Người gìn giữ và lan tỏa tình yêu quan họ cổ
Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ, sinh ra và lớn lên tại làng Diềm (thuộc thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh). Cô kể cho chúng tôi: Về nguồn gốc của quan họ, có rất nhiều truyền thuyết được đưa ra; trong số đó, một thông tin được nhắc đến nhiều nhất là Làng Viêm Xá (quê hương của cô Sứ) được coi là làng quan họ gốc. Tại đây, cho đến ngày hôm nay vẫn còn di tích đền thờ Bà Thủy Tổ Quan họ. Có lẽ, được sinh ra và lớn lên ở cái nôi quan họ, nên cô Nguyễn Thị Sứ đã được bồi đắp tình yêu lớn lao đối với những làn điệu dân ca này từ khi còn rất nhỏ.
Theo lời cô Sứ kể, khi cô chỉ là cô bé đang tuổi cắp sách đến trường, thường rất hay được bà và mẹ hát cho nghe những làn điệu dân ca quan họ, bà và mẹ cô từng là những liền chị hát quan họ nổi tiếng của làng. Có thể, từ tình yêu với quan họ của bà, của mẹ, mà chính cô cũng đã được truyền niềm đam mê với quan họ lúc nào không hay. Cô kể chuyện ngày xưa, ban ngày thì phải đi học, trông em, tối đến dù đã mệt, nhưng vẫn không bỏ một buổi nào ra xem các bác hát quan họ ở đình làng. Vì yêu thích, nên cô cũng nhớ rất mau. Và những làn điệu dân ca quan họ cổ, đã theo cô trên suốt hành trình của tuổi thơ trên mảnh đất được coi là cái nôi quan họ này.
Cô Nguyễn Thị Sứ được trao tặng bằng “Nghệ nhân quan họ Bắc Ninh”
Tình yêu “đặc biệt” với quan họ cổ
Dân ca quan họ được lưu truyền rộng rãi và nhiều người yêu mến, bởi những câu hát mang âm điệu ngọt ngào, sâu lắng, với nội dung phong phú, phản ánh chân thực cuộc sống muôn màu muôn vẻ. Làn điệu quan họ cổ là các bài hát với nội dung mộc mạc, mang nét đẹp riêng. Những làn điệu ấy vừa gần gũi, thiên liêng lại mang nét cổ xưa. Quan họ cổ thường hát rất khó, bởi nó có những lối chơi quy tắc, buộc người chơi phải tuân thủ theo luật, và thường không có nhạc điệu, không sử dụng nhạc cụ. Do vậy, người hát quan họ cổ đòi hỏi cần có sự kiên trì, say mê hơn rất nhiều mới có thể theo đuổi lối hát này.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ đã kể cho chúng tôi về quan họ cổ, bằng tất cả tình yêu và sự say sưa. Cô kể về nguồn gốc quan họ cổ, rằng những làn điệu này rấ khó, có những quy định khắt khe. Cô yêu quan họ lắm, nên luôn tham dự đầy đủ các dịp hội lớn của làng, của huyện và tỉnh. Năm 2005, cô đã nhận được Huy chương Bạc tại Hội thi hát đối đáp quan họ do Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Bắc Ninh tổ chức. Năm 2006, cô Sứ cũng đạt được giải Nhất cuộc thi hát quan họ của tỉnh Bắc Ninh. Cô rất vui mừng, vì đối với cô đó không chỉ đơn giản là các cuộc thi, đó là nơi để cô lan tỏa những câu hát quan họ cổ, để giá trị của những làn điệu quan họ cổ mãi được vững bền.
Tháng 2 năm 2018, cô Nguyễn Thị Sứ đã được trao tặng bằng Nghệ nhân quan họ Bắc Ninh.
Gìn giữ và lan tỏa dân ca quan họ cổ
Công tác bảo tồn dân ca quan họ ngày nay luôn được chú trọng, và “truyền khẩu” chính là một trong những phương thức lưu truyền quan họ cổ phổ biến. Tuy nhiên, đây lại là nguyên nhân làm cho các bài quan họ bị biến đổi nhiều. Cùng một nỗi băn khoăn này, Cô Nguyễn Thị Sứ tâm sự với chúng tôi: Quan họ hát thì dễ, nhưng lối chơi rất khó, đặc biệt là quan họ cổ. Cho nên, cô luôn tâm niệm thế hệ mình phải hòa đồng với thế hệ sau. Ở địa phương, cô đã tham gia mở các lớp học dạy cho các cháu về quan họ. Cũng có những lần cô phải xuống tận Hà Nội dạy, sang tận Hải Phòng, hoặc vào trong miền Nam cũng chỉ với mong muốn quan họ cổ được bảo tồn, được lan tỏa. Cô Sứ kể về kỉ niệm dạy các em cả một tháng chưa được một bài quan họ cổ, vì nó rất khó. Tuy nhiên, theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”, càng nghe nhiều mới càng thấy nó hay, nên cô vẫn luôn duy trì những tháng ngày tận tụy, dạy dỗ những làn điệu quan họ cổ, mong sao lan tỏa những giá trị ấy bền vững cho các thế hệ sau.
Được gặp và trò chuyện cùng Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ, chúng tôi càng thêm trân trọng tình yêu cùng ý thức gìn giữ, phát triển những làn điệu dân ca quan họ cổ của cô. Từ lâu, quan họ Bắc Ninh là một trong những di sản văn hóa phi vật thể luôn được đón nhận tình yêu của cả người dân Việt Nam lẫn bạn bè quốc tế. Thật mong rằng, Cô Nguyễn Thị Sứ, sẽ mãi là người “giữ lửa”, “truyền lửa” tình yêu quan họ cổ đối với những thế hệ nối tiếp, để những làn điệu dân ca quan họ mãi giữ được những giá trị vững bền, để dân ca quan họ mãi là nét văn hóa tiêu biểu, niềm tự hào của người dân Kinh Bắc nói riêng và của nước Việt Nam nói chung.
Bài và ảnh: Bích Ngọc
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khám phá nghề đan thúng chai ở Phú Mỹ
14:52 | 04/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguyễn Duy Cường – người “thổi hồn” vào gỗ
15:37 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Mặn mòi vị muối Bạc Liêu
14:10 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cao Bằng: Nghệ nhân giữ gìn nghề dệt thổ cẩm truyền thống
10:44 | 02/05/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia
17:25 | 26/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan lát tre nứa thành sản phẩm thủ công mỹ nghệ tinh xảo
09:55 | 25/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Người đảng viên tâm huyết xây dựng làng nghề trên đảo xa
09:43 | 24/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Sơn La: Làng nghề chế biến long nhãn từng bước khẳng định thương hiệu
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Những làng nghề truyền thống nổi tiếng ở Sóc Trăng
09:30 | 23/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tìm giải pháp bảo tồn và phát triển phố nghề Lãn Ông trong khu Phố cổ Hà Nội
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc hoạt động văn hóa 'Giữ nghề xưa trên phố' năm 2024
11:22 | 22/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nét đẹp văn hóa của Lễ giỗ tổ nghề Yến Cù Lao Chàm
16:20 | 19/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nam Định: Nước mắm "Nhà thờ đổ" - Hương vị truyền thống vùng quê Hải Hậu
14:55 OCOP
11 công dụng tuyệt vời của lá lốt đối với sức khoẻ
14:55 Sức khỏe - Đời sống
Làng nghề truyền thống bún tươi Vân Cù
14:54 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa nghề truyền thống ở Cao Bằng
14:53 Làng nghề, nghệ nhân
Hành tăm ở vùng đất cát pha bạc màu
14:53 OCOP