Tiến tới Đại hội lần thứ IV Hiệp hội Làng nghề Việt Nam- Kỳ 2: Thời kỳ mới, vận hội mới của làng nghề
Trải qua hơn 30 năm Đổi mới, đến nay, đất nước ta đã có những chuyển biến to lớn, đạt được những thành tựu quan trọng có ý nghĩa lịch sử; đời sống của nhân dân ta có bước cải thiện rõ rệt, đó là những điều cần được khẳng định.
Tuy nhiên, đến nay, tình hình kinh tế - xã hội nước ta đang có những biểu hiện rất đáng quan tâm, ảnh hưởng lớn đến hoạt động của các làng nghề. Có thể khái quát lại thành hai nhóm vấn đề được đặt ra như sau:
Một là, những vấn đề liên quan đến chủ trương, chính sách phát triển kinh tế, xã hội. Đến nay, nền kinh tế nước ta chưa thực sự độc lập, tự chủ, chưa phát huy được mọi nguồn lực của đất nước. Nền kinh tế đang không bền vững, các nguồn lực đất đai, tài nguyên bị xâm hại, nguồn lực con người không được phát huy, năng suất lao động quá thấp so với nhiều nước trong khu vực. Kinh tế tư nhân bị lép vế, không được kinh doanh bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp khác. Chênh lệch giàu nghèo đang doãng rộng thêm. Chất lượng của nhiều văn bản quy phạm pháp luật còn thấp; có những hiện tượng “tham nhũng chính sách”.
Làng nghề chiếu huyện Nga Sơn, Thanh Hóa
Hai là, về những vấn đề liên quan đến tổ chức quản lý. Nhiều vấn đề kinh tế vĩ mô đang nổi lên rất nghiêm trọng, như: nợ công, nợ xấu đang ở ngưỡng nguy hiểm, ngân sách nhà nước bội chi liên tục, v.v… Đáng quan tâm là bộ máy hành chính đang có xu hướng phình ra, tổ chức cồng kềnh, trùng lắp, hoạt động kém, hiệu quả. Vẫn còn một số công chức yếu kém về trình độ, năng lực, sa sút về phẩm chất, tham nhũng. Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp bị xâm phạm. Đang còn nhiều thủ tục phiền hà, đòi hỏi xin – cho, yêu cầu “bôi trơn”, v.v…làm tăng thêm chi phí, giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp, cơ sở sản xuất làng nghề.
Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta đã và đang triển khai nhiều giải pháp tích cực, quyết liệt nhằm cải cách thể chế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế, tập trung vào nâng cao chất lượng, hiệu quả, bảo đảm phát triển bền vững. Những vấn đề được đặt ra là: Quy hoạch lại các ngành, nghề, chú trọng hơn nữa nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới; tận dụng có hội của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhằm nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế; đổi mới đầu tư bằng nguồn vốn nhà nước; cơ cấu lại ngân hàng, giảm nợ xấu; đẩy mạnh cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước; tiếp nhận có chọn lọc đầu tư nước ngoài; phát triển kinh tế tư nhân, coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế; khuyến khích doanh nghiệp nhỏ và vừa, v.v…
Làng nghề Việt Nam trước bước phát triển mới
Trong thời gian qua, cùng với sự phát triển của đất nước, làng nghề nước ta cũng đã có những bước tiến quan trọng, đạt những thành tựu to lớn. Từ những sản phẩm thủ công đơn giản, phục vụ đời sống của nhân dân trong nước, chỉ xuất khẩu tới các nước xã hội chủ nghĩa, có gì bán nấy, đến nay, nhiều sản phẩm thủ công làng nghề đã đổi mới về hình dáng, mẫu mã, nâng cao chất lượng, trở thành hàng thủ công mỹ nghệ, sản phẩm trang trí có tính mỹ thuật cao, được xuất khẩu tới trên 100 nước trong khu vực và thế giới.
