Ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản mộc bản
Hướng đi tất yếu để bảo tồn di sản mộc bản
Hội thảo được tổ chức với mục tiêu tôn vinh giá trị của dòng di sản tư liệu - Mộc bản; Thu hút sự tham gia của đông đảo các học giả quốc tế đến từ các quốc gia Đông Á có truyền thống văn hóa mộc bản lâu đời là Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản; cùng với đó là các nhà khoa học đến từ các cơ quan giảng dạy, nghiên cứu về lịch sử, ngôn ngữ, văn tự… trong nước để cùng nhau trao đổi, thảo luận.
Hiệu trưởng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, PGS.TS Nguyễn Văn Hiệu phát biểu khai mạc Hội thảo |
Phát biểu khai mạc Hội thảo, Hiệu trưởng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật, PGS.TS Nguyễn Văn Hiệu cho biết, mộc bản thường được biết đến như là sản phẩm của một loại hình kỹ thuật in ấn cổ xưa được xuất hiện sớm nhất trong các xã hội Đông Á, sau đó được mở rộng ra các khu vực khác trên thế giới với lịch sử phát triển hàng nghìn năm.
Di sản này không chỉ có giá trị về mặt lịch sử, văn hóa, tôn giáo, mà còn là hình thức lưu giữ và trao truyền các hệ thống giáo lý, văn hóa, tinh thần cũng như triết lý của Phật giáo tại Việt Nam. In khắc mộc bản còn là tri thức dân gian của thợ thủ công, của làng nghề từ việc chế tác mộc bản (chọn gỗ, xử lý gỗ, viết chữ, khắc chữ, khắc trang trí) đến việc trao truyền tri thức của nghề cho thế hệ sau. Di sản tư liệu từ mộc bản góp phần lưu giữ các ký ức về đời sống của người dân, các sự kiện lịch sử, truyền thuyết dân gian.
Di sản mộc bản là một trong những loại hình di sản tư liệu mang nhiều giá trị cả ở góc độ vật thể và phi vật thể. Một số di sản mộc bản quý của Việt Nam đã được UNESCO ghi danh như Mộc bản triều Nguyễn (1802-1945), Mộc bản kinh phật chùa Vĩnh Nghiêm...
Hội thảo lắng nghe chia sẻ của các chuyên gia về bảo tồn di sản mộc bản |
Tuy nhiên, theo PGS.TS Nguyễn Văn Hiệu, bối cảnh phát triển mới của khoa học công nghệ và thông tin truyền thông ngày nay đã và đang đặt ra nhiều câu hỏi mới về vai trò cũng như thách thức đặt ra cho quá trình bảo vệ và phát huy giá trị mộc bản từ khía cạnh di sản và công nghệ.
Từ góc độ di sản, mộc bản ngày nay không nên chỉ được nhìn nhận như một phương tiện in ấn, trao truyền tri thức mà cũng cần được xem xét như một hình thức biểu đạt nghệ thuật sinh động và trực quan.
Từ góc độ công nghệ, sự phát triển của công nghệ thực tế ảo và trí tuệ nhân tạo hiện nay đã chia sẻ nhiều khả năng và cơ hội khác nhau không chỉ trong các hoạt động lưu trữ, phục hồi và bảo tồn mộc bản mà nó còn mở ra sự tiếp cận của công chúng đối với một loại hình kỹ thuật truyền thống trên nền tảng số.
PGS.TS Lê Thanh Hà, Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ tại Hội thảo |
Di sản và công nghệ không còn đơn thuần là những cách tiếp cận mà đó cũng là định hướng quan trọng để những người thực hiện công tác bảo tồn và phát huy giá trị của mộc bản cần hướng tới trong thời gian tới.
Với vai trò của một cơ sở đào tạo và nghiên cứu theo định hướng liên ngành, sáng tạo và nghệ thuật, thông qua hội thảo, Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật thể hiện mong muốn của tìm hiểu và nghiên cứu mộc bản ở một góc độ sáng tạo, tích cực và gần gũi với đời sống thực hình văn hóa hiện nay hơn.
