Về đâu những tiếng mõ trâu!
Miền ký ức đong đầy với hình ảnh những cánh đồng vàng trải dài bất tận, dòng sông Kiến Giang trong xanh đôi bờ sóng nước, những khoảng trời mênh mông, thênh thang nắng gió.
Ngày xưa nhà ai có trâu là thuộc hạng tầm cỡ, đúng như câu tục ngữ “con trâu là đầu cơ nghiệp”. Trâu lên rừng, xuống ruộng cùng người nông dân. Những lúc nông nhàn, trâu được nghỉ ngơi, thế là bọn trẻ phải đảm nhiệm trọng trách đi chăn. Chăn ở đâu? Ở gò đồi, triền đê, cánh đồng... Trâu thung thăng gặm cỏ, lũ mục đồng có thời gian và cơ hội tụ tập với nhau, bày ra đủ trò để tiêu khiển, phá phách.
Câu “nhất quỷ, nhì ma, thứ ba rèo bò” chắc chắn đúng, ít ra là trong hoàn cảnh này. Nào đánh bi, đánh đáo, nào tát cá, bắt cua, nào chui lủi trong bụi rậm bắt chim, tìm cái ăn, cái chơi... Những trò chơi có sức mê hoặc con người ta đến mức, quên cả trâu. Không biết trâu đi đâu, về đâu, thế là tóa hỏa đi tìm. Tìm ở đâu? Dựa vào đâu để tìm, để nhận biết trâu nhà mình? Ấy là nhờ vào tiếng mõ. Nghe tiếng mõ kêu ở hướng nào thì cứ việc chạy tới hướng đó, ắt sẽ tìm thấy trâu. Đơn giản mà hiệu quả đến không ngờ!
Vì lẽ đó nên mỗi con trâu trưởng thành (đặc biệt là trâu đực) đều được trang bị cho một cái mõ. Trâu chưa trưởng thành thì đi cùng mẹ, khỏi cần. Mõ trâu, nhà nào cầu kỳ thì làm bằng gỗ, không thì làm bằng tre. Thường là một khúc gỗ mít đục đẽo thành hình chữ nhật, dài khoảng ba mươi phân, rộng chừng trên dưới mười phân, đục rỗng phía trong theo mặt cắt ngang hình chữ nhật. Phía trong treo vài thanh sắt nhỏ, khi lắc qua lại những thanh sắt này va vào thành mõ gây ra tiếng động.
Nếu là mõ bằng tre thì chỉ cần dùng một khúc tre có hai mắt tre bọc hai đầu, chẻ dọc khúc tre để lộ ống tre phía trong, treo dây có vài khúc tre nhỏ, xuyên qua theo chiều ngang mõ. Hai phía đầu mõ có dây để đeo vào cổ trâu. Đó là mõ ngang, mõ dọc thì chỉ cần một phần hai đốt tre, khoét một lỗ nhỏ giữa mắt tre, phía trong treo một thanh tre nhỏ. Sau này có điều kiện, người ta làm mõ trâu bằng kim loại (như cái chuông) phát ra tiếng “leng keng, leng keng” nghe rất vui tai.
Ngày đó, mỗi lần mưa to, gió lớn, nước lũ từ thượng nguồn đổ xuống cuộn xoáy cả một dòng sông, dân từ các vùng thấp trũng lại lùa trâu “đi an dưỡng”, tức lên vùng đồi cao để tránh lũ. Mỗi lần như thế, trâu đi chật đường làng, tiếng mõ lốc cốc, leng keng, tiếng chân giẫm huỳnh huỵch của hàng trăm con trâu tạo nên một bản nhạc hỗn độn nhưng thú vị, rộn ràng!
Ở thành phố không thấy bóng dáng trâu đã đành, giờ đến cả nông thôn cũng đang ngày một vắng dần hình ảnh của đàn trâu. Mọi việc đã có máy móc thay thế cả rồi, trâu được nghỉ ngơi, không phải cực nhọc, lam lũ như trước nữa. Ngày xưa, nuôi trâu để lấy sức kéo, sức cày, giờ người ta nuôi trâu là để bán cho các lò mổ, làm thịt. Vì vậy, mà tiếng mõ trâu cứ ngày một vắng dần và đến giờ thì hầu như mất hẳn.
Về đâu những tiếng mõ trâu!
Đỗ Đức Thuần
Tin liên quan
Tin mới hơn

