Làng nghề chổi đót Hà Ân hơn 150 năm tuổi

Theo các cụ cao niên trong làng,nghề làm chổi đót du nhập vào địa phương đã hơn 150 năm qua. khi xưa, một số hộ gia đình ở Hà Ân cứ vào cuối mùa đông và đầu mùa xuân sẽ đi các tỉnh Tây Bắc thu mua cây đót về làm chổi bán để kiếm thêm thu nhập.

Nghề làm chổi đót ở Hà Ân đã tồn tại hơn 150 năm

Theo thời gian, làm chổi đót được xem là nghề truyền thống của địa phương và truyền từ đời này qua đời khác. Nghề không kén người làm, chỉ cần chăm chỉ, cần cù, chịu khó và khéo tay một chút là đã có thể tự mình làm ra được những sản phẩm chổi đót chắc chắn, bền đẹp.

Những ai đã từng đến với Hà Ân một lần đều không khỏi ấn tượng trước quang cảnh tất bật của người dân, từ những nam thanh nữ tú, những cô những bác cho tới các cụ già râu tóc bạc phơ tay đều thoăn thoắt, người xé đót, người quấn, người chặt… Gương mặt ai nấy đều sáng lên niềm vui của lao động. Cái nghề giản dị, thô mộc nhưng lại nuôi sống không biết bao nhiêu thế hệ người làng.

Nguyên liệu chính để làm chổi là cây đót, dây mây hoặc dây nhựa. Trước đây, cây đót có thể được đi lấy từ các vùng núi Hồng Lĩnh, Thạch Hà của tỉnh Hà Tĩnh, nhưng hiện nay nguồn nguyên liệu chủ yếu phải nhập từ Lào hoặc các tỉnh miền núi phía Bắc.

Để có được một cây chổi đót vừa bền, chắc và đẹp thì cần phải có đôi bàn tay khéo léo và chắc chắn ở mỗi công đoạn

Để có được một cây chổi đót bền đẹp, công đoạn đầu tiên tiên là tước bông đót thành từng bó nhỏ, mỗi bó trừ lại một phần cuống dài để làm cuống chổi. Khi bó đót phải quấn đều và chặt tay, nếu lỏng thì sau này hoàn thành, cây chổi sẽ dễ bị lỏng và rời ra khi sử dụng. Với chổi cán nhựa, sau khi bó đót tạo hình rẻ quạt sẽ nhét phần cuống đót vào cán nhựa. Bỏ bó đót vào cán nhựa xong, người thợ dùng sợi thép để xâu "chân tít". Công đoạn này sẽ quyết định làm cho chổi xòe ra và cố định để tăng diện tích bề mặt khi quét.

Sau khi hoàn tất xâu "chân tít", người thợ sẽ dùng máy bắn đinh vít để cố định phần đầu của chổi và cán nhựa. Chổi cán đót cũng làm các công đoạn tương tự, duy chỉ có điểm khác là ở phần "chân tít" được kết hai vòng bằng dây mây hoặc dây nhựa.

Cán chổi dài khoảng một mét, được quấn chặt bằng dây mây, dây nhựa hoặc dây thép ở phần cuối để các que đót không bị rời ra. Làm chổi đót không đòi hỏi trình độ cao bởi vì chủ yếu làm bằng phương pháp thủ công, chỉ cần người lao động cần cù, khéo léo, cẩn thận một chút là đã cho ra đời sản phẩm đạt chuẩn.

Làm chổi đót không khó nhưng để có được một cây chổi đót vừa bền, chắc và đẹp thì cần phải có đôi bàn tay khéo léo và chắc chắn ở mỗi công đoạn, đặc biệt là công đoạn vào cán và bện. Bông đót để làm chổi cũng yêu cầu khi thu hái phải được nắng, có màu trắng xanh, dài thì chổi mới bền

Trước đây, làm chổi đót chỉ là một nghề phụ tăng thu nhập mỗi khi rảnh rỗi việc ruộng đồng, nhưng đến nay thì đã trở thành nghề chính của cả làng. Bởi nguồn thu từ nghề ổn định, sản phẩm làm đến đâu được thu mua hết đến đó. Nhờ chổi mà các hộ dân nơi đây có thêm chi phí để vừa xây nhà, dựng cửa, làm các công trình phụ trợ, nuôi dạy con cái học hành và trang trải chi phí sinh hoạt.