Chuyện Mèo có chín cuộc đời
Có thể nói, ngoài bắt chuột, mèo còn làm giàu có thêm cho ngôn ngữ Việt. Mèo đóng góp khối lượng biểu tượng đồ sộ vào kho tàng văn học dân gian. Đặc biệt là trong ca dao, tục ngữ vốn là sự phản ánh kinh nghiệm sống. Tục ngữ và ca dao Việt Nam có tới hàng chục câu nói về mèo nhưng ẩn dụ sang người với nhiều hàm ý khác nhau, từ miêu tả hiện tượng cho tới khen ngợi hoặc phê phán tính cách, hành động: “như chó với mèo” (thể hiện ý về mẫu thuẫn bất hòa); “mèo già hóa cáo” (trí khôn tuổi già); “rửa mặt như mèo” (cẩu thả, hời hợt); “mèo khen mèo dài đuôi” (tự cao tự đại); “im ỉm như mèo ăn vụng” (giấu giếm tư lợi)…
Chẳng hạn, một hành động quen thuộc là bắt chuột thôi, có đến ba tục ngữ với hàm nghĩa khác nhau. “Mèo vờn chuột” biểu thị sự kiên nhẫn, thận trọng để đạt được mục tiêu một cách hiệu quả nhất. “Mèo nhỏ bắt chuột con” nhắc nhở con người hãy biết lượng sức mình, tránh đảm đương việc quá khả năng để rồi chuốc lấy thất bại, trong khi “Mèo con bắt chuột cống” lại chỉ người trẻ tuổi tài cao, làm được việc mà nhiều người lớn không làm nổi.
Tuy nhiên, “mèo ngoạm cá” là một mô típ điêu khắc độc đáo đã được phát hiện ở một số đình làng Bắc Bộ như đình Bình Lục (Đông Triều, Quảng Ninh), hay đình Đại Phùng (Đan Phượng, Hà Nội). Nét chạm trổ tuy thô mộc, nhưng lại phản ánh rất sinh động một phần làng quê nông nghiệp dung dị, hào sảng, vui tươi. Một chi tiết thú vị, chính từ hình ảnh chú mèo to ngoạm con cá lớn này, là nguồn cảm hứng để danh họa Nguyễn Tư Nghiêm sáng tác những bức tranh con giống.
Mèo cũng đi vào mỹ thuật dân gian, tiêu biểu là tác phẩm Đám cưới chuột của dòng tranh Đông Hồ với lịch sử phát triển hơn 500 năm. Bức tranh chia làm hai phần, phần trên là cảnh chuột dâng lễ cho mèo, phần dưới cảnh rước cô dâu chuột. Song điều làm nên đặc sắc cho bức tranh là ý nghĩa sâu xa mô tả xã hội phong kiến xưa. Nếu chuột là biểu trưng cho người nông dân thuần phác, thì mèo lại là hình ảnh ẩn dụ của tầng lớp quyền thế thống trị.
Mèo còn hiện diện trong văn học trung đại. Bài thơ thứ 251 trong kiệt tác Quốc âm thi tập của đại thi hào Nguyễn Trãi mang tựa đề là Miêu, dí dỏm mô tả xuất xứ, hình dạng và tập tính của loài mèo. Còn bài Vịnh con mèo của Phan Văn Trị, mang một thông điệp phản ánh xã hội giống Đám cưới chuột, mượn hình tượng mèo để chỉ trích đám quan lại giỏi nịnh hót nhằm mưu cầu địa vị.
Thanh Lam
Tin liên quan
Tin mới hơn
Rắn trong nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc Việt Nam
09:57 | 17/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Người thi sỹ gieo những vần thơ bằng trái tim nhiệt huyết
09:46 | 17/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Ngân hàng thực phẩm Bình Định trao tặng thực phẩm cho người yếu thế
09:44 | 17/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Bác Hồ và những mùa Xuân kháng chiến
10:18 | 16/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Phiên chợ vùng cao cuối năm
10:16 | 16/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Đọc sách: Con Út gia đình ông Lân Trai
10:15 | 16/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Đêm nhạc Acoustic “Đóa Xuân ngời”
21:42 | 15/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Bao lì xì Tết: Nghệ thuật từ những đôi tay đặc biệt hóa thành sắc màu mùa xuân
09:51 | 15/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Bắc Ninh: Có món đặc sản Bánh đúc riêu cua
14:56 | 14/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Triển lãm 300 hình ảnh, hiện vật về “Đảng ta thật là vĩ đại” và “Hội Xuân Ất Tỵ 2025”
09:59 | 10/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Festival hoa Mê Linh lần thứ 2: Vinh danh giá trị nghề trồng hoa
10:39 | 08/01/2025 Văn hóa - Xã hội
“Bánh chưng xanh - Tết vì người nghèo” năm 2025
10:37 | 08/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Võ cổ truyền Bình Định hành trình ghi danh Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại
08:54 | 07/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Phù điêu Kala Núi Bà là bảo vật quốc gia đầu tiên của tỉnh Phú Yên
08:54 | 07/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Bình Định: Giữ gìn di sản văn hóa phi vật thể của người Hrê
10:11 | 03/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Năm Ất Tỵ 2025 kể chuyện bài võ Xà quyền
10:10 | 03/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Người thi sĩ gieo những vần thơ bằng trái tim nhiệt huyết
09:53 | 02/01/2025 Văn hóa - Xã hội
Festival hoa Mê Linh - Tôn vinh nghề trồng hoa
14:34 | 31/12/2024 Văn hóa - Xã hội
'Xuân về trên bản làng' - Hoạt động văn hóa đặc sắc chào mừng xuân 2025
13:44 | 31/12/2024 Văn hóa - Xã hội
Ngành văn hóa Bình Định bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa
23:33 | 30/12/2024 Văn hóa - Xã hội
Phát huy giá trị văn hóa Việt Nam qua lăng kính nghệ thuật thực cảnh "Việt Nam - Huyền sử diễn ca: Thăng Long - Tứ trấn"
15:52 | 30/12/2024 Văn hóa - Xã hội
Quốc Oai (Hà Nội): Ngọc Liệp dự kiến xây dựng nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2025 – 2030
10:08 Nông thôn mới
Phú Thọ: Cô gái Mường đưa sản phẩm OCOP vươn xa
10:01 OCOP
Rắn trong nghệ thuật điêu khắc và kiến trúc Việt Nam
09:57 Văn hóa - Xã hội
Hải Phòng: Hỗ trợ máy móc thiết bị tiên tiến vào sản xuất đối với cơ sở công nghiệp nông thôn
09:57 Khuyến công
Chủ thể OCOP 5 sao nói về câu chuyện xuất khẩu
09:56 Làng nghề, nghệ nhân