Ngày nay, bước vào thời kỳ mới của công cuộc phát triển đất nước, làng nghề nước ta đang đứng trước những cơ hội mới.
Trước hết, về cơ chế, chính sách, việc cải cách thể chế đang được đẩy mạnh; đã có nhiều văn bản với những chủ trương, chính sách thuận lợi cho các làng nghề tiếp tục phát triển. Trong đó, có những chủ trương, chính sách mới liên quan đến làng nghề, trực tiếp và quan trọng nhất là bốn văn bản sau: Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 3-6-2017 của Trung ương Đảng về phát triển kinh tế tư nhân, trong đó đã khẳng định “kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế”; Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (số 04/2017/QH 14) được Kỳ họp thứ 3 Quốc hội Khóa XIV thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/1/2018, trong đó đã quy định khá chi tiết các chính sách hỗ trợ và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp; Luật Du lịch (số 09/2017/QH 14) được kỳ họp thứ 3 Quốc hội Khóa XIV thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/1/2018; Luật Bảo vệ môi trường (số 55/2014/QH 13) được Kỳ họp thứ 7 Quốc hội Khóa XIII thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/1/2015, trong đó, có riêng Điều 30 về bảo vệ môi trường làng nghề.
Hai là, về tổ chức thực hiện, công cuộc cải cách hành chính đang được triển khai quyết liệt, nhằm xóa bỏ mọi thủ tục hành chính của các cơ quan chức năng đang gây phiền hà, khó khăn cho doanh nghiệp, trong đó, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa; thực hiện đúng vai trò của “Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động, phục vụ dân và doanh nghiệp”.
Ba là, tiến trình hội nhập sâu rộng về kinh tế thể hiện qua các hiệp định với WTO, với ASEAN và các hiệp định thương mại tự do FTA mà nước ta đã ký kết với các nước trên thế giới đã tạo ra cơ hội cho làng nghề nước ta mở rộng thị trường, bán thêm nhiều hàng hóa, đồng thời tiếp thu được những tinh hoa văn hóa trong sản phẩm thủ công mỹ nghệ các nước, bổ sung cho nguồn tri thức của làng nghề nước ta. Gần đây, nhiều cuộc họp, nghị quyết của Tuần lễ cấp cao APEC tổ chức tại Đà Nẵng (tháng 11-2017) cũng đã nhấn mạnh việc hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa và khu vực kinh tế tư nhân.
Những cơ hội mới, cũng là những thuận lợi mới nói trên đang đặt ra thách thức mới cho các làng nghề để khai thác có hiệu quả thuận lợi mới, tiếp tục phát triển bền vững. Thách thức lớn nhất chính là làm thế nào để các sản phẩm làng nghề nâng cao được chất lượng (bao gồm cả hình dáng, mẫu mã, xanh, sạch, bảo đảm các quy định chặt chẽ của thế giới về bảo vệ môi trường, sử dụng lao động trẻ em …) để có thể nâng cao sức cạnh tranh với các sản phẩm, kể cả dùng trong nước và xuất khẩu. Chính vì vậy, nhận thức cho rõ những khó khăn, yếu kém cần khắc phục là rất cần thiết. Có thể nêu lên một số điểm chủ yếu như sau.
Trước hết, đó là những yếu kém vốn có từ lâu mà vẫn chưa có giải pháp khắc phục cơ bản, như: ô nhiễm môi trường nặng nề tại một số cơ sở sản xuất làng nghề; quy mô sản xuất manh mún, thiếu đất để mở rộng sản xuất; vốn liếng quá nhỏ, không đáp ứng được nhu cầu ứng dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm; mở rộng thị trường, sử dụng thương mại điện tử, v.v… Đội ngũ nhân lực quản lý còn hạn chế, phần lớn là chủ hộ gia đình, trình độ có hạn, chưa đáp ứng kịp những yêu cầu mới trong phát triển của cơ sở, đang hạn chế việc tiếp thu kịp thời và vận dụng những chính sách mới do Nhà nước ban hành có lợi cho cơ sở sản xuất, kinh doanh làng nghề. Cũng chưa có một hệ thống cơ sở dữ liệu về làng nghề nước ta để nhận diện, phân tích tình hình và đề ra biện pháp xử lý các vấn đề của làng nghề kịp thời và có hiệu quả.
