Tín ngưỡng và kiến trúc độc đáo của người Chăm ở An Giang

LNV - Đến An Giang đi dọc bờ sông Hậu, men theo tiếng kinh cầu nguyện vang lên từ các thánh đường, làng người Chăm hiện ra đầy thơ mộng với nhiều nét văn hóa độc đáo. Thể hiện cả trên vật chất lẫn tinh thần, văn hóa người Chăm An Giang đã luôn được nâng niu và gìn giữ, viết nên “câu chuyện văn hóa” cho một đồng bào tuy ít người nhưng lại đa dạng nét đặc trưng văn hóa.
Theo kết quả sơ bộ Tổng điều tra năm 2019, dân số người Chăm chiếm 0,59% trong tổng số hơn 1,9 triệu dân ở An Giang, được phân bố đều ra các làng Chăm trên địa bàn tỉnh. Khác với đông đảo cộng đồng người Chăm ở Ninh Thuận, Bình Thuận theo đạo Bà la môn (một bộ phận nhỏ theo đạo Islam truyền thống), người Chăm ở An Giang chủ yếu theo đạo Islam mới (Hồi giáo). Đây được xem là yếu tố khác biệt có ảnh hưởng quan trọng đến việc hình thành văn hóa người Chăm An Giang.

Có thể nói, người Chăm An Giang rất tôn sùng tín ngưỡng, mỗi một hành động hay suy nghĩ trong đó luôn phảng phất hơi thở của đạo Islam. Mỗi ngày 5 lần, đúng thời gian đồng bào người Chăm sẽ hướng về các thánh đường để cầu nguyện; trong đó, ngày thứ 6 là ngày cầu nguyện quan trọng nhất. Các tín đồ tập trung ở thánh đường lớn, cùng các vị giáo cả đứng lên đọc về giáo lý Islam, nghe khuyên răng về việc chấp hành tốt tôn giáo, pháp luật, xây dựng nếp sống văn minh…Bởi mọi người tin rằng, khi thực hiện theo đúng giáo lý được dạy từ Đấng tối cao thông qua kinh Koran thì mọi điều tốt đẹp sẽ trở thành hiện thực.


Lễ Ramadan đồng bào Chăm.


Lễ Ramadan (tháng ăn chay hay tháng nhịn ăn) là một nghi lễ đặt biệt quan trọng của người Chăm theo đạo Islam. Khi lễ được diễn ra, dù ngày thường bận bịu đến đâu thì lúc này mọi người cũng tranh thủ quay về quê nhà để thực hiện các nghi thức tôn giáo. Họ sẽ phải nhịn ăn, nhịn uống và hạn chế lao động nặng nhọc từ khi mặt trời mọc đến khi mặt trời khuất bóng nhằm để chia sẻ và thấu hiểu nỗi khổ của những người nghèo khó.

Sau khi kết thúc lễ Ramadan 70 ngày, người Chăm sẽ đón lễ hội Roja (Haij) - ngày Tết cổ truyền mừng tuổi mới. Đây là thời điểm các hoạt động đời sống văn hoá tinh thần của đồng bào Chăm An Giang sôi nổi nhất. Mọi người sẽ tập trung tại các thánh đường, mổ dê, bò để mở tiệc tùng sau một năm lao động vất vả. Họ tổ chức ca hát, múa, biểu diễn văn hoá văn nghệ với những giai điệu và bài hát riêng của đồng bào mình.


Đồng bào người Chăm đang cầu nguyện tại thánh đường


Về kiến trúc, một mặt do ảnh hưởng tôn giáo, mặt khác cũng cho địa hình đồng bằng nhiều kênh rạch nên nhà của người Chăm An Giang được xây dựng theo kiều kiến trúc nhà sàn. Những ngôi nhà sàn bằng gỗ san sát nhau khắp nơi ở làng Chăm, vừa để tránh thú dữ, vừa tránh được nước dâng khi lũ về, thú vị hơn khi nước lũ đã rút, đồng bào Chăm còn tận dụng khoảng trống của sàn làm nơi cất trữ đồ dùng gia đình. Hiện nay, dù thứ dữ không còn, tình trạng ngập lụt do lũ cũng đã được kiểm soát nhưng bà con người Chăm vẫn duy trì sống trong nhà sàn – một lối kiến trúc độc đáo của người Chăm An Giang.