Các giải pháp công nghệ nhằm giữ gìn phát huy di sản mộc bản
Tại hội thảo các diễn giả tập trung thảo luận các vấn đề chính sau: Lịch sử phát triển của nghề in mộc bản tại Việt Nam; Giá trị văn hóa, lịch sử, tôn giáo của di sản tư liệu từ mộc bản; Những tri thức dân gian của người thủ công, của làng nghề; Vai trò của cộng đồng trong việc gìn giữ và trao truyền nghề in mộc bản.; Vai trò của cộng đồng trong việc bảo tồn và phát huy di sản mộc bản; Các biện pháp bảo tồn và phát huy giá trị di sản mộc bản.
Hoạt động quét mộc bản do nhóm nghiên cứu của PGS.TS Lê Thanh Hà thực hiện |
Chia sẻ về kết quả sử dụng "Trí tuệ nhân tạo để tái tạo 3D các khối mộc bản thời Nguyễn" PGS.TS Lê Thanh Hà, Trường đại học Công nghệ, ĐHQGHN để tái hiện các mộc bản thời Nguyễn, nhóm nghiên cứu đã tiến hành số hóa 3D độ phân giải siêu cao 210 tấm mộc bản, số hóa 2D các bản in tương ứng và xây dựng phần mềm nhằm phục dựng mô hình 3D mộc bản từ bản in.
Xây dựng và sử dụng bộ công cụ gán nhãn dữ liệu 2D/3D để tạo bộ dữ liệu gồm hơn 90.000 mẫu dữ liệu (mỗi mẫu gồm một ảnh 3D và một ảnh 2D tương ứng của một ký hiệu trên bề mặt mộc bản). Bên cạnh đó, nhóm đã xây dựng phần mềm sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phục dựng mô hình 3D mộc bản từ bản in.
Bằng phương pháp này, nhóm đã phục dựng thành công 5 mô hình 3D của các tấm mộc bản triều Nguyễn quý hiếm đã mất, chỉ còn bản in. Các mô hình phục dựng được 19 chuyên gia am hiểu về mộc bản và từng tiếp xúc với mộc bản đánh giá tốt dựa trên 5 tiêu chí: Số ký tự đọc và khớp được với bản in 2D, kích thước và khuôn dạng, chất lượng ký tự, chất lượng nền, và chất lượng các thành phần phi ký tự.
Chuyên gia bàn luận tại Hội thảo |
Theo PGS.TS Lê Thanh Hà, việc kết hợp công nghệ số, cụ thể là dùng công nghệ 3D giúp tái hiện các di sản đã mất hoặc chỉ còn bản 2D một cách nhanh chóng với số lượng lớn và độ chính xác cao. Đây cũng là tiền đề cho các dự án số hóa có quy mô lớn hơn, góp phần thúc đẩy việc quảng bá, trình diễn các di sản tới người dân và du khách, thúc đẩy ngành du lịch và nghiên cứu lịch sử tại Việt Nam.
Tại Hội thảo, Phó Giám đốc Trung tâm lưu trữ quốc gia IV, bà Trần Thị Minh chia sẻ về nội dung "Ứng dụng công nghệ số trong phát huy giá trị mộc bản triều Nguyễn". Theo bà Minh, hiện nay, thế giới đã có nhiều thay đổi trong việc tiếp nhận các giá trị lịch sử văn hóa, đặc biệt là các phương tiện, cách thức truyền tải thông tin.
Trình chiếu 3D Mapping tại Trung tâm lưu trữ quốc gia IV |
Chính vì vậy, những người làm công tác phát huy giá trị tài liệu lưu trữ được công nhận là Di sản tư liệu cần tiếp cận và đổi mới các phương thức để được công chúng đón nhận nồng nhiệt hơn.
Phó Giám đốc Trung tâm lưu trữ quốc gia IV đề cập tới 3 ứng dụng công nghệ là. 3D Mapping; 3D Hologram; VR360 đang được sử dụng hiệu quả tại đơn vị.
"Không gian triển lãm áp dụng công nghệ mang đến cho công chúng sự mới lạ, hấp dẫn. Bên cạnh đó nội dung triển lãm bằng ngôn ngữ Anh, Việt; clip diễn giải nội dung và lời bình tạo cho người xem dễ nhớ, dễ hiểu; đáp ứng được thị hiếu ngày càng cao của khách tham quan.