Hai là, cơ sở sản xuất trong các làng nghề có khá nhiều thuộc quy mô siêu nhỏ (có số lao dộng từ 10 người trở xuống), gặp nhiều khó khăn song lại thiếu liên kết, nhất là với các cơ quan, tổ chức khoa học, công nghệ, để nâng cao chất lượng sản phẩm, hạ giá thành. Đáng quan tâm nhất là sản xuất và tiêu thụ chưa hình thành chuỗi giá trị, dẫn đến chất lượng sản phẩm chậm được nâng cao, thu nhập của người sản xuất thường bị chi phối bởi doanh nghiệp đầu mối thu gom hàng hóa, chịu thua thiệt trong bán hàng, lợi nhuận thu về thấp kém.
Ba là, có những cơ sở làng nghề chưa tổ chức tốt các mối quan hệ với tổ chức Đảng và chính quyền, các đoàn thể nhân dân, các tổ chức xã hội địa phương, qua đó phối hợp thực hiện các hoạt động chung trên địa bàn có lợi cho việc phát triển làng nghề và xây dựng nông thôn mới (ví dụ như khắc phục ô nhiễm môi trường, mở rộng mặt bằng …), v.v…
Tóm lại, trong thời kỳ mới, đối với các làng nghề, cơ hội là cơ bản và rất to lớn. Vấn đề đặt ra cho các làng nghề hiện nay là nhận rõ các yếu kém, thực hiện các giải pháp thiết thực nhằm khai thác các thời cơ, thuận lợi, để tiếp tục phát triển bền vững. Điều này đòi hỏi sự cố gắng vươn lên của mỗi làng nghề, mỗi cơ sở sản xuất, kinh doanh làng nghề, đồng thời cần sự trợ giúp của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam.
CGCC Vũ Quốc Tuấn
Chủ tịch Hội đồng Tư vấn Hiệp hội Làng nghề Việt Nam
Tin liên quan
Tin mới hơn
![An Giang: Nỗ lực bảo tồn làng nghề truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/23/09/2220240723093333.jpg?rt=20240723093335?240723101632)
An Giang: Nỗ lực bảo tồn làng nghề truyền thống
10:16 | 23/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Thái Nguyên tham dự hội chợ ẩm thực " món ngon từ biển" và sản phẩm OCOP làng nghề tỉnh Bình Định.](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/18/16/z5645466625025-12c5ba1a4642045ddb3c5490a3dbdaad20240718161134.jpg?rt=20240718161136?240723092521)
Thái Nguyên tham dự hội chợ ẩm thực " món ngon từ biển" và sản phẩm OCOP làng nghề tỉnh Bình Định.