Kiến trúc của người Chăm An Giang, ngoài sự độc đáo nhà sàn, còn đặc sắc về xây dựng các thánh đường mang kiểu kiến trúc Hồi giáo. Các thánh đường lớn nhỏ của đồng bào Chăm được xây dựng dựa theo biểu tượng mặt trời và vầng trăng khuyết. Cả thánh đường lấy màu trắng làm chủ đạo, xung quanh có cửa và nóc hình vòm, lúc nào cũng tràn ngập ánh sáng và thoáng mát ngay cả khi không mở đèn hay bật quạt. Trong đó, ấn tượng và nổi tiếng nhất là thánh đường Mubarak, xây dựng vào năm 1992 và trở thành - di tích cấp quốc gia về nghệ thuật kiến trúc vào năm 2011.

Đặc biệt hơn, thánh đường của người Chăm An Giang không chỉ là nơi diễn ra các nghi lễ tôn giáo, mà còn là nơi gìn giữ và lưu truyền chữ viết, tiếng nói dân tộc Chăm. Để góp phần vào công việc bảo tồn văn hoá, trong đó có tiếng nói và chữ viết, hiện nay hầu hết thánh đường Hồi giáo ở An Giang đều mở các lớp dạy học. Ngoài việc học kiến thức phổ thông vào buổi sáng, buổi tối những học sinh này sẽ được học tiếng nói, chữ viết của người Chăm. Điển hình là thánh đường Azhar ở ấp Châu Giang, xã Châu Phong vẫn đang hàng ngày dạy kinh Koran, chăm chỉ giữ gìn từng bản sắc văn hóa dân tộc.

Tuy nhiên do chưa được chính quyền địa phương quan tâm nhiều, nên trong việc dạy và học ngôn ngữ Chăm còn nhiều bất cập. Nhưng đến nay, với sự nỗ lực hết mình, hoạt động dạy học này vẫn luôn được duy trì cho thấy đây là một thành công to lớn nhằm bảo vệ văn hóa dân tộc của đồng bào người Chăm.

Có thể thấy, dù trải qua bao nhiêu thời gian và xã hội có phát triển thế nào thì cộng đồng người Chăm sống tại An Giang vẫn sẽ lặng lẽ nép mình bên bờ sông Hậu, hàng ngày chăm chỉ đến thánh đường cầu nguyện, học tập và tuân theo những lời kinh Koran chỉ dạy. Từng hành động nhỏ của họ đều có ý nghĩa to lớn trong việc bảo tồn những nét văn hóa độc đáo của dân tộc, trong đó có tín ngưỡng tôn giáo và kiến trúc.

Di Khanh

Tin liên quan

Tin mới hơn

Nhạc sĩ, ca sĩ Phạm Mai Hiền Xuân: Tỏa sáng với những giải thưởng âm nhạc

Nhạc sĩ, ca sĩ Phạm Mai Hiền Xuân: Tỏa sáng với những giải thưởng âm nhạc

Có những người nghệ sĩ khi bước lên sân khấu đã khiến không gian như sáng bừng bởi thần thái, giọng hát và niềm đam mê lan tỏa. Nhưng cũng có những nghệ sĩ chọn cách thắp lửa thầm lặng qua từng ca khúc, từng trang giáo án, từng giờ lên lớp để rồi ánh sáng tỏa ra không chỉ cho riêng mình mà còn lan sang những người trẻ. Nhạc sĩ, ca sĩ, giảng viên Phạm Mai Hiền Xuân - người phụ nữ nhỏ nhắn, dịu dàng mà đầy nghị lực, là một trường hợp như thế.
Lãnh đạo Thành phố Hà Nội tham quan hai không gian trưng bày đặc sắc của Thu đô tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam

Lãnh đạo Thành phố Hà Nội tham quan hai không gian trưng bày đặc sắc của Thu đô tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam

TBV - Sáng ngày 01/9/2025, trong không khí hân hoan của những ngày mùa thu lịch sử, Đoàn đại biểu Thành ủy - HĐND - UBND - Ủy ban MTTQ Việt Nam Thành phố Hà Nội do đồng chí Bùi Thị Minh Hoài, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội Thành phố Hà Nội dẫn đầu, đã tới tham quan hai không gian trưng bày quan trọng của Hà Nội tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia Việt Nam (xã Đông Anh, Hà Nội).
Mừng Lễ Vu Lan báo hiếu 2025

