Quảng Trị: Bình dị và độc đáo nghề làm quạt giấy Phương Ngạn
Tiêu chuẩn để có một chiếc quạt đẹp, bền, có hồn... đòi hỏi rất nhiều yếu tố.
Làng quạt Phương Ngạn xưa nổi tiếng bởi sản phẩm làm ra bền, đẹp, khi quạt có nhiều gió. Muốn sản xuất được chiếc quạt giấy phải hội đủ các nguyên liệu chủ yếu như: tre làm xương quạt, rễ cây sim làm hồ dán và giấy bổi dán lên xương tra tạo thành chiếc quạt. Tuy là nghề thủ công đơn giản gọn nhẹ nhưng để tạo nên sản phẩm nổi tiếng thì đòi hỏi người thợ phải hết sức công phu, tỉ mỉ và cẩn trọng. Vì thế xưa nay, quạt Phương Ngạn được nhiều người ưa thích, sử dụng.
Các cụ cao niên trong làng kể lại ký ức về một thời hưng thịnh của nghề vẫn còn rất rõ nét. Nhiều dụng cụ làm quạt vẫn được họ lưu giữ như những kỷ vật nhắc nhở về một nghề truyền thống của ông cha. Muốn làm được một chiếc quạt đẹp, từ tháng 11 đến tháng Chạp, người dân Phương Ngạn bắt đầu đi mua tre của những hộ dân trong làng mang về cưa ra, hơ trên lửa cho khô rồi chẻ thành từng nan tre nhỏ. Ra Tết, những nghệ nhân làm quạt tìm đến các vùng bán sơn địa đào rễ sim mang về sửa sạch, cạo vỏ giã nhỏ rồi ngâm vào hũ sành cùng với nước. Khi nước ngâm từ rễ sim đã đến độ “chín” là có thể mang quệt lên giấy được. Xưa, giấy được dùng làm quạt là giấy bổi mua từ ngã tư Soòng hay được mua về từ những chiếc thuyền từ Huế ra buôn bán.
Chia sẻ về nghề làm quạt giấy hiện nay, bà Trần Thị Thảo, người dân trong làng cho hay, nghĩ đến làng nghề đang dần mai một, bà tiếc và buồn lắm. Gia đình bà có truyền thống gắn bó với nghề làm quạt giấy bao đời. Đến nay, do sự phát triển của thị trường nên quạt điện đang dần thay thế, bà cũng xếp dụng cụ vào kho và cất đi. Ngày trước, cứ mỗi nhân công trong gia đình có thể làm được 20 chiếc quạt/ngày, mỗi chiếc bán được từ 1.000-2.000 đồng. Làm quạt giấy, dân Phương Ngạn dù không giàu có thì cũng đủ ăn đủ mặc.
Trước kia, muốn làm quạt phải có một cái nan mẫu làm khuôn, ở đầu khuôn phải đóng sẵn một cái đinh con. Rồi khi làm theo, tất cả các nan đều phải đặt lên khuôn và làm đúng như vậy. Việc khoan lỗ cũng phải khoan riêng, mà lại xiên lỗ hai, ba nan một, sau mới chắp vào thành một cái quạt. Cách này rất đơn giản nhưng năng suất lại thấp. Về sau kỹ thuật làm quạt nhiều lần cải tiến và trở nên tinh xảo, năng suất cao hơn nhiều.
Nguyên liệu đặc trưng cần và đủ cho một chiếc quạt là những thanh tre tạo dáng cho chiếc quạt ít bị mối mọt; giấy phải là giấy có độ bền cao và dai.
Tiêu chuẩn để có một chiếc quạt đẹp, bền, có hồn... đòi hỏi rất nhiều yếu tố, trong đó, yếu tố đầu tiên chính là nguyên liệu đặc trưng cần và đủ cho một chiếc quạt. Đó là những thanh tre tạo dáng cho chiếc quạt phải ít bị mối mọt; giấy phải là giấy có độ bền cao và dai. Quạt giấy tiện lợi ở chỗ có thể xếp gọn, mang đi dễ dàng, không kềnh càng so với quạt mo, quạt nan.
Dẫu vậy, một trong những khó khăn mà người làm nghề quạt giấy Phương Ngạn đang gặp phải là sự phát triển của điện khí hoá nông thôn nên những chiếc quạt giấy cầm tay hiện nay không còn được sử dụng nhiều. Hầu hết sản phẩm làm ra chỉ mới tiêu thụ ở trong tỉnh, tại các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa và bán cho các quầy kinh doanh đồ lưu niệm nhưng số lượng chưa nhiều. Ước muốn của người làm nghề hiện nay là được địa phương hỗ trợ mở rộng sản xuất, thông qua các kênh như hội nông dân, hội phụ nữ để phát triển và mở rộng làng nghề. Đồng thời kết hợp với những công ty du lịch mang sản phẩm của địa phương đến các tỉnh bạn, mở rộng thị trường tiêu thụ...
Theo Phương Nhi
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khám phá nghề đan thúng chai ở Phú Mỹ
14:52 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nam Định: Nước mắm "Nhà thờ đổ" - Hương vị truyền thống vùng quê Hải Hậu
14:55 OCOP
11 công dụng tuyệt vời của lá lốt đối với sức khoẻ
14:55 Sức khỏe - Đời sống
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 Làng nghề, nghệ nhân
Hành tăm ở vùng đất cát pha bạc màu
14:53 OCOP