09:17 | 19/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Độc đáo làng nghề làm miến khô tại phố Núi - Buôn Mê Thuột](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/17/23/2120240717233641.jpg?rt=20240718000719?240718092237)
Độc đáo làng nghề làm miến khô tại phố Núi - Buôn Mê Thuột
09:22 | 18/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Quảng Nam: Tôn vinh Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia nghề đan võng ngô đồng](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/17/10/anh-bai-chinh120240717105849.jpg?rt=20240717105854?240717110324)
Quảng Nam: Tôn vinh Di sản Văn hóa Phi vật thể Quốc gia nghề đan võng ngô đồng
11:02 | 17/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Làng nghề làm trống Bắc Thai trăm năm tuổi](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/16/11/420240716114317.jpg?240716022223)
Làng nghề làm trống Bắc Thai trăm năm tuổi
14:22 | 16/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Làng nghề truyền thống Minh Khánh - Đỏ lửa làng rèn trăm năm](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/15/14/1020240715145221.jpg?240716095325)
Làng nghề truyền thống Minh Khánh - Đỏ lửa làng rèn trăm năm
09:53 | 16/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
![Công nghệ nâng tầm mây tre đan Vân Sơn](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/1920240711111513.jpg?rt=20240711114705?240712093515)
Công nghệ nâng tầm mây tre đan Vân Sơn
09:35 | 12/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Nghệ nhân bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa người Hrê](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/4120240711111431.jpg?rt=20240711115107?240712093404)
Nghệ nhân bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa người Hrê
09:34 | 12/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Bình Định: Làng nghề trồng hoa Bình Lâm và hành trình công nhận làng nghề truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/6020240711111400.jpg?rt=20240711114040?240711022545)
Bình Định: Làng nghề trồng hoa Bình Lâm và hành trình công nhận làng nghề truyền thống
14:25 | 11/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Huyện Ba Vì (Hà Nội): Xã Minh Châu xây dựng nông thôn mới nâng cao](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/11/11/5420240711111411.jpg?rt=20240711120026?240712103341)
Huyện Ba Vì (Hà Nội): Xã Minh Châu xây dựng nông thôn mới nâng cao
14:25 | 11/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Có chính sách thông thoáng hỗ trợ làng nghề Hà Nội phát triển](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/10/13/1520240710131733.jpg?rt=20240710132009?240710020417)
Có chính sách thông thoáng hỗ trợ làng nghề Hà Nội phát triển
14:04 | 10/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Người đam mê với điêu khắc gốm](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/10/10/phuong120240710104200.jpg?rt=20240710104234?240710104255)
Người đam mê với điêu khắc gốm
10:42 | 10/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Luật Thủ đô (sửa đổi): Thúc đẩy gìn giữ, bảo tồn và phát triển làng nghề](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/09/09/320240709090649.jpg?rt=20240709090650?240709093139)
Luật Thủ đô (sửa đổi): Thúc đẩy gìn giữ, bảo tồn và phát triển làng nghề
09:31 | 09/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Ẩm thực cá ngừ đại dương và OCOP, Làng nghề được tôn vinh tại Lễ hội tinh hoa đất biển Bình Định năm 2024](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/08/11/h420240708110512.jpg?rt=20240708110539?240708110909)
Ẩm thực cá ngừ đại dương và OCOP, Làng nghề được tôn vinh tại Lễ hội tinh hoa đất biển Bình Định năm 2024
11:09 | 08/07/2024 OCOP
![Nghệ nhân nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới cho làng nghề đúc truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/16/10-120240703160700.jpg?rt=20240704000805?240705091142)
Nghệ nhân nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới cho làng nghề đúc truyền thống
09:11 | 05/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Làng nghề “làm nhà” cho chim cảnh](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/16/820240703160711.jpg?rt=20240703235837?240704112606)
Làng nghề “làm nhà” cho chim cảnh
11:26 | 04/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Tương làng Bợ - Sản phẩm OCOP 4 sao nức tiếng gần xa](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/03/16/22-120240703160609.jpg?rt=20240704000331?240704112830)