Mừng Lễ Vu Lan báo hiếu 2025

LNV - Tháng Bảy âm lịch hằng năm mang theo không khí dịu dàng của mùa Vu Lan – mùa báo hiếu, mùa tri ân. Đối với nhiều người, Vu Lan không chỉ là một ngày lễ Phật giáo, mà còn là dịp để lắng lại giữa nhịp sống hối hả, dành thời gian nhớ về công cha nghĩa mẹ và những yêu thương gắn bó trong gia đình.
Pháo hoa rực sáng bầu trời Hà Nội mừng Quốc khánh 2-9

Pháo hoa rực sáng bầu trời Hà Nội mừng Quốc khánh 2-9

LNV - Hàng vạn người dân đã hân hoan, phấn khích khi chiêm ngưỡng pháo hoa rực sáng trên bầu trời thủ đô Hà Nội tối 2-9 chào mừng Quốc khánh.
Gia Lai: Triển lãm “Hồn của đất” tôn vinh tinh hoa gốm sứ và bản sắc văn hóa Việt

Gia Lai: Triển lãm “Hồn của đất” tôn vinh tinh hoa gốm sứ và bản sắc văn hóa Việt

LNV - Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Ngày Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), Bảo tàng Pleiku phối hợp cùng các nhà sưu tập và Câu lạc bộ Bonsai - Cây cảnh nghệ thuật Gia Lai tổ chức triển lãm chuyên đề “Hồn của đất” và “Nét xanh đại ngàn”. Sự kiện quy tụ hàng trăm hiện vật gốm sứ, tư liệu quý cùng gần 100 tác phẩm bonsai nghệ thuật đặc sắc.
Chiến dịch “Tự hào Việt Nam - Nhuộm đỏ không gian mạng” mừng Quốc khánh 2-9

Chiến dịch “Tự hào Việt Nam - Nhuộm đỏ không gian mạng” mừng Quốc khánh 2-9

LNV - Chiến dịch khẳng định sức mạnh của không gian số trong việc khơi dậy tinh thần yêu nước, tôn vinh giá trị lịch sử - văn hóa dân tộc, đồng thời thắt chặt tinh thần gắn kết cộng đồng.

Tin khác

Khai mạc Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”: Bức tranh toàn cảnh về khát vọng Việt Nam

Khai mạc Triển lãm “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”: Bức tranh toàn cảnh về khát vọng Việt Nam

LNV - Sáng 28/8, trong không khí hào hùng của mùa thu lịch sử, tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp cùng các cơ quan Trung ương, địa phương và Tập đoàn Vingroup đã long trọng tổ chức Lễ khai mạc Triển lãm thành tựu đất nước nhân kỷ niệm 80 năm Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025) với chủ đề “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”.
Gia Lai: Rộc Tưng - Gò Đá dấu ấn 800.000 năm và khát vọng vươn ra thế giới

Gia Lai: Rộc Tưng - Gò Đá dấu ấn 800.000 năm và khát vọng vươn ra thế giới

LNV - Ẩn mình giữa những triền núi xanh thẫm và dòng sông Ba hiền hòa của tỉnh Gia Lai, Rộc Tưng - Gò Đá xã Cửu An và phường An Bình không chỉ là địa chỉ khảo cổ quan trọng bậc nhất Tây Nguyên, mà còn là minh chứng sống động về bước chân đầu tiên của loài người trên mảnh đất này từ khoảng 800.000 năm trước.
Mùa hè đỏ lửa ở Thành cổ Quảng Trị

Mùa hè đỏ lửa ở Thành cổ Quảng Trị

LNV - Dựa trên nội dung tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Chu Lai (2016), bộ phim “Mưa đỏ” (đạo diễn: Đặng Thái Huyền) ra đời, tái hiện lại cuộc chiến đấu anh dũng, kiên cường của nhân dân và cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân Việt Nam trong 81 ngày đêm bảo vệ Thành cổ Quảng Trị. Vào mùa hè đỏ lửa, tại nơi mà bom đạn trở thành một phần cuộc sống, đã có những cơn “mưa đỏ” đổ xuống dòng sông Thạch Hãn, bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Tổ quốc.
Cách mạng Tháng Tám và khát vọng đi tới phồn vinh của dân tộc Việt Nam

Cách mạng Tháng Tám và khát vọng đi tới phồn vinh của dân tộc Việt Nam

LNV - Cách đây vừa tròn 80 năm, Đảng đã lãnh đạo thành công cuộc Cách mạng Tháng Tám vĩ đại mở ra một chân trời mới cho sự phát triển của đất nước, khơi dậy khát vọng xây dựng một đất nước hùng cường. Ngày nay, với thế và lực mới chúng ta đã đủ mọi điều kiện để hiện thực hóa khát vọng đó và trên thực tế cả dân tộc đã chỉnh tề hàng ngũ để bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên đi tới phồn vinh của dân tộc.
Phương án vận hành xe buýt và đường sắt đô thị trong ngày 27-8

