Ô nhiễm chất thải chăn nuôi

Chất thải chăn nuôi ảnh hưởng môi trường 

Theo số liệu thống kê của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Việt Nam có khoảng 12 triệu hộ gia đình có hoạt động chăn nuôi và 23.500 trang trại chăn nuôi tập trung. Trong đó, phổ biến ở nước ta là chăn nuôi lợn và gia cầm. Hàng năm, nước ta có khoảng 64 triệu tấn chất thải rắn và khoảng trên 63 triệu tấn chất thải lỏng từ chăn nuôi. Nhưng một lượng lớn chất thải chăn nuôi không được tận dụng để sử dụng cho sản xuất nông nghiệp.

Ô nhiễm môi trường chăn nuôi hiện đang là vấn đề bức xúc ở nhiều vùng nông thôn Việt Nam. Ở nhiều địa phương, nguồn nước quanh các khu vực dân cư có các trang trại chăn nuôi đang bị ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe và môi trường sống của người dân.
Theo Ban Quản lý các Dự án nông nghiệp, nhiều trang trại, đặc biệt là các trang trại chăn nuôi lợn thịt đang áp dụng quy trình chăn nuôi sử dụng rất nhiều nước để làm mát và làm vệ sinh dẫn đến chất thải lỏng không thể thu gom nên chỉ còn cách xả trực tiếp hoặc gián tiếp (thông qua các hầm khí sinh học) xuống nguồn nước.

Kết quả khảo sát của dự án Hỗ trợ Nông nghiệp Các bon thấp (LCASP) cho thấy, người dâng sử dụng từ 30 – 50 lít nước/ngày để làm vệ sinh và làm mát cho lợn. Nếu tính trung bình mỗi con lợn thịt sẽ tốn khoảng 30 lít/ngày. Trong khi đó, chất thải lỏng trong chăn nuôi lợn ở Việt Nam có tỷ lệ chất khô rất thấp (dưới 0,8%), hầu như không thể thu gom làm phân chuồng nên chỉ còn cách xả xuống nguồn nước thông qua hệ thống thoát nước hoặc cho xuống hầm khí sinh học (biogas), sau đó tiếp tục qua một hệ thống hồ lắng, hồ sinh học để lọc sạch nước thải chăn nuôi trước khi thải ra môi trường.

Mặc dù biện pháp khí sinh học đang được áp dụng phổ biến ở nước ta để xử lý chất thải lỏng trong chăn nuôi. Tuy nhiên, do vận hành hệ thống hầm biogas khá tốn kém và hiệu quả kinh tế thấp nên hầu hết các chủ trang trai chỉ làm hầm biogas mang tính chất đối phó.
Trong khi đó, ô nhiễm chất thải rắn, chất thải khí trong chăn nuôi tuy không nghiêm trọng nhưng lại là nguyên nhân gây nên nhiều vấn đề xã hội. Các trang trại chăn nuôi thường có mùi hôi thối dẫn đến cư dân xung quanh khó chịu và thường xuyên phản ánh đến các cấp chính quyền, nảy sinh nhiều mâu thuẫn.

Những giải pháp tháo gỡ

Bộ NN&PTNT cần ban hành Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về sử dụng nước thải chăn nuôi dùng trong trồng trọt; có chính sách khuyến khích người dân đầu tư các công nghệ sử dụng nước thải chăn nuôi cho mục đích trồng trọt; Chính sách khuyến khích phát triển phân bón hữu cơ truyền thống, phân bón hữu cơ thương phẩm từ chất thải chăn nuôi. Bởi lẽ, hiện các doanh nghiệp đang rất cần các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế và hỗ trợ tài chính nhằm hình thành được các chuỗi giá trị về thu gom, sản xuất và tiêu thụ phân bón hữu cơ từ chất thải chăn nuôi.

Cùng với đó, Bộ TN&MT bổ sung các quy định về tiêu chuẩn mang tính định lượng về ô nhiễm chất thải khí cho các trang trại chăn nuôi nhằm giảm tình trạng phát thải khí nhà kính và gây ô nhiễm mùi cho các khu dân cư quanh trang trại.

Theo BQL các Dự án nông nghiệp, các đơn vị quản lý tài nguyên và môi trường cấp Trung ương và địa phương cần có các quy định về cắt giảm lượng nước sử dụng trong chăn nuôi và các chính sách khuyến khích chăn nuôi tiết kiệm nước để giảm khối lượng nước thải chăn nuôi xả ra môi trường; BQL các Dự án nông nghiệp đề xuất Bộ NN&PTNT nghiên cứu, hướng dẫn người dân các công nghệ về xử lý nước thải chăn nuôi làm nguồn nước dinh dưỡng tưới cho cây trồng xung quanh trang trại. Đồng thời, nghiên cứu và chuyển giao các công nghệ thu gom và sản xuất phân bón hữu cơ từ chất thải chăn nuôi ở quy mô lớn cho các doanh nghiệp áp dụng; Công nghệ chăn nuôi tiết kiệm nước phù hợp với điều kiện của người dân ở từng địa phương…