Vang danh làng nghề gốm Biên Hòa
Theo xa lộ Sài Gòn – Biên Hòa, tới lưu vực sông Đồng Nai, chúng ta có thể dễ dàng bắt gặp những làng mạc trù phú với vô số lò gốm đang ngày đêm toả khói, đó là các làng gốm Biên Hòa của Tỉnh Đồng Nai. Nghề gốm được xem là một nghề truyền thống ở Biên Hòa. Nói đến gốm Biên Hòa là nói về gốm mỹ nghệ. Gốm mỹ nghệ Biên Hòa hình thành từ cuối thế kỷ 19 và đạt đỉnh cao vào đầu thế kỷ 20. Đặc trưng nổi bật của gốm Biên Hòa là kết hợp men tro và chất tạo màu từ hợp kim đồng, màu men đá đỏ, gốm đất đen. Bởi vậy, các sản phẩm gốm Biên Hòa mang tính thẩm mỹ cao được nhiều nước trên thế giới ưa thích, đặt hàng, đã xuất sang gần 30 nước trên thế giới.
Gốm mỹ nghệ Biên Hoà là một thương hiệu gốm lớn nổi danh châu Âu, châu Á từ hồi đầu thế kỷ 20. Năm 1925, các sản phẩm gốm của Trường Mỹ nghệ Bản xứ Biên Hòa tham dự cuộc triển lãm quốc tế tổ chức tại Paris đã gây tiếng vang lớn. Tất cả hàng gốm Biên Hòa đã bán sạch và còn nhận được nhiều đơn đặt hàng. Chính phủ Pháp đã tặng bằng khen danh dự tối ưu và Ban tổ chức triển lãm tặng huy chương vàng. Sau đó, ở cuộc triển lãm quốc tế tại Paris năm 1933, sản phẩm gốm Biên Hòa đã thực sự chiếm được vị trí của mình ở Pháp và thị trường gốm quốc tế. Sản phẩm của trường đã liên tục tham gia nhiều cuộc triển lãm lớn ở trong và ngoài nước như: Nagoya (Nhật Bản - 1937), Hà Nội (1938), Sài Gòn (1942), Bangkok (Thái Lan - 1953 và 1955), PhnomPenh (Campuchia - 1957). Từ đây bắt đầu cho một thời kỳ hưng thịnh và tiếng tăm của gốm Biên Hòa đến cuối thế kỷ 20.

Gốm Biên Hòa là sự hòa quyện tài tình giữa đất, nước và lửa, tạo nên những sản phẩm đặc trưng bản sắc, điểm tô cho văn hóa Việt.
Điều làm nên giá trị khác biệt của gốm Biên Hòa
Điểm nổi bật của các sản phẩm gốm Biên Hòa là vừa có giá trị nghệ thuật lại vừa có giá trị sử dụng cao với nét trang trí canh tân hiện đại, tinh tế, sử dụng men nhẹ lửa, màu men thanh thoát trắng sữa hay trắng ngà. Các đề tài trang trí trên gốm sứ thường mang phong cách Trung Quốc như hình ảnh Tứ quý, Tứ linh, những bài thơ vịnh bằng chữ Hán thường thấy trên các sản phẩm tráng men của Biên Hòa.
Bên cạnh đó, cách đây hơn 20 năm, các nghệ nhân gốm Biên Hòa đã rất thành công trong việc vẽ, khắc tranh dân gian trên gốm, hình thành một dòng tranh gốm rất phát triển cho đến ngày nay. Các sản phẩm gốm mỹ thuật ở Đồng Nai rất phong phú: từ trường phái khai thác văn hóa Chăm như hình ảnh tượng thần Vixnu, thần Xiva đang nhảy múa đến các loại tượng dân gian Việt Nam như Mục đồng, Tố Nữ... Ngoài ra, Biên Hòa còn nổi tiếng bởi các sản phẩm gốm đất nung (gốm đỏ) không phủ men mang vẻ đẹp tự nhiên rất được thị trường ưa chuộng.

Để có được những sản phẩm mang nét đặc trưng của gốm Biên Hòa phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố như kỹ thuật pha chế men, chấm men, chất liệu men... Ngoài ra, khâu nung cũng là khâu quan trọng vì nó quyết định sự thành bại của sản phẩm. Thợ nung phải là người dạn dày kinh nghiệm, họ xác định được nhiệt độ bằng mắt rất chính xác và từ đó điều tiết nhiệt độ một cách thích hợp trong lò nung.
