Để các sản phẩm này vươn lên tầm cao mới, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và quốc tế, đổi mới và sáng tạo chính là chìa khóa quan trọng giúp nâng tầm giá trị, chất lượng và thương hiệu.

Gốm sứ hiện đại: Sự kết hợp tinh hoa thủ công và phong cách mới

Sản phẩm CNNT – Nguồn lực quan trọng của kinh tế nông thôn

Theo Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công (Bộ Công Thương), tính đến cuối năm 2024, cả nước có hơn 5.400 sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu cấp tỉnh, khu vực và quốc gia. Riêng khu vực Bắc Bộ chiếm khoảng 40% tổng số sản phẩm, tập trung ở các địa phương có truyền thống thủ công như Hà Nội, Bắc Ninh, Nam Định, Ninh Bình…

Giá trị sản xuất công nghiệp nông thôn hiện chiếm gần 33% tổng giá trị sản xuất công nghiệp cả nước, tạo việc làm ổn định cho khoảng 11 triệu lao động. Trong giai đoạn 2020–2024, tốc độ tăng trưởng bình quân của khu vực này đạt khoảng 15% mỗi năm – một con số ấn tượng, cho thấy sức sống mạnh mẽ của khu vực nông thôn trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy phần lớn các cơ sở CNNT vẫn hoạt động với quy mô nhỏ, công nghệ cũ, khả năng tiếp cận thị trường quốc tế còn hạn chế. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đổi mới công nghệ, thiết kế và phương thức kinh doanh, hướng tới phát triển bền vững.

Đổi mới công nghệ – Nền tảng của sự bứt phá

Trong những năm qua, các chương trình khuyến công quốc gia đã hỗ trợ hàng nghìn cơ sở CNNT đổi mới thiết bị, cải tiến quy trình sản xuất, ứng dụng công nghệ tiên tiến. Tại Hà Nội, nhiều làng nghề tiêu biểu như Bát Tràng (gốm sứ), Hạ Thái (sơn mài), Phú Vinh (mây tre đan), Vạn Phúc (lụa) đã mạnh dạn đầu tư máy móc hiện đại, áp dụng lò nung khí hóa, công nghệ sấy tự động, máy cắt CNC, vật liệu thân thiện môi trường.

Nhờ đổi mới công nghệ, năng suất lao động tại các cơ sở này tăng từ 25–30%, tỷ lệ hàng lỗi giảm còn dưới 5%, đồng thời giảm đáng kể chi phí sản xuất và tiêu hao năng lượng. Một số sản phẩm đã đạt tiêu chuẩn xuất khẩu châu Âu (CE) và chứng nhận sản phẩm xanh, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nông thôn.

Theo đốc Sở Công Thương Hà Nội,“Thành phố hiện có hơn 1.300 làng nghề và làng có nghề, trong đó nhiều cơ sở đã chủ động đổi mới công nghệ, phát triển mẫu mã và tham gia các sàn thương mại điện tử. Sở Công Thương Hà Nội xác định đổi mới sáng tạo là giải pháp then chốt giúp các sản phẩm công nghiệp nông thôn phát triển bền vững, xây dựng thương hiệu và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.”

Gốm sứ hiện đại: Sự kết hợp tinh hoa thủ công và phong cách mới

Sáng tạo trong thiết kế – Nâng tầm thương hiệu địa phương

Không chỉ đổi mới công nghệ, nhiều làng nghề đã chú trọng hơn đến yếu tố sáng tạo trong thiết kế và phát triển sản phẩm. Tại Hội chợ Triển lãm sản phẩm CNNT tiêu biểu khu vực phía Bắc năm 2025, nhiều sản phẩm đã gây ấn tượng mạnh nhờ kết hợp giữa kỹ thuật truyền thống và thiết kế hiện đại.

Bộ gốm ứng dụng “Sắc men Việt” của Bát Tràng hướng đến không gian nội thất đô thị; sản phẩm sơn mài Hạ Thái sử dụng chất liệu tre tái chế thân thiện môi trường; mây tre đan Phú Vinh ra mắt bộ sưu tập “Từ tre làng đến châu Âu” lấy cảm hứng từ văn hóa Việt; trong khi lụa Vạn Phúc phát triển dòng sản phẩm thời trang cao cấp mang yếu tố bản địa kết hợp xu hướng hiện đại.

Những bước đi này cho thấy tư duy sáng tạo đang lan tỏa mạnh mẽ trong các cơ sở sản xuất nông thôn. Khi người thợ không chỉ là người làm ra sản phẩm mà còn là nhà thiết kế, nhà kể chuyện văn hóa, thì sản phẩm CNNT Việt Nam sẽ có cơ hội khẳng định giá trị riêng trên thị trường quốc tế.

Chuyển đổi số – Cầu nối đưa sản phẩm vươn xa

Cùng với đổi mới và sáng tạo, chuyển đổi số đang trở thành xu hướng tất yếu giúp sản phẩm CNNT mở rộng thị trường. Theo Bộ Công Thương, đến cuối năm 2024, có hơn 2.000 cơ sở CNNT trên cả nước đã tham gia các sàn thương mại điện tử như Postmart, Voso, Alibaba, Amazon Handmade.

Nhiều làng nghề như mây tre đan Phú Vinh (Hà Nội), gốm Chu Đậu (Hải Dương), đá mỹ nghệ Non Nước (Đà Nẵng)… ghi nhận doanh thu trực tuyến tăng từ 20–40%/năm nhờ tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng quốc tế, không qua trung gian.

Ông Nguyễn Văn Tĩnh, Làng nghề mây tre đan Phú Vinh, chia sẻ: “Nhờ bán hàng trên sàn thương mại điện tử, sản phẩm của chúng tôi đã xuất hiện tại nhiều thị trường châu Âu. Khách hàng đặc biệt yêu thích sản phẩm mang đậm bản sắc thủ công Việt Nam, thân thiện với môi trường.”

Vai trò của chính sách – Bệ đỡ cho sáng tạo nông thôn

Cùng với nỗ lực của doanh nghiệp và nghệ nhân, chính sách hỗ trợ của Nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển CNNT. Bộ Công Thương đã triển khai nhiều chương trình như: Nghị định 45/2012/NĐ-CP về khuyến công; Chương trình bình chọn sản phẩm CNNT tiêu biểu quốc gia, Chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ và chuyển đổi số; Hoạt động xúc tiến thương mại và hội chợ làng nghề quốc tế.

Tại Hà Nội, Sở Công Thương đã thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn về thiết kế sản phẩm, chuyển đổi số, xây dựng thương hiệu và truy xuất nguồn gốc, qua đó giúp hàng trăm cơ sở làng nghề nâng cao năng lực cạnh tranh, phát triển bền vững.

Đổi mới và sáng tạo không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là động lực sống còn đối với sự phát triển của sản phẩm công nghiệp nông thôn Việt Nam. Khi công nghệ, thiết kế và chuyển đổi số được áp dụng đồng bộ, mỗi sản phẩm nông thôn sẽ không chỉ mang giá trị kinh tế mà còn lan tỏa giá trị văn hóa, bản sắc Việt Nam đến bạn bè quốc tế.

Với sự đồng hành của Bộ Công Thương, Sở Công Thương Hà Nội, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam, cùng tinh thần sáng tạo không ngừng của nghệ nhân và doanh nghiệp, tin rằng sản phẩm công nghiệp nông thôn Việt Nam sẽ tiếp tục vươn xa, khẳng định thương hiệu “Made in Vietnam” trong hành trình hội nhập và phát triển bền vững.