Sơn La: Duy trì nghề làm gốm truyền thống ở Mường Chanh
Để làm ra sản phẩm gốm Mường Chanh, nguyên liệu phải là loại đất dẻo, đất sét pha cao lanh có chất lượng tốt với nhiều màu sắc, như: Xanh xám, đen, vàng, hanh đỏ và loại đất này chỉ ở xã Mường Chanh mới có. Để lấy đất, sau mỗi vụ gặt lúa, ông Nam phải đào sâu khoảng 1m ở ruộng mới tới lớp đất làm gốm dày khoảng 20-50cm. Sau khi lấy được đất về, phải giã đất thật nhuyễn và dẻo, sau đó mới tạo hình trên bàn xoay bằng thớt gỗ tròn có đường kính khoảng 40 cm, cao 20 cm, úp trên một trụ gỗ chôn chặt dưới gầm sàn.
Ông Hoàng Văn Nam, bản Noong Ten, xã Mường Chanh (Mai Sơn) với các sản phẩm gốm truyền thống.
Để làm đáy bình hoặc lọ, đầu tiên phải rắc một lớp tro mịn chống dính lên bàn xoay, đặt miếng đất sét lên mặt, miết xung quanh cho đất dính chặt vào bàn, dùng gậy gỗ dát mỏng, làm nhẵn mặt đáy, sau đó lấy dao tre cắt đáy kết hợp quay bàn xoay thành một vòng tròn quanh đáy sản phẩm. Sau khi hoàn thành phần đáy, chuyển sang đắp nặn để tạo thành sản phẩm, dùng 2 tay vê đất thành thỏi dài, tay phải cầm thỏi đất, vừa xoay vừa be đất tạo vòng, cứ thế nối tiếp nhau để tạo ra sản phẩm. Sau tạo hình, để làm cho sản phẩm nhẵn dùng mảnh tre, gỗ mỏng để chỉnh hình và chuốt. Trong quá trình nặn gốm, để chống dính phải nhúng tay vào chậu nước hay tro bếp. Cuối cùng, dùng sợi móc cắt miệng, lấy giẻ ướt vén đất tạo thành miệng sản phẩm. Tạo hình hoàn chỉnh thì mới bước sang công đoạn tạo hoa văn. Sau khi tạo hình sản phẩm và được phơi hoặc sấy khô thì đến công đoạn nung gốm. Đây là khâu quyết định chất lượng sản phẩm. Lò nung gốm được đào ở chỗ đất cứng tránh bị sập vào mùa mưa với kiểu lò hầm, hình dáng mu rùa. Sau đó chọn ngày nắng ráo, xếp sản phẩm vào lò thành một lớp, không để chồng lên nhau và cũng không lồng cái nhỏ vào cái to; xếp xong mới bắt đầu nung gốm. Ban đầu, đốt nhỏ lửa để sấy gốm cho khô, khi nhìn qua lỗ thông hơi thấy gốm chuyển sang màu hồng lửa, mới tăng thêm củi cho gốm chín. Khi thấy miệng ống khói trắng bạc và ngọn lửa vọt lên khỏi miệng ống khói chừng 1m có màu hồng trông thẳng đứng, nghĩa là gốm đã chín. Để tạo màu sắc cho gốm, người thợ lấy lá cây dẻ cho vào lò rồi lấp cửa, lấp ống khói, trong quá trình ủ, lá dẻ cháy tạo thành khói đen ám vào sản phẩm và sinh ra màu xám đen đặc trưng của gốm Mường Chanh. Thời gian nung gốm mất 1 ngày, sau đó ủ tiếp gốm trong lò tạo độ chắc, bền cho gốm đến khi nguội hẳn mới dỡ lò.
Những năm gần đây, ông Nam thường xuyên được Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam ở Hà Nội và Bảo tàng Văn hóa các dân tộc Việt Nam ở Thái Nguyên mời đi thực hành làm gốm truyền thống cho khách du lịch xem. Vì vậy, mỗi năm gia đình ông Nam chỉ nung được 5 lò gốm, mỗi lần nung khoảng 40 sản phẩm to, nhỏ. Sau khi bán, trừ hết chi phí còn lãi được hơn 10 triệu đồng/lò. Ông Nam, cho biết: Sản phẩm gốm Mường Chanh đến nay vẫn được nhiều người tìm mua, nhất là khách du lịch rất thích loại gốm làm thủ công và không tráng men.
Để đáp ứng nhu cầu thị trường, ông Nam đã nghiên cứu và cải tiến mẫu một số sản phẩm đẹp hơn. Đến nay, ông đã truyền kỹ thuật làm gốm cho con trai với mong muốn lưu giữ nghề truyền thống của cha ông để lại. Rất mong các ngành chức năng phối hợp với địa phương hỗ trợ để lưu giữ nghề gốm truyền thống Mường Chanh.
Theo Báo Sơn La
Tin liên quan
Tin mới hơn

Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới
08:45 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Việt Yên chuyển mình từ làng nghề truyền thống đến trung tâm tiểu thủ công nghiệp
08:16 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề đi chợ ở Phúc Sơn: Từ làng đến những chuyến xe chở thịt ra phố
15:25 | 20/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sơn mài Việt Nam trước cơ hội bứt phá: Thị trường nội địa khởi sắc, quốc tế mở rộng
20:17 | 18/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ngành mây tre đan Việt Nam: Bứt phá để chinh phục thị trường quốc tế
09:57 | 18/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thạch Thất tổ chức Triển lãm quảng bá, giao thương sản phẩm OCOP và làng nghề phục vụ du lịch năm 2025
09:52 | 18/10/2025 OCOP
Tin khác

Làng chiếu cói trăm năm và những trải nghiệm văn hóa ven sông Thu Bồn
09:39 | 17/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người phụ nữ giữ lửa nghề đan lát Tân Thọ
09:37 | 17/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề chạm bạc Đồng Xâm: Từ di sản làng nghề đến niềm tự hào quốc gia
08:48 | 17/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trống bỏi Báo Đáp âm vang ký ức đêm trăng rằm
08:44 | 17/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn nghề Xạ Phang giữa non cao Sín Chải
10:15 | 15/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người gìn giữ hồn văn hóa Mơ Nâm giữa đại ngàn Kon Plông
21:37 | 14/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Tre trúc vẫn xanh mong làng nghề Ba Tri không tàn phai
12:23 | 14/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ vị quê hương ở làng nghề ép chuối khô Cà Mau
10:09 | 14/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nhiều sản phẩm tinh hoa làng nghề thu hút khách hàng
09:12 | 13/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ngôi làng đẹp nhất Tây Bắc níu chân du khách bằng nét văn hóa Mông đặc sắc
23:22 | 11/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nước mắm Phan Thiết và hành trình giữ vững thương hiệu
13:20 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ sĩ điêu khắc đương đại Vũ Tú: Sự giao hòa kỳ diệu giữa trí tuệ và sáng tạo
13:17 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Không gian văn hóa làng nghề Việt lại rộn ràng sắc màu trong những ngày đầu tháng 10
13:00 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Dòng chảy tinh hoa ngàn năm của nghề thủ công mỹ nghệ
09:11 | 10/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề đan lát và móc lưới của người Cơ Tu
09:23 | 09/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Số hóa nông nghiệp bằng công nghệ hiện đại
15:12 Khuyến nông

Đổi mới khuyến nông để bắt kịp nông nghiệp công nghệ cao
11:54 Khuyến nông

Lâm Đồng giữ vững tiêu chí nông thôn mới hướng đến phát triển bền vững
11:54 Nông thôn mới

Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới
08:45 Làng nghề, nghệ nhân

Báo chí đồng hành phát triển văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch
08:31 Tin tức