Chả cá Lã Vọng - đặc sản đất Hà thành
08:47 | 18/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Khai mạc Triển lãm ảnh nghệ thuật Mưa đỏ: Tri ân từ khuôn hình
19:13 | 17/07/2025 Văn hóa - Xã hội

"Việt Nam Bách Nghệ" tái hiện các làng nghề thủ công truyền thống Việt
13:45 | 17/07/2025 Văn hóa - Xã hội

9 Di sản Thế giới ở Việt Nam được UNESCO vinh danh
15:01 | 15/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Định vị thương hiệu du lịch sen Hà Nội
10:44 | 10/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Gia Lai quyết liệt vận hành hiệu quả chính quyền hai cấp "gần dân, sát dân, vì dân"
09:44 | 10/07/2025 Văn hóa - Xã hội
Tin khác

Kinh tế Việt Nam - Thăng trầm và đột phá: Góc nhìn xuyên suốt một hành trình đổi mới
09:44 | 10/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Ninh Bình: Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lễ hội truyền thống
13:57 | 09/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Giáo dục văn hóa truyền thống cho học sinh người dân tộc thiểu số
13:57 | 09/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Chủ tịch Hà Thị Tính được vinh danh “Doanh nghiệp Văn hóa UNESCO năm 2025”
09:11 | 09/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Hướng dẫn thí sinh xác nhận nhập học vào lớp 10 năm học 2025 - 2026
08:44 | 08/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Vào hạ
09:17 | 07/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Khi Đạo giáo trở thành điểm tựa tinh thần trong biến động lịch sử Việt Nam
11:14 | 05/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Dấu ấn văn hóa đặc sắc trong dòng chảy tín ngưỡng Việt Nam
11:14 | 05/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Quán Đạo giáo - Di sản tôn giáo độc đáo cần được bảo tồn đúng giá trị
11:13 | 05/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Khi vũ điệu Chăm làm 'sống' lại không gian tháp cổ
14:07 | 02/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Kỳ họp thứ nhất HĐND tỉnh Gia Lai mới, dấu mốc khởi đầu hành trình mới với một niềm tin lớn
11:01 | 02/07/2025 Văn hóa - Xã hội

“Chúa Nguyễn và các giai thoại mở đất phương Nam” - Lịch sử gần gũi từ những câu chuyện dân gian
09:18 | 01/07/2025 Văn hóa - Xã hội

Nhà báo, nhạc sĩ, nhà thơ Đinh Văn Bình: “Không có giới hạn nào giữa báo chí, thơ ca và âm nhạc”
09:54 | 28/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Hơn 8.000 tình nguyện viên Thủ đô tiếp sức kỳ thi tốt nghiệp THPT
10:19 | 26/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Nhiệm kỳ 2021–2026, HĐND tỉnh Bình Định hoàn thành xuất sắc sứ mệnh vì dân
09:14 | 26/06/2025 Văn hóa - Xã hội

Khai mạc Hội nghị Trung ương 12
15:11 Tin tức

Hà Nội: Hàng loạt biệt thự, nhà cao tầng xây trái phép trên đất cụm công nghiệp làng nghề
14:52 Bạn đọc và tòa soạn

Các làng nghề nước mắm ở Hà Tĩnh hút khách du lịch
08:48 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ làng nghề truyền thống thời 4.0
08:48 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội tổ chức Festival Bảo tồn và Phát triển làng nghề quốc tế năm 2025
08:48 Tin tức