Chuyên gia tới từ Hàn Quốc |
Đồng thời, các nội dung trải nghiệm giúp người xem tự khám phá, trải nghiệm bằng việc chạm vào các biểu tưởng, nội dung sẽ hiện thị theo yêu cầu của người xem thông qua các biểu tượng đó. Và quan trọng là các ứng dụng này phù hợp với hầu hết đối tượng khách tham quan", bà Trần Thị Minh đánh giá.
Hội thảo cũng được lắng nghe chia sẻ về lịch sử và quá trình bảo tồn cũng như kinh nghiệm ứng dụng công nghệ vào bảo tồn mộc bản của các diễn giả tới từ Hàn Quốc; Trung Quốc; Nhật Bản...
Tin liên quan
Bình Định: Hỗ trợ nghệ sĩ, nghệ nhân tham gia bảo tồn nghệ thuật truyền thống
16:15 | 09/08/2024 Văn hóa - Xã hội
Qua miền di sản ruộng bậc thang Hoàng Su Phì
09:11 | 05/07/2024 Tin tức
Nghề truyền thống Huế se duyên cùng áo dài
09:56 | 01/07/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin mới hơn
Quận Hoàn Kiếm tổ chức Kỷ niệm 20 năm phố cổ Hà Nội được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia
08:58 | 03/12/2024 Văn hiến Hà Thành
Quốc Oai (Hà Nội): Hòa Thạch nỗ lực xây dựng nông thôn mới nâng cao
09:20 | 29/11/2024 Nông thôn mới
Ứng dụng công nghệ trong bảo tồn và phát huy di sản mộc bản
11:45 | 27/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Thạp gốm hoa nâu Hiệp An - Bảo vật quốc gia thời Trần
10:59 | 26/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Huyện Ba Vì (Hà Nội): Trường THCS tiên phong coi trọng giáo dục pháp luật cho học sinh
10:55 | 25/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Hội An - Thương cảng cổ xưa
09:56 | 25/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Phở ngô - “Sứ giả văn hóa” của vùng núi đá Hà Giang
09:56 | 25/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Nhiều hoạt động kỷ niệm 20 năm Khu phố cổ Hà Nội là Di tích lịch sử Quốc gia
15:30 | 22/11/2024 Văn hiến Hà Thành
Bình Định: Người có uy tín, già làng tiên phong trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia
15:25 | 22/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Bình Định: Hai tượng sư tử đá thành Đồ Bàn là bảo vật quốc gia
09:39 | 22/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Trường Tiểu học Nga Phú: Không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục
09:10 | 21/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Vĩnh Long: Festival Gạch Gốm Đỏ - Kinh tế Xanh
09:08 | 21/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Huyện Ba Vì (Hà Nội): TRƯỜNG THPT MINH QUANG KỶ NIỆM 10 NĂM THÀNH LẬP VÀ ĐÓN NHẬN BẰNG KHEN CỦA BỘ GD&ĐT
13:58 | 19/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Vẻ đẹp độc đáo Lũy cổ Phương Mai
11:43 | 19/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Festival Thổ cẩm Lào Cai - sắc màu văn hóa giữa miền sương mây
10:07 | 11/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Trường THPT Bất Bạt - Đơn vị xuất sắc trong phong trào thi đua năm học 2023-2024
09:56 | 08/11/2024 Văn hóa - Xã hội
TP.Hội An: Nhận giải thưởng Du lịch thế giới khu vực châu á và châu đại dương
09:56 | 08/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Hà Nội: Công trình "Bến hoa Phúc Xá - Ba Đình" - Lan toả sắc hoa cho cộng đồng
09:55 | 08/11/2024 Văn hóa - Xã hội
Huyện Thạch Thành (Thanh Hóa): Triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia về công tác giảm nghèo bền vững
13:56 Nông thôn mới
Làng nghề hối hả vào vụ sản xuất phục vụ Tết
13:55 Làng nghề, nghệ nhân
Sản phẩm làng nghề gỗ Vân Hà “cất cánh” nhờ tham gia Chương trình OCOP
13:55 OCOP
Huyện Thạch Thành (Thanh Hóa): Xây dựng nhà ở cho hộ nghèo, gia đình chính sách, hộ còn khó khăn
13:54 Nông thôn mới
Dưa lưới Kim Long sản phẩm OCOP 3 sao
13:53 OCOP