Tương làng Bợ - Sản phẩm OCOP 4 sao nức tiếng gần xa
08:44 | 04/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Bình Định: Làng nghề truyền thống sản xuất bánh tráng, bún số 8 Tăng Long 1](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/04/00/18-1-120240704001648.jpg?240704084328)
Bình Định: Làng nghề truyền thống sản xuất bánh tráng, bún số 8 Tăng Long 1
08:43 | 04/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Phụ nữ Thủ đô: Bảo tồn và phát huy giá trị sản phẩm nghề truyền thống](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/nguyenvanvu/072024/01/15/che-sen-jtql20240701151755.1618350.jpg?rt=20240701151931?240701031954)
Phụ nữ Thủ đô: Bảo tồn và phát huy giá trị sản phẩm nghề truyền thống
15:19 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Khai mạc kỳ họp thứ mười bảy HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/nguyenvanvu/072024/01/15/hop-820240701150903.7104210.jpg?rt=20240701151132?240701031206)
Khai mạc kỳ họp thứ mười bảy HĐND thành phố Hà Nội khóa XVI
15:12 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![Phú Yên: Khảo sát hoạt động làng nghề bánh tráng Long Bình phục vụ phát triển du lịch cộng đồng](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/01/12/1120240701121541.jpg?rt=20240701121543?240701024044)
Phú Yên: Khảo sát hoạt động làng nghề bánh tráng Long Bình phục vụ phát triển du lịch cộng đồng
14:40 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
![qc-vinamilk-100-thanh-trung](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/012024/22/13/8-300x25020240122135907.jpg?rt=20240122135908)
![TỔNG THUẬT: LỄ TRUY ĐIỆU VÀ LỄ AN TÁNG TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/nguyenvanvu/072024/26/15/thumbnail/img7243-1721864281096275832949-20-0-621-962-crop-172186456336340879560920240726151716.0157400.jpg?rt=20240726152643?240726032828)
TỔNG THUẬT: LỄ TRUY ĐIỆU VÀ LỄ AN TÁNG TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN PHÚ TRỌNG
15:27 Tin tức
![Huyện Bình Liêu (Quảng Ninh): Ứng dụng công nghệ số trong xây dựng Nông thôn mới](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/17/23/thumbnail/3520240717233703.jpg?rt=20240718234710?240726031633)
Huyện Bình Liêu (Quảng Ninh): Ứng dụng công nghệ số trong xây dựng Nông thôn mới
15:16 Nông thôn mới
![Nghề đan võng ngô đồng đón nhận danh hiệu Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/25/09/thumbnail/22-120240725092304.jpg?rt=20240725092952?240726031548)
Nghề đan võng ngô đồng đón nhận danh hiệu Di sản Văn hóa phi vật thể Quốc gia
15:15 Tin tức
![Quản lý và giải pháp xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/25/09/thumbnail/3820240725092247.jpg?rt=20240725094126?240726031454)
Quản lý và giải pháp xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề
15:14 Nghiên cứu trao đổi
![Khuyến công Hà Nam: Hỗ trợ cơ sở công nghiệp nông thôn thiết bị tiên tiến vào sản xuất](https://langngheviet.com.vn/stores/news_dataimages/2024/072024/25/09/thumbnail/1620240725092314.jpg?rt=20240725130026?240726031417)
Khuyến công Hà Nam: Hỗ trợ cơ sở công nghiệp nông thôn thiết bị tiên tiến vào sản xuất
15:14 Khuyến công
![qc-vinamilk-dinh-duong-vang](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/012024/22/14/6-300x50020240122140218.jpg?rt=20240122140220)
![ct-tnhh-pt-xuan-thanh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/ct-tnhh-pt-xuan-thanh20240618120024.png?rt=20240618120024)
![ctcp-xd-tan-loc](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/11/ctcp-xd-tan-loc20240618115958.png?rt=20240618115958)
![nong-nghiep-xanh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/11/nong-nghiep-xanh20240618114304.png?rt=20240618114304)
![minh-hieu](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/minh-hieu20240618120332.png?rt=20240618120338)
![nhu-thanh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/nhu-thanh20240618120332.png?rt=20240618120437)
![an-phat](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/an-phat20240618120333.png?rt=20240618120501)
![thanh-chau](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/thanh-chau20240618120335.png?rt=20240618120525)
![thuan-duc](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/thuan-duc20240618120336.png?rt=20240618120545)
![ha-tinh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/ha-tinh20240618120337.png?rt=20240618120604)
![binh-dinh](https://langngheviet.com.vn/stores/ads_data/2024/062024/18/12/binh-dinh20240618120337.png?rt=20240618120617)