Bác sĩ Trần Văn Lai – Người giữ chức thị trường đầu tiên ở Hà Nội
Chỉ trong vòng một tháng (20/7 đến 19/8/1945) giữ chức Thị trưởng ngắn ngủi đó nhưng có rất nhiều việc ông đã làm đều đặt dấu ấn sâu đậm trong lòng người dân Hà Nội cho đến tận ngày hôm nay. Việc đầu tiên sau khi nhận chức là ông cho kéo đổ bức tượng Toàn quyền Paul Bert trước cửa Tòa Thị chính; Tượng Nữ Thần Tự Do hay bức tượng “Bà Đầm Xòe” ở vườn hoa Cử Năm; Tượng sỹ nông, công thương ở Vườn hoa Canh Nông được người dân Hà Nội hả hê sung sướng. Quyết tẩy trừ vết tích nô lệ một thời Pháp thuộc ông thẳng tay xóa bỏ các phố mang tên Pháp cùng những tên người Việt theo đóm ăn tàn với bọn thực dân cướp nước: Đại lộ Brére Lisle trở thành Phố Hùng Vương; Boule vard Gamletta trở thành phố Trần Hưng Đạo; F.Ganie (viên quan ba chết trận tại Cầu Giấy) thành đường Đinh Tiên Hoàng; Phố Gia long thành Phố Mai Hắc Đế…
Bác sĩ Trần Văn Lai.
Nhờ có tầm nhìn của ông mà những tên phố Hà Nội đều được đặt một cách có ý đồ: Khu trung tâm quanh hồ Gươm là tên các vị vua Đinh, Lý, Lê (Ngô Quyền, Đinh Tiên Hoàng, Lý Thái Tổ, Lê Thái Tổ…). Xa hơn về phía đường Trần Hưng Đạo là khu vực của các danh tướng thời Trần. Ngay cả ngõ Tức Mạc (nằm trên đường Hưng Đạo, trước là ngõ Tân Hưng) cũng được lấy tên theo quê quán của dòng họ Trần. Dọc sông Hồng là tên những vị tướng và những trận thủy chiến nổi tiếng trong lịch sử: Vạn Kiếp, Bình Than, Trần Quang Khải, Trần Nhật Duật… đều là tên những vị tướng và những trận thủy chiến nổi tiếng thời Trần.
Ngoài ra, Ông còn lấy tên các nhà lãnh đạo khởi nghĩa chống Pháp, những nhà yêu nước, các nhà thơ nổi tiếng để đặt tên cho các con phố như: Hoàng Hoa Thám, Phan Đình Phùng, Nguyễn Trung Trực, Nguyễn Thái Học, Lương Ngọc Quyến, Nguyễn Trường Tộ, Đội Cấn, Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu, Hồ Xuân Hương, Đoàn Thị Điểm,…
Có thể nhận thấy việc đặt tên cho các phố Hà Nội của Bác sĩ Trần Văn Lai theo mấy nguyên tắc sau: Các danh nhân lịch sử có uy tín lớn được đặt tên cho các phố lớn; Các tên phố có những mối quan hệ với nhau… Những võ tướng với những chiến công hiển hách, Hai Bà Trưng, Lý Thường Kiệt, Hoàng Hoa Thám… hoặc những danh sỹ nổi tiếng: Nguyễn Du, Nguyễn Gia Thiều, Lê Quý Đôn… được trân trọng đặt tên cho các con phố.
Riêng trong khu phố cổ mà tên phố gắn liền với các làng nghề đất kinh kỳ đều được ông cho trả lại tên cũ bằng tiếng Việt giản dị như: Hàng Đường (thay cho Ruede Sucre), Hàng Than (Charbon), Hàng Quạt (Éventails), Hàng Đậu (Graines), Hàng Chĩnh (Vases), Hàng Bông (Coton)…
Các vườn hoa cũng được đổi tên. Có một bãi trống lớn bên Phủ Toàn quyền nay là Phủ Chủ Tịch, ông Trần Văn Lai đã lấy tên Căn cứ nghĩa quân Đinh Công Trán chống Pháp ở huyện Nga Sơn (Thanh Hóa) để đặt tên “Quảng Trường Ba Đình”.
Đầu năm 1954, khi ta mở chiến dịch Điện Biên Phủ, Thành ủy Hà Nội đã chủ trương vận động trí thức tiêu biểu ký tên vào bản kiến nghị đòi hòa bình, nhằm tạo nên làn sóng đấu tranh công khai, gây áp lực trên mặt trân ngoại giao. Ông Trần Văn Lai chính là người góp ý về nội dung bản kiến nghị và là người đầu tiên đặt bút ký tên. Tên ông được đặt hàng đầu trong danh sách các nhân sĩ, trí thức kiến nghị, thể hiện uy tín và ảnh hưởng của ông trong giới trí thức,. Bản kiến nghị đã được luật sư Nguyễn Mạnh Hà ở Paris gửi cho báo Le Monde và L’Humanité tại Pháp đưới nhan đề “Les Notabiliter” (những nhân sĩ Hà Nội). Hai tờ báo lớn của nước Pháp đăng bản kiến nghị này đã tạo được tiếng vang lớn trong xã hội Pháp.