Hiện nay, nghề làm gốm ở Biên Hòa tập trung tại các phường Bửu Long, Tân Vạn, xã Tân Hạnh và Hóa An của thành phố Biên Hòa với hơn 40 cơ sở lớn nhỏ. Các cơ sở này mang tính gia đình theo kiểu cha truyền con nối. Các sản phẩm hầu hết đều được xuất khẩu ra nước ngoài.
Thế nhưng trong hơn mười năm trở lại đây do những khó khăn về thị trường, vấn đề ô nhiễm môi trường cũng như sự thiếu hụt về lao động, chậm trễ trong cơ chế chính sách đang khiến nghề gốm truyền thống phải đối mặt với không ít những thách thức khó khăn. Doanh thu xuất khẩu của nghề gốm Biên Hòa đạt khoảng 1 triệu USD/năm. Đây là con số khá khiêm tốn so với khoảng 10 năm trước đây. Vì vậy, để vực dậy gốm Biên Hòa cần sự chung tay của chính quyền với những chính sách hợp lý cùng những người tâm huyết với nghề gốm.
Bài và ảnh: Ánh Tuyết
Tin liên quan
Tin mới hơn
Sức sống bền bỉ từ các làng nghề xứ Thanh
08:33 | 29/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nhộn nhịp không khi sản xuất ở làng nghề Bình Hòa
08:32 | 29/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Ngắm sắc màu thổ cẩm ở làng Chăm Châu Phong
08:31 | 29/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Đằng sau ánh lửa giữ nghề: Nỗi lo sức khỏe của những người thợ thủ công
08:28 | 29/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghệ nhân “hoá thân” chất liệu đời thường thành tác phẩm nghệ thuật
08:28 | 29/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề Đại Bái nỗ lực vượt khó, đổi mới sản xuất để đáp ứng đơn hàng Tết
08:27 | 29/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Nhộn nhịp sản xuất ở các làng nghề truyền thống dịp cuối năm
20:00 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hiệp hội Làng nghề Việt Nam kỷ niệm 20 năm thành lập và phong tặng các danh hiệu làng nghề, nghệ nhân
11:27 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tranh Kim Hoàng: Nối lại một dòng chảy đã đứt đoạn
10:29 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề trước những thay đổi: Giữ bản sắc từ kỹ thuật đến cộng đồng
10:06 | 27/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Khẳng định vai trò nghệ nhân, thợ giỏi trong bảo tồn và phát triển làng nghề Hà Nội
15:00 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LÀNG NGÓI ÂM DƯƠNG QUỲNH SƠN: GIỮ GÌN VÀ PHÁT HUY TIỀM NĂNG DU LỊCH
08:39 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghệ nhân giữ tiếng ngũ âm Khmer
07:45 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề Việt trong dòng chảy hội nhập
07:45 | 26/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc Hội chợ sản phẩm làng nghề và nông sản thực phẩm an toàn thu hút hàng trăm gian hàng
23:00 | 25/12/2025 OCOP
Gốm Phù Lãng nâng tầm giá trị truyền thống qua sản phẩm OCOP
14:14 | 25/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Giải pháp đẩy mạnh an toàn thực phẩm, phát triển bền vững nông nghiệp theo chuỗi giá trị tại Hà Nội
14:00 | 25/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hà Nội: Phát huy hiệu quả mô hình Trung tâm thiết kế sáng tạo, thúc đẩy phát triển OCOP và du lịch làng nghề năm 2025
09:00 | 25/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng gốm Bát Tràng chuyển mình nhờ chuyển đổi số
16:57 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Chuyển đổi số để làng nghề Việt Nam vươn xa và giữ hồn truyền thống
16:56 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Gìn giữ nghề làm hương Tày ở Pác Nghè
06:44 | 24/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Đưa câu chuyện nghề lên nền tảng số thu hút hàng triệu lượt xem
08:33 Bạn đọc và tòa soạn
Sức sống bền bỉ từ các làng nghề xứ Thanh
08:33 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề Phú Thọ chủ động đổi mới để thích ứng thị trường và phát triển bền vững
08:33 Kinh tế
Nhộn nhịp không khi sản xuất ở làng nghề Bình Hòa
08:32 Làng nghề, nghệ nhân
Countdown Gia Lai 2026 bùng nổ với đêm nhạc hội chào đón năm mới
08:31 Tin tức
