Những vết son lịch sử vẻ vang

Năm 1939, thực dân Pháp thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng trong nước khiến nhiều cán bộ của ta bị sát hại, tù đày, nhiều cơ sở Đảng bị tan vỡ. Trước tình hình đó, Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ VI đã quyết định chuyển trọng tâm công tác về vùng nông thôn. Liên tỉnh B gồm Hải Dương, HưngYên, Hải Phòng, Hồng Quảng đã được thành lập và Tạ Xá được chọn làm căn cứ trung tâm
của hoạt động.

Tạ Xá (Nay là thôn Đầu, xã Hợp Tiến, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương) là một xóm nhỏ nghèo nhưng thấm đẫm tinh thần cách mạng. Với lợi thế về địa hình, nơi đây đã trở thành địa bàn hoạt động bí mật của cán bộ cách mạng, cũng là nơi trú ẩn an toàn khi các căn cứ địa còn lại bị phát hiện.

Cổng chính vào Đình Đầu.

Trong những năm cách mạng cao trào, dưới sự che chở của thế đất và lòng dân Tạ Xá, phong trào cách mạng ở Hải Dương đã thai nghén thành công. Năm 1940, Chi bộ Tạ Xá được thành lập, Đảng bộ Hải Dương được ra đời. Khoảng sân trước Đình Đầu được dùng để cất giấu vũ khí, còn nhà riêng của nhân dân là nơi nuôi giấu và bảo vệ cán bộ. Liên tỉnh B đã chỉ đạo lực lượng nhân dân giành thắng lợi trong trận phá kho thóc Nhật, đánh đê Ninh Xá,…

Ngày 22 tháng 8 năm 1945, hoà trong tinh thần của cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám trên cả nước, đội tự vệ quần chúng cách mạng đã tổ chức mít tinh, tuyên bố giải tán chính quyền thực dân phong kiến ở Tạ Xá, thành lập Uỷ ban lâm thời. Cách mạng tháng Tám thành công đã đánh dấu một nền tự chủ được khai sinh trên vùng đất cằn cỗi mà anh hùng.

Ông Mạc Văn Sự tại Nhà bia tỉnh ủy Hải Dương.

Những di tích để lại

Hiện nay, tại xã Hợp Tiến còn lưu giữ lại 5 địa danh quan trọng của quần thể di tích lịch sử Tạ Xá là Đình Đầu, Nhà bia Tỉnh uỷ Hải Dương, Nhà bia Phủ uỷ Nam Sách, Đống Sim và Nghè Bến. Trong đó, Nhà bia tỉnh uỷ Hải Dương được xây dựng ngay trên mảnh đất của gia đình cụ Lê Thị Thạnh, từng là nơi các cán bộ cách mạng trực tiếp họp bàn và đưa ra những quyết định quan trọng.

Sinh thời, Cụ Lê Thị Thạnh là một trong những người dân địa phương có đóng góp to lớn với cách mạng khi tình nguyện tận dụng căn nhà của mình làm nơi nuôi giấu cán bộ Đảng. Sau này, các con cháu của cụ tiếp nối truyền thống, tự nguyện hiến đất, hiến tài sản xây dựng Nhà bia để tưởng niệm mốc son lịch sử.

Ông Mạc Văn Sự (trú tại thôn Đầu, xã Hợp Tiến), cháu trai của cụ Lê Thị Thạnh bồi hồi chia sẻ: “Những năm 1938-1940 hoàn cảnh gia đình cụ Lê Thị Thạnh rất nghèo, chỉ có lòng yêu nước, hết lòng tạo điều kiện, chỉ mong có thể cưu mang, đùm bọc cán bộ hoàn thành nhiệm vụ Đảng và đất nước giao phó.”

Ông Lê Văn Hưng - Trưởng Ban Văn hóa xã Hợp Tiến.

Còn tại Đình Đầu, nơi thành lập đội tự vệ đầu tiên của tỉnh Hải Dương, cơ sở để cán bộ lãnh đạo địa phương chỉ đạo cách mạng, nay vẫn còn nguyên vẹn một ngôi đình kiến trúc kiểu chữ Đinh, cảnh trí thanh nhã, trước đình có lá cờ đỏ sao vàng để nhắc nhớ về truyền thống quê hương cách mạng. Năm 1992, Đình Đầu được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia.

Thúc đẩy mô hình du lịch di sản

Nhằm bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử, văn hoá của quần thể di tích, từ năm 2010, chính quyền xã Hợp Tiến đã chủ trương tôn tạo, từng bước thúc đẩy mô hình du lịch di sản.

Các hiện vật lịch sử, chân dung cán bộ và nhân dân có đóng góp đối với cách mạng giành chính quyền được trưng bày tại Nhà truyền thống cách mạng xã Hợp Tiến, ngôi nhà truyền thống cấp xã đầu tiên của tỉnh Hải Dương. Hằng năm, địa phương cho mở cửa Nhà truyền thống, đón các đoàn viên, thanh niên và học sinh đến tham quan nhằm giáo dục cho thế hệ trẻ về truyền thống yêu nước và cách mạng của nhân dân địa phương. Đồng thời, các di tích còn lại cũng được phục vụ miễn phí đối với du khách.

Ông Lê Văn Hưng, Trưởng Ban Văn hoá xã Hợp Tiến cho biết: “Về phía địa phương, chúng tôi đang xây dựng kế hoạch phát triển khu di tích Đình Đầu, Nhà bia, Đống Sim trong tổng thể kế hoạch phát triển du lịch giai đoạn 2020-2025 để tuyên truyền, giáo dục về truyền thống quê hương cách mạng.”

Bài và ảnh: Thư Quỳnh