Chuyện Mèo có chín cuộc đời
Có thể nói, ngoài bắt chuột, mèo còn làm giàu có thêm cho ngôn ngữ Việt. Mèo đóng góp khối lượng biểu tượng đồ sộ vào kho tàng văn học dân gian. Đặc biệt là trong ca dao, tục ngữ vốn là sự phản ánh kinh nghiệm sống. Tục ngữ và ca dao Việt Nam có tới hàng chục câu nói về mèo nhưng ẩn dụ sang người với nhiều hàm ý khác nhau, từ miêu tả hiện tượng cho tới khen ngợi hoặc phê phán tính cách, hành động: “như chó với mèo” (thể hiện ý về mẫu thuẫn bất hòa); “mèo già hóa cáo” (trí khôn tuổi già); “rửa mặt như mèo” (cẩu thả, hời hợt); “mèo khen mèo dài đuôi” (tự cao tự đại); “im ỉm như mèo ăn vụng” (giấu giếm tư lợi)…
Chẳng hạn, một hành động quen thuộc là bắt chuột thôi, có đến ba tục ngữ với hàm nghĩa khác nhau. “Mèo vờn chuột” biểu thị sự kiên nhẫn, thận trọng để đạt được mục tiêu một cách hiệu quả nhất. “Mèo nhỏ bắt chuột con” nhắc nhở con người hãy biết lượng sức mình, tránh đảm đương việc quá khả năng để rồi chuốc lấy thất bại, trong khi “Mèo con bắt chuột cống” lại chỉ người trẻ tuổi tài cao, làm được việc mà nhiều người lớn không làm nổi.
Tuy nhiên, “mèo ngoạm cá” là một mô típ điêu khắc độc đáo đã được phát hiện ở một số đình làng Bắc Bộ như đình Bình Lục (Đông Triều, Quảng Ninh), hay đình Đại Phùng (Đan Phượng, Hà Nội). Nét chạm trổ tuy thô mộc, nhưng lại phản ánh rất sinh động một phần làng quê nông nghiệp dung dị, hào sảng, vui tươi. Một chi tiết thú vị, chính từ hình ảnh chú mèo to ngoạm con cá lớn này, là nguồn cảm hứng để danh họa Nguyễn Tư Nghiêm sáng tác những bức tranh con giống.
Mèo cũng đi vào mỹ thuật dân gian, tiêu biểu là tác phẩm Đám cưới chuột của dòng tranh Đông Hồ với lịch sử phát triển hơn 500 năm. Bức tranh chia làm hai phần, phần trên là cảnh chuột dâng lễ cho mèo, phần dưới cảnh rước cô dâu chuột. Song điều làm nên đặc sắc cho bức tranh là ý nghĩa sâu xa mô tả xã hội phong kiến xưa. Nếu chuột là biểu trưng cho người nông dân thuần phác, thì mèo lại là hình ảnh ẩn dụ của tầng lớp quyền thế thống trị.
Mèo còn hiện diện trong văn học trung đại. Bài thơ thứ 251 trong kiệt tác Quốc âm thi tập của đại thi hào Nguyễn Trãi mang tựa đề là Miêu, dí dỏm mô tả xuất xứ, hình dạng và tập tính của loài mèo. Còn bài Vịnh con mèo của Phan Văn Trị, mang một thông điệp phản ánh xã hội giống Đám cưới chuột, mượn hình tượng mèo để chỉ trích đám quan lại giỏi nịnh hót nhằm mưu cầu địa vị.
Thanh Lam
Tin liên quan
Tin mới hơn
Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ phát động Tết trồng cây tại Hưng Yên
09:40 | 05/02/2025 Văn hóa - Xã hội
Hoài Đức phấn đấu trồng 15.000 cây các loại trong năm 2025
12:08 | 03/02/2025 Văn hóa - Xã hội
Rực rỡ cờ hoa chào mừng 95 năm Ngày thành lập Đảng
11:59 | 03/02/2025 Văn hóa - Xã hội
Hàng ngàn du khách trẩy hội Đống Đa Tây Sơn Bình Định
11:51 | 03/02/2025 Văn hóa - Xã hội
Kẹo lạc Phố Hiến – hương vị quê nhà trên bàn trà ngày tết
10:00 | 31/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Từ chiếc võng chuối mộc mạc đến sản phẩm du lịch hấp dẫn
09:00 | 31/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Đảng mãi mãi là mùa Xuân
08:29 | 26/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Mai vàng một góc nhà xưa
09:19 | 25/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Nét quê ngày Tết
09:19 | 25/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Biểu tượng hòa bình hữu nghị ở ngã ba Đông Dương
09:18 | 25/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Ấn tượng với cụm linh vật năm Ất Tỵ 2025 tại Bình Định
21:02 | 23/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Tết về gói bánh chưng xanh
21:00 | 23/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Giữ gìn nét đẹp văn hóa Tết truyền thống của người Việt
20:58 | 23/01/2025 Văn hóa - Xã hội
TP. HCM: Không khí rộn ràng, vàng mã đắt hàng dịp Tết ông Công, ông Táo
20:52 | 23/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Rau dớn " gọi" mùa Xuân xứ Quảng
15:28 | 21/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Lời giải cho bài toán bảo tồn văn hóa đồng bào M’Nâm
15:00 | 20/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Trường THCS Nga Liên Giữ vững danh hiệu trường chuẩn Quốc gia
10:06 | 20/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Gốm Chu Đậu - Món Quà Truyền Thống Văn Hóa Và Niềm Tự Hào Thương Hiệu Quốc Gia Việt Nam
10:01 | 20/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Bình Định: Phù Mỹ tận tâm với công tác an sinh xã hội
09:59 | 20/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Rắn trong nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc Việt Nam
09:57 | 17/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Người thi sỹ gieo những vần thơ bằng trái tim nhiệt huyết
09:46 | 17/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Bình Định trở thành tỉnh giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc
09:44 Tin tức
Bắt tay ngay vào thực hiện nhiệm vụ từ những ngày đầu Xuân mới, quyết tâm hoàn thành mục tiêu cả năm 2025
09:42 Tin tức
Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ phát động Tết trồng cây tại Hưng Yên
09:40 Văn hóa - Xã hội
Quảng Ngãi: Những “điểm tựa” nơi vùng cao
09:36 Nông thôn mới
Bình Định: Khôi phục và phát triển Làng nghề nón lá Nhơn Mỹ
09:35 Làng nghề, nghệ nhân