Với phẩm chất cao đẹp của nhà trí thức cùng những công lao với Cách mạng năm 1954 ông là một trong bốn nhân sĩ tiêu biểu ở Hà Nội được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng chiếc radio
Ngày 4/11/1954 ông được cử làm Ủy viên Ủy ban hành chính Hà Nội. Sau đó ông được cử làm Thứ trưởng Bộ Thương Binh Xã hội rồi làm Phó Chủ tịch Ủy ban Hành chính Hà Nội. Ủy viên Ủy ban Mặt trận Tổ Quốc Việt Năm. Năm 1965 ông trúng cử Đại biểu quộc hội Việt Năm khóa III. Ông mất năm 1975.
Tháng 12 năm 2011 Hội đồng Nhân dân Thành phố quyết định đặt tên Phố Trần Văn Lai ở xã Mễ Trì huyền Từ Liêm tại vị trí số 30 đường Phạm Hùng đến cổng Khu đô thị Mỹ Đình Mễ Trì.
Lê Nhật Tăng
Tin liên quan
Tin mới hơn
Hội Nhà văn Hà Nội: Tổng kết công tác năm, trao giải thưởng văn học và kết nạp hội viên mới 2024
20:32 | 26/12/2024 Tin tức
Quận Cầu Giấy (Hà Nội): Vươn mình trong kỷ nguyên mới
20:32 | 26/12/2024 Tin tức
Ứng phó sạt lở vùng Đồng bằng sông Cửu Long: Các giải pháp “cứng” và “mềm”
20:29 | 26/12/2024 Tin tức
Xuất khẩu đồ gỗ mỹ nghệ: Cơ hội và thách thức
20:29 | 26/12/2024 Tin tức
CHI BỘ CÔNG TY TNHH THƯƠNG MẠI VIỆT TUẤN: ĐỒNG HÀNH CÙNG DOANH NGHIỆP HỘI NHẬP PHÁT TRIỂN
15:35 | 25/12/2024 Tin tức
Bình Định: giữ gìn nghề truyền thống hướng đến du lịch cộng đồng
08:49 | 25/12/2024 Tin tức
Tin khác
Đặc sắc Phiên chợ nông sản Bình Định lần thứ III năm 2024
10:56 | 23/12/2024 Tin tức
Tạp chí xác định được Vị thế Bản sắc và nâng Chất lượng
09:12 | 23/12/2024 Tin tức
Làm giàu nhờ ứng dụng công nghệ cao trong nuôi tôm
00:00 | 22/12/2024 Kinh tế
Lễ hội mua sắm nông sản, quảng bá văn hóa gắn kết du lịch tại Sóc Sơn
22:00 | 20/12/2024 Tin tức
Khai mạc chương trình Kết nối sản phẩm OCOP thường kỳ tại TP. HCM
15:59 | 20/12/2024 Tin tức
Tạp chí Làng nghề Việt Nam kỷ niệm 13 năm Ngày xuất bản số đầu tiên
15:10 | 20/12/2024 Tin tức
Họp báo “Kết nối sản phẩm OCOP thường kỳ tại TP. HCM” chủ đề “Lễ Hội Nông Sản”
13:54 | 18/12/2024 Tin tức
300 nghệ nhân, doanh nhân tham gia Liên hoan sinh vật cảnh Thủ đô năm 2024
10:27 | 18/12/2024 Tin tức
Lễ phát động Chương trình Khuyến mại tập trung quốc gia 2024
10:27 | 18/12/2024 Tin tức
Nâng tầm giá trị hạt muối thông qua Festival nghề muối Việt Nam 2025
10:22 | 18/12/2024 Tin tức
200 doanh nghiệp hội tụ tại TP.HCM cùng “tinh hoa làng nghề” và OCOP
09:19 | 17/12/2024 Tin tức
Xuân Quê hương 2025 - Việt Nam vươn lên trong kỷ nguyên mới
09:16 | 16/12/2024 Văn hóa - Xã hội
Hội thảo "Thực trạng phát triển Hợp tác xã nông nghiệp trong liên kết chuỗi giá trị trên địa bàn tỉnh Nam Định" – Khẳng định vai trò then chốt của của HTX trong các chuỗi giá trị nông sản.
15:00 | 15/12/2024 Tin tức
Khai mạc hội chợ triển lãm sản phẩm công nghiệp nông thôn, sản phẩm OCOP tại huyện Ba Vì
15:13 | 13/12/2024 Tin tức
Sáng kiến Tủ sách Tiếng Việt đạt giải Nhì Giải thưởng toàn quốc về thông tin đối ngoại lần thứ X
15:10 | 13/12/2024 Tin tức
Bình Định triển khai Chương trình “Hỗ trợ thanh niên khởi nghiệp”
20:35 Khởi nghiệp
Quảng Ngãi: Đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP đạt 4, 5 sao
20:34 OCOP
Phú Yên: Phục hồi và phát triển Làng nghề bánh tráng Long Bình
20:33 Làng nghề, nghệ nhân
Hội Nhà văn Hà Nội: Tổng kết công tác năm, trao giải thưởng văn học và kết nạp hội viên mới 2024
20:32 Tin tức
Quận Cầu Giấy (Hà Nội): Vươn mình trong kỷ nguyên mới
20:32 Tin tức