đường nét, chất liệu, màu sắc và cả sự giản lược trong cấu trúc của bộ trang phục liền chị ngày nay được công chúng đánh giá là một sự cải biên, sáng tạo thành công, đạt trình độ thẩm mỹ nghệ thuật cao, vừa đậm truyền thống, vừa phù hợp xu hướng thời đại mới. Bộ trang phục đó đã giúp các liền chị khoe được vẻ đẹp duyên dáng, tôn lên nét đẹp tâm hồn, tính cách dịu dàng, đoan trang, đặc biệt là biểu đạt sự hài hòa trong lễ nghĩa và thể hiện văn hóa giao tiếp lịch lãm, tao nhã của người Bắc Ninh - Kinh Bắc.
![]() |
Một bộ trang phục liền chị Quan họ đầy đủ, ngoài váy, áo, khăn, yếm, bao lưng, còn có dây xà tích, nón quai thao, đôi dép cong... Đó là sự liên kết tuyệt vời giữa vẻ đẹp của liền anh, liền chị với lời ca điệu hát, hàm chứa ý nghĩa nhân sinh sâu sắc trong nếp ăn, nếp ở của người Kinh Bắc-Bắc Ninh và thấm đẫm hồn cốt, bản sắc văn hóa dân tộc trong từng lớp kết cấu, màu sắc, chất liệu, cấu trúc, bố cục... Cho nên dù xuất hiện ở không gian nào, trang phục Quan họ cũng rất ấn tượng, nổi bật và dễ dàng nhận diện. Lâu nay, những nghệ nhân Quan họ gạo cội vẫn dạy rằng, muốn biết một liền anh, liền chị có tinh tường nghề chơi hay vẫn còn “cả sữa non măng” thì chỉ cần nhìn vào cách họ phục sức, cầm ô, che nón là biết ngay. Bởi theo quan điểm thẩm mỹ của người Quan họ để có sự gắn bó lâu dài, toàn diện thì phải lấy chữ “Nhân” làm đầu, thể hiện ngay từ cách đội khăn mỏ quạ. Khi vấn tóc, đội khăn phải gấp hình mỏ quạ ở giữa đường rẽ ngôi của tóc, bắt hai góc khăn về hai phía tai rồi thắt múi đằng sau gáy. Khăn mỏ quạ phải chít sao cho thành hình chữ “Nhân” hài hòa, phù hợp với khuôn mặt, nhìn giống búp sen chúm chím, toát lên vẻ đẹp đoan trang, kiều diễm như câu ca “Miệng cười như thể hoa ngâu/Cái khăn đội đầu như thể hoa sen”... Thế nên, những người muốn theo nghề chơi Quan họ phải tìm hiểu học tập một cách chỉn chu và bài bản, không được phép đơn giản, xuề xòa. Chít khăn mỏ quạ rất khó, nếu chưa thạo phải luyện cho thành thục hoặc phải nhờ người có nghề khéo léo chỉnh sửa vì chỉ một chút xộc xệch cũng làm giảm nét duyên dáng, mặn mà và còn mất đi cả tấm chân tình của người Quan họ. Quan họ lấp lánh và đặc sắc đâu chỉ ở phương diện âm nhạc, lời ca hay hình thức diễn xướng mà là tổng hòa của nhiều yếu tố. Những bộ trang phục nền nã, thanh tao kết hợp cùng những làn điệu say đắm với lối ứng xử lịch thiệp, tinh tế của người Kinh Bắc đã mang đến cho nhân loại một di sản văn hóa phi vật thể độc nhất vô nhị. Văn hóa Quan họ với trang phục liền anh, liền chị đã trở thành biểu tượng thân thương không chỉ ở vùng Kinh Bắc mà ngày càng lan tỏa rộng khắp, đặc biệt còn xuất hiện ở nhiều diễn đàn trong nước và quốc tế như một đại diện của Việt Nam trong quá trình giao lưu, hội nhập quốc tế.