Phương án vận hành xe buýt và đường sắt đô thị trong ngày 27-8

LNV - Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông thành phố Hà Nội yêu cầu các đơn vị liên quan bảo đảm hệ thống vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt và đường sắt đô thị trên địa bàn thành phố hoạt động ổn định, thông suốt, đáp ứng tốt nhất nhu cầu đi lại của nhân dân trong ngày tổ chức sơ duyệt lễ diễu binh, diễu hành diễn ra ngày 27-8.
94 gian hàng ẩm thực, OCOP, làng nghề được trưng bày tại Lễ hội tinh hoa Đại ngàn - Biển xanh hội tụ 2025

94 gian hàng ẩm thực, OCOP, làng nghề được trưng bày tại Lễ hội tinh hoa Đại ngàn - Biển xanh hội tụ 2025

LNV - Chiều 26/8, UBND tỉnh Gia Lai tổ chức họp báo công bố thông tin về Lễ hội tinh hoa Đại ngàn - Biển xanh hội tụ 2025, sự kiện văn hóa - du lịch - ẩm thực đặc sắc được tổ chức tại phố biển Quy Nhơn từ ngày 29/8 đến ngày 2/9/2025.
Người con Hậu Giang dành cho miền đất nghĩa tình

Người con Hậu Giang dành cho miền đất nghĩa tình

LNV - Sau khi sáp nhập vào thành phố Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Hậu Giang đứng trước cơ hội lớn khi trở thành một phần trung tâm kinh tế quan trọng ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), với nhiều lợi thế và tiềm năng phát triển. Mặc dù thay đổi địa giới, không ít người dân sinh ra, lớn lên tại địa phương vẫn luôn cảm thấy hoài niệm khi nhắc về vùng đất từng ghi dấu bao thế hệ truyền thống, khát vọng vươn lên cùng nhiều giá trị văn hóa đặc sắc.
Ngày tựu trường – Nơi yêu thương khởi nguồn tri thức

Ngày tựu trường – Nơi yêu thương khởi nguồn tri thức

LNV - Bão Kajiki đã qua và “bão lòng” tôi cũng không còn chút gợn khi ngày 25/8/2025 con vui vẻ, hào hứng đi tựu trường trở về nhà. Giờ đây con đang háo hức chờ đợi đến ngày khai giảng để được học tập trong ngôi trường khang trang, sạch đẹp và tràn ngập tình yêu thương, trách nhiệm của các thày cô giáo trường tiểu học Nguyễn Văn Tố.
Chạy đua thời gian hoàn tất gian trưng bày Triển lãm Thành tựu đất nước 80 năm

Chạy đua thời gian hoàn tất gian trưng bày Triển lãm Thành tựu đất nước 80 năm

LNV - Các gian hàng đang gấp rút hoàn thiện, hứa hẹn tái hiện hành trình 80 năm Độc lập – Tự do – Hạnh phúc qua không gian văn hóa – lịch sử – kinh tế đặc sắc.
Trường Lũy Gia Lai - Di sản quân sự cổ vĩ đại và hành trình bảo tồn, phát huy giá trị

Trường Lũy Gia Lai - Di sản quân sự cổ vĩ đại và hành trình bảo tồn, phát huy giá trị

LNV - Trong bối cảnh Gia Lai đang phát triển du lịch văn hóa - lịch sử, Trường Lũy có thể trở thành điểm nhấn du lịch độc đáo. Không chỉ đơn thuần là tuyến di tích, Trường Lũy còn mở ra cơ hội hình thành các tuyến du lịch trải nghiệm lịch sử - văn hóa, gắn với nghiên cứu khảo cổ, giáo dục truyền thống và trải nghiệm cộng đồng.
Gia Lai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025 vì sự phát triển bền vững

Gia Lai thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia năm 2025 vì sự phát triển bền vững

LNV - Năm 2025 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi của tỉnh Gia Lai. UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch cụ thể, toàn diện nhằm thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG), với những mục tiêu rõ ràng, giải pháp đồng bộ và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.
Khai trương Trung tâm báo chí Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

Khai trương Trung tâm báo chí Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

LNV - Chiều 22/8/2025, tại Trung tâm Triển lãm Việt Nam (đường cầu Tứ Liên, Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội), Ban Tổ chức Triển lãm thành tựu đất nước 80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc đã long trọng khai trương Trung tâm báo chí và tổ chức họp báo giới thiệu sự kiện đặc biệt chào mừng kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9.
Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức thành công Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức thành công Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030

