Bất cập môi trường làng nghề
Môi trường tại làng nghề mộc khá ngột ngạt và khó chịu, nhất là khi các hộ thực hiện các công đoạn chà gỗ, phun sơn...
Toàn tỉnh có 77 làng nghề, trong đó nhiều làng nghề tồn tại lâu đời và trở thành các làng nghề tiêu biểu được cả nước biết đến như: Gốm Hương Canh, rèn Lý Nhân, đá Hải Lựu, mộc Bích Chu, Thanh Lãng, Yên Lạc, rắn Vĩnh Sơn, đan lát Triệu Đề, Cao Phong…
Sự phát triển của các làng nghề đã thúc đẩy, góp phần quan trọng trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế khu vực nông thôn, tạo thêm nhiều việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển một số làng nghề đã bộc lộ những tồn tại, mặt trái, đặc biệt là hệ lụy về ô nhiễm môi trường, gây tổn hại lớn đến sức khỏe của cộng đồng.
Tìm hiểu tại làng nghề mộc Thanh Lãng (Bình Xuyên) được biết: Thanh Lãng hiện có gần 1.700 hộ SXKD hàng mộc thủ công mỹ nghệ, đồ gia dụng, chiếm hơn 50% số hộ toàn thị trấn.
Nhờ có nghề mộc truyền thống, kinh tế của thị trấn đã có bước phát triển mạnh mẽ, tạo công ăn việc làm, thu nhập khá cho người dân địa phương và hàng trăm lao động từ nơi khác.
Song, do quy mô sản xuất của người dân ngày càng được mở rộng, trong khi đó, công tác bảo vệ môi trường lại chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến môi trường làng nghề ngày càng bị ô nhiễm.
Ông Nguyễn Duy Tuyên, tổ dân phố Hồng Bàng, chủ một cơ sở sản xuất đồ gỗ mỹ nghệ trên địa bàn cho biết: “Trong quá trình sản xuất có nhiều công đoạn gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe… nhưng vì cuộc sống mưu sinh, nên chúng tôi vẫn phải làm.
Mong rằng các cấp chính quyền, ngành chức năng tiếp tục có những chính sách hỗ trợ, ưu đãi để chúng tôi có điều kiện mua máy móc, đầu tư thiết bị xử lý khắc phục, giảm thiểu ô nhiễm, đảm bảo môi trường, hướng tới phát triển bền vững”.
Thực tế, nhiều gia đình tại thị trấn Thanh Lãng còn tận dụng cả vỉa hè, lòng đường làm nơi sản xuất hoặc sản xuất trong khuôn viên gia đình nhưng dùng quạt thổi trực tiếp ra ngoài đường làm cho môi trường nơi đây rất ngột ngạt và khó chịu, nhất là khi các hộ thực hiện công đoạn chà gỗ, phun sơn.
Còn tại xã Tề Lỗ (Yên Lạc), hiện có khoảng 500 hộ, cơ sở đang hoạt động SXKD tháo dỡ ô tô, xe cơ giới các loại, thu hút sự tham gia của hơn 2.000 lao động trong và ngoài xã.
Sự phát triển của hoạt động kinh doanh này đã đóng góp tích cực vào tốc độ tăng trưởng kinh tế của địa phương.
Năm 2020, tổng giá trị sản xuất thương mại dịch vụ của Tề Lỗ đạt hơn 520 tỷ đồng; thu nhập bình quân đầu người ước đạt trên 107 triệu đồng/người/năm.
Bên cạnh lợi ích về kinh tế, hoạt động của làng nghề đã và đang gây ra tình trạng ô nhiễm môi trường sống nghiêm trọng, bởi trong quá trình tháo dỡ máy móc, động cơ đã thải ra môi trường một lượng lớn chất thải như: Dầu nhớt, kính, nhựa, cao su…
Đó là chưa kể, những âm thanh của máy móc, động cơ phát ra khiến cho làng nghề luôn ồn ào, ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống của người dân địa phương.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường ở các làng nghề trên địa bàn tỉnh là do quy mô sản xuất tại các làng nghề chủ yếu là nhỏ lẻ, hộ gia đình, mang tính tự phát; công nghệ và thiết bị sản xuất phần lớn lạc hậu, chắp vá, thiếu đầu tư đồng bộ.
Mặt khác, các hộ, cơ sở sản xuất mới chỉ quan tâm tới SXKD và lợi nhuận, chưa chú trọng đầu tư cho hệ thống xử lý nước thải, khí thải, thu gom phân loại rác thải… Thậm chí nhiều người biết rõ mức độ nguy hiểm của việc gây ra ô nhiễm môi trường nhưng vẫn vô tư vi phạm.
Môi trường làng nghề bộc lộ những bất cập còn do cơ sở hạ tầng tại một số địa phương vẫn ở mức thấp, không có hệ thống thu gom rác thải hoặc không đáp ứng được yêu cầu.
Công tác quản lý của các cấp chính quyền, ngành chức năng lỏng lẻo, chưa thật sự chú trọng tới việc thanh kiểm tra, xử lý vi phạm.
Khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, phát triển làng nghề theo hướng bền vững, thời gian qua, tỉnh đã chỉ đạo các cấp chính quyền, ngành chức năng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức, trách nhiệm của các hộ, sơ sở SXKD trong việc bảo vệ môi trường.
Tăng cường công tác quản lý Nhà nước, thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp, hành vi vi phạm.
Đồng thời, tiếp tục triển khai chính sách hỗ trợ, khuyến khích người dân đầu tư các thiết bị phòng ngừa, hạn chế, xử lý và khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường.
Áp dụng công nghệ mới, hiện đại, sản xuất sạch hơn trong sản xuất, hạn chế ô nhiễm, tác động xấu đến môi trường.
Các địa phương phải chú trọng đầu tư xây dựng hoàn thiện hạ tầng thiết yếu bảo vệ môi trường cho các làng nghề, trong đó đặc biệt ưu tiên hệ thống thu gom, xử lý nước thải; kiểm soát chặt nguồn gây ô nhiễm môi trường từ các cơ sở SXKD, làng nghề…
Theo Trần Tỉnh