Tin liên quan
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Vẻ đẹp đặc sắc trong trang phục dân tộc Khmer Nam Bộ
16:38 | 09/08/2023 Văn hóa - Xã hội
Tin mới hơn
Đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy trong dịp lễ Giáng sinh
12:34 | 22/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Cựu chiến binh thương binh Đàm Văn Đức sáng mãi phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ
08:42 | 19/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Công an tỉnh Gia Lai tô thắm hình ảnh người chiến sĩ vì Nhân dân phục vụ
08:40 | 19/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Gia Lai trí tuệ, bản lĩnh và trách nhiệm trước Nhân dân
18:23 | 18/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Xây nhà “thần tốc” “Chiến dịch Quang Trung” giúp người dân có nhà mới đón Tết
09:28 | 16/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Ký sự về nguồn ở Kroong – giữa đại ngàn, lịch sử tên trách nhiệm
15:49 | 15/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
“RốiGenz!”: Khi nghệ thuật rối nước Việt Nam hóa thân thành trò chơi Gen Z
13:02 | 15/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Cụ bà 91 tuổi gắn bó với nghề thợ may nuôi dạy con thành đạt
15:59 | 13/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Xã Hương Sơn (Hà Nội): Xây dựng Chùa Hương “Sáng - xanh - sạch - đẹp - văn minh”
17:21 | 09/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Phát động cuộc thi sáng tác ca khúc “Việt Nam - Cuba: Vang mãi bài ca Hữu nghị”
10:56 | 08/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Bệnh viện Y dược cổ truyền tỉnh Thanh Hóa hướng tới sự hài lòng của người bệnh
10:55 | 08/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Tạp chí Làng nghề Việt Nam kết nối 300 suất quà của kiều bào Mỹ đến với bà con vùng lũ Bình Định
10:54 | 08/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Giữ lại mái đình thiêng Ngọc Thạnh trong ký ức cộng đồng làng quê Việt
10:07 | 03/12/2025 Văn hóa - Xã hội
LuxurySilk phát triển sản phẩm đa dạng với nhiều chất liệu cao cấp
09:00 | 03/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai xây dựng khu tái định cư an toàn cho người dân vùng ngập sâu trong bão lũ
10:02 | 01/12/2025 Văn hóa - Xã hội
Hà Nội ban hành Quy chế xét tặng danh hiệu “Công dân Thủ đô ưu tú” năm 2025
13:37 | 29/11/2025 Văn hóa - Xã hội
Về Tuyên Quang vui hội nhảy lửa độc đáo của người Pà Thẻn
13:36 | 29/11/2025 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nhịp sống chưa trở lại sau mưa lũ, người dân tiếp tục đối mặt với trận bão lũ mới
11:03 | 25/11/2025 Tin tức
Gần 700 nghệ nhân tham gia Ngày hội Di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Gia Lai năm 2025
23:58 | 23/11/2025 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai không để người dân đói rét và tình người ánh lên như những tia nắng trong mưa lũ
09:18 | 21/11/2025 Tin tức
Trường Tiểu học Nga Thái Giữ vững danh hiệu trường chuẩn Quốc gia mức độ 2
09:15 | 21/11/2025 Tin tức
Gia Lai xây dựng các chương trình, sự kiện phục vụ Năm Du lịch quốc gia 2026
19:56 Tin tức
Tăng tốc đổi mới công nghệ nhờ nguồn vốn khuyến công
16:57 Khuyến công
Xây dựng sản phẩm OCOP để xuất khẩu và đạt chuẩn quốc tế
16:56 OCOP
Khánh Hòa giới thiệu nhiều sản phẩm đặc trưng tại Festival OCOP Việt Nam 2025
16:55 OCOP
Công nghệ nâng mũi FITme 3D - Xu hướng mới trong phẫu thuật thẩm mỹ
16:55 Sức khỏe làm đẹp