LNV - Ngày 21/8/2025, tại Hội trường tầng 2 Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đảng bộ Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030, với phương châm “Kỷ cương - Sáng tạo - Đột phá - Phát triển”.
Ngắm nhìn Rạp xiếc và Biểu diễn Đa năng Phú Thọ ngày khánh thành

Ngắm nhìn Rạp xiếc và Biểu diễn Đa năng Phú Thọ ngày khánh thành

LNV - Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (02/9/1945 - 02/9/2025), sáng ngày 19/8, Ban Quản lý đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp TP. HCM phối hợp Sở Văn hóa Thể thao TP. HCM (Sở VH&TT) long trọng tổ chức lễ khánh thành Rạp xiếc và Biểu diễn Đa năng Phú Thọ (đường Lữ Gia, phường Phú Thọ). Công trình được đánh giá là điểm nhấn mới thành phố, góp phần đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa đất nước.
Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Hòa Lạc lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030: Chủ động thích ứng để vươn lên!

Đại hội đại biểu Đảng bộ xã Hòa Lạc lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030: Chủ động thích ứng để vươn lên!

LNV - Trong hai ngày 19 và 20/8/2025, Đảng bộ xã Hòa Lạc long trọng tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Tham dự Đại hội có Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng ban Nội chính Thành ủy Hà Nội Đỗ Anh Tuấn; đại diện các Ban Đảng Thành ủy; nguyên lãnh đạo huyện Thạch Thất (cũ), lãnh đạo các xã sáp nhập thành lập xã Hòa Lạc và 224 đại biểu chính thức, đại diện cho 1.361 đảng viên của 25 tổ chức cơ sở Đảng trực thuộc.
Xem thêm
Mới nhất Đọc nhiều
Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp

Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp

LNV - Trong bối cảnh đô thị hóa và hội nhập, Tây Phương đang từng bước đổi mới, phát huy thế mạnh làng nghề gắn với phát triển du lịch, đồng thời mở rộng không gian công nghiệp và dịch vụ, hướng tới trở thành một trung tâm kinh tế - văn hóa quan trọng của
Đẩy mạnh thu hút đầu tư chế biến nông sản, phát huy lợi thế công nghiệp nông thôn

Đẩy mạnh thu hút đầu tư chế biến nông sản, phát huy lợi thế công nghiệp nông thôn

LNV - Trong chiến lược phát triển công nghiệp nông thôn, tỉnh Đồng Nai xác định chế biến nông sản là lĩnh vực trọng tâm cần khuyến khích, hỗ trợ và thu hút đầu tư.
Gia Lai: Quyết liệt gỡ vướng cho các dự án phía Tây, đồng hành cùng doanh nghiệp vì phát triển bền vững

Gia Lai: Quyết liệt gỡ vướng cho các dự án phía Tây, đồng hành cùng doanh nghiệp vì phát triển bền vững

Với tinh thần “nghĩ lớn, làm lớn; bàn làm chứ không bàn lùi”, Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai Phạm Anh Tuấn khẳng định quyết tâm của địa phương trong việc đồng hành cùng doanh nghiệp. Chính quyền cam kết đồng hành, tạo mọi điều kiện thuận lợi, bên cạnh đó doan
Gìn giữ nghề nước mắm trăm năm ở làng chài Phú Thủy

Gìn giữ nghề nước mắm trăm năm ở làng chài Phú Thủy

OVN - Tại Quảng trường Lâm Viên (Đà Lạt) trong những ngày hội OCOP vừa qua, gian hàng nước mắm Hồng Huy đã thu hút đông đảo du khách và quan khách không chỉ bởi hương vị đặc trưng mà còn bởi câu chuyện trăm năm của một gia đình làng chài.
Gia Lai: Hình thành Trung tâm đào tạo nhân lực năng lượng tái tạo 2.300 tỷ đồng tại Phù Mỹ Đông

Gia Lai: Hình thành Trung tâm đào tạo nhân lực năng lượng tái tạo 2.300 tỷ đồng tại Phù Mỹ Đông

Tỉnh Gia Lai đang xúc tiến hình thành Trung tâm đào tạo và phát triển nguồn nhân lực năng lượng tái tạo tại xã Phù Mỹ Đông, với tổng vốn đầu tư dự kiến lên đến 2.300 tỷ đồng, quy mô diện tích hơn 23 ha.
Giao diện di động