Người gìn giữ và lan tỏa tình yêu quan họ cổ
Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ, sinh ra và lớn lên tại làng Diềm (thuộc thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh). Cô kể cho chúng tôi: Về nguồn gốc của quan họ, có rất nhiều truyền thuyết được đưa ra; trong số đó, một thông tin được nhắc đến nhiều nhất là Làng Viêm Xá (quê hương của cô Sứ) được coi là làng quan họ gốc. Tại đây, cho đến ngày hôm nay vẫn còn di tích đền thờ Bà Thủy Tổ Quan họ. Có lẽ, được sinh ra và lớn lên ở cái nôi quan họ, nên cô Nguyễn Thị Sứ đã được bồi đắp tình yêu lớn lao đối với những làn điệu dân ca này từ khi còn rất nhỏ.
Theo lời cô Sứ kể, khi cô chỉ là cô bé đang tuổi cắp sách đến trường, thường rất hay được bà và mẹ hát cho nghe những làn điệu dân ca quan họ, bà và mẹ cô từng là những liền chị hát quan họ nổi tiếng của làng. Có thể, từ tình yêu với quan họ của bà, của mẹ, mà chính cô cũng đã được truyền niềm đam mê với quan họ lúc nào không hay. Cô kể chuyện ngày xưa, ban ngày thì phải đi học, trông em, tối đến dù đã mệt, nhưng vẫn không bỏ một buổi nào ra xem các bác hát quan họ ở đình làng. Vì yêu thích, nên cô cũng nhớ rất mau. Và những làn điệu dân ca quan họ cổ, đã theo cô trên suốt hành trình của tuổi thơ trên mảnh đất được coi là cái nôi quan họ này.
Cô Nguyễn Thị Sứ được trao tặng bằng “Nghệ nhân quan họ Bắc Ninh”
Tình yêu “đặc biệt” với quan họ cổ
Dân ca quan họ được lưu truyền rộng rãi và nhiều người yêu mến, bởi những câu hát mang âm điệu ngọt ngào, sâu lắng, với nội dung phong phú, phản ánh chân thực cuộc sống muôn màu muôn vẻ. Làn điệu quan họ cổ là các bài hát với nội dung mộc mạc, mang nét đẹp riêng. Những làn điệu ấy vừa gần gũi, thiên liêng lại mang nét cổ xưa. Quan họ cổ thường hát rất khó, bởi nó có những lối chơi quy tắc, buộc người chơi phải tuân thủ theo luật, và thường không có nhạc điệu, không sử dụng nhạc cụ. Do vậy, người hát quan họ cổ đòi hỏi cần có sự kiên trì, say mê hơn rất nhiều mới có thể theo đuổi lối hát này.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ đã kể cho chúng tôi về quan họ cổ, bằng tất cả tình yêu và sự say sưa. Cô kể về nguồn gốc quan họ cổ, rằng những làn điệu này rấ khó, có những quy định khắt khe. Cô yêu quan họ lắm, nên luôn tham dự đầy đủ các dịp hội lớn của làng, của huyện và tỉnh. Năm 2005, cô đã nhận được Huy chương Bạc tại Hội thi hát đối đáp quan họ do Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Bắc Ninh tổ chức. Năm 2006, cô Sứ cũng đạt được giải Nhất cuộc thi hát quan họ của tỉnh Bắc Ninh. Cô rất vui mừng, vì đối với cô đó không chỉ đơn giản là các cuộc thi, đó là nơi để cô lan tỏa những câu hát quan họ cổ, để giá trị của những làn điệu quan họ cổ mãi được vững bền.
Tháng 2 năm 2018, cô Nguyễn Thị Sứ đã được trao tặng bằng Nghệ nhân quan họ Bắc Ninh.
Gìn giữ và lan tỏa dân ca quan họ cổ
Công tác bảo tồn dân ca quan họ ngày nay luôn được chú trọng, và “truyền khẩu” chính là một trong những phương thức lưu truyền quan họ cổ phổ biến. Tuy nhiên, đây lại là nguyên nhân làm cho các bài quan họ bị biến đổi nhiều. Cùng một nỗi băn khoăn này, Cô Nguyễn Thị Sứ tâm sự với chúng tôi: Quan họ hát thì dễ, nhưng lối chơi rất khó, đặc biệt là quan họ cổ. Cho nên, cô luôn tâm niệm thế hệ mình phải hòa đồng với thế hệ sau. Ở địa phương, cô đã tham gia mở các lớp học dạy cho các cháu về quan họ. Cũng có những lần cô phải xuống tận Hà Nội dạy, sang tận Hải Phòng, hoặc vào trong miền Nam cũng chỉ với mong muốn quan họ cổ được bảo tồn, được lan tỏa. Cô Sứ kể về kỉ niệm dạy các em cả một tháng chưa được một bài quan họ cổ, vì nó rất khó. Tuy nhiên, theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”, càng nghe nhiều mới càng thấy nó hay, nên cô vẫn luôn duy trì những tháng ngày tận tụy, dạy dỗ những làn điệu quan họ cổ, mong sao lan tỏa những giá trị ấy bền vững cho các thế hệ sau.
Được gặp và trò chuyện cùng Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ, chúng tôi càng thêm trân trọng tình yêu cùng ý thức gìn giữ, phát triển những làn điệu dân ca quan họ cổ của cô. Từ lâu, quan họ Bắc Ninh là một trong những di sản văn hóa phi vật thể luôn được đón nhận tình yêu của cả người dân Việt Nam lẫn bạn bè quốc tế. Thật mong rằng, Cô Nguyễn Thị Sứ, sẽ mãi là người “giữ lửa”, “truyền lửa” tình yêu quan họ cổ đối với những thế hệ nối tiếp, để những làn điệu dân ca quan họ mãi giữ được những giá trị vững bền, để dân ca quan họ mãi là nét văn hóa tiêu biểu, niềm tự hào của người dân Kinh Bắc nói riêng và của nước Việt Nam nói chung.
Bài và ảnh: Bích Ngọc
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng hương trăm năm tuổi Quảng Phú Cầu nhộn nhịp những ngày cận Tết rực rỡ sắc Xuân
15:00 | 02/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Đã có 144 cơ sở tự nguyện phá dỡ lò đốt, lò tái chế kim loại tại Mẫn Xá
23:50 | 01/12/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Sơn Đông, TX Sơn Tây (Hà Nội): Tổ chức lễ đón nhận Bằng công nhận làng nghề mộc Vạn An đạt danh hiệu " Làng nghề Hà Nội"
23:38 | 30/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nhọc nhằn nghề trồng dâu nuôi tằm Hồng Đô
09:53 | 29/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Cảnh báo nguy cơ cháy nổ tại các làng nghề dịp cuối năm
09:08 | 28/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
“Hội An - Làng nghề lên số” đạt giải thưởng quốc tế Kotler Awards 2024
09:08 | 28/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Ninh Bình: Xã Khánh Dương đón nhận Bằng đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao
11:46 | 27/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bảo tồn, phát triển nghề và làng nghề vùng hồ Thác Bà
09:43 | 27/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Huyện Gia Lâm phát triển du lịch xanh gắn với làng nghề
11:01 | 26/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Về làng “May mặc đệ nhất Hà thành”
11:00 | 26/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thu hút 120.000 nghệ nhân, chuyên gia và 3.000 nhà khoa học vào trường nghề
11:00 | 26/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Ngọt ngào mùa nhãn quê tôