Nhiều lợi ích thiết thực

Khởi xướng từ vụ đông xuân 2012-2013, chương trình được triển khai rộng rãi tại các tỉnh phía Nam với sự tham gia của Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam (VIPA) cùng 22 chi cục địa phương. Trong giai đoạn 2012-2022, hoạt động thu gom bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng được triển khai mạnh mẽ, gắn với công tác tuyên truyền và tập huấn kỹ thuật.

Nông dân tích cực tham gia thu gom bao bì, vỏ chai thuốc bảo vệ thực vật đã qua sử dụng. Ảnh: ST

Riêng giai đoạn 2017-2022, khoảng 50 doanh nghiệp đồng hành cùng chương trình, hỗ trợ xây dựng 1.266 hố chứa, vận động nông dân thu gom hơn 111.720 kg bao bì đã qua sử dụng để tiêu hủy an toàn.

Bên cạnh đó, nhiều chương trình hợp tác khác cũng được triển khai. Năm 2021, Cục Bảo vệ thực vật (nay là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) phối hợp ngành nông nghiệp tỉnh Đồng Tháp và Hiệp hội CropLife Việt Nam thực hiện chương trình Stewardship, hướng dẫn sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn, hiệu quả, có trách nhiệm. Chỉ trong hai năm đầu, chương trình đã lắp đặt 55 bộ thùng chứa, xây dựng một kho tập kết rác thải, tổ chức 44 đợt thu gom quy mô lớn với sự tham gia của hơn 2.000 nông dân, thu gom trên 21 tấn vỏ bao thuốc.

Ngoài ra, hơn 6.000 sổ tay hướng dẫn, hàng nghìn tài liệu tuyên truyền đã được phát hành; 98 lớp tập huấn cho hơn 4.100 nông dân và 21 lớp đào tạo cho khoảng 1.200 đại lý được tổ chức. Sáu mô hình canh tác bền vững trên lúa, xoài, sầu riêng, ớt… cũng được thí điểm, giúp nông dân tiếp cận tiến bộ kỹ thuật, tiết kiệm chi phí đầu vào, bảo vệ tài nguyên và môi trường.

Khó khăn từ việc chậm giải ngân phí môi trường

phong trào “Cùng nông dân bảo vệ môi trường” không chỉ giúp thu gom rác thải nguy hại mà còn góp phần nâng cao chất lượng môi trường sống. Ảnh: ST

Tuy nhiên, ba năm gần đây phong trào bị chững lại. Nguyên nhân chính bắt nguồn từ việc triển khai trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) theo Điều 54 Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP. Các doanh nghiệp đã đóng phí EPR cho Bộ Tài nguyên và Môi trường nhưng đến nay nguồn kinh phí này chưa được giải ngân trở lại để hỗ trợ địa phương thực hiện công tác thu gom, vận chuyển và xử lý bao bì thuốc bảo vệ thực vật.

Ông Nguyễn Văn Sơn – Chủ tịch Hội Doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam – cho biết từ năm 2022 đến nay, do chưa được hỗ trợ kinh phí, nhiều hoạt động cùng nông dân bảo vệ môi trường bị đình trệ. “Việc gây dựng phong trào, thay đổi nhận thức và thói quen của nhà nông vốn đã khó, nếu không có sự hỗ trợ kịp thời thì rất dễ bị gián đoạn”, ông Sơn nhấn mạnh.

Môi trường nông thôn đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và nâng cao đời sống. Ảnh: ST

Ở góc độ hiệp hội, ông Đặng Văn Bảo – Chủ tịch CropLife Việt Nam – đề xuất cơ quan quản lý cần có chính sách nhất quán và hỗ trợ lâu dài để thúc đẩy các mô hình nông nghiệp bền vững, đồng thời tạo điều kiện cho các chương trình hợp tác công – tư triển khai thuận lợi hơn tại địa phương.

Thực tiễn cho thấy, phong trào “Cùng nông dân bảo vệ môi trường” không chỉ giúp thu gom rác thải nguy hại mà còn góp phần nâng cao chất lượng sản xuất, bảo vệ đất, nước và môi trường sống, đồng thời mang lại giá trị lâu dài cho nông sản Việt. Vì vậy, việc sớm giải ngân phí EPR và có giải pháp ổn định, bền vững là yêu cầu cấp thiết để duy trì và nhân rộng phong trào trong thời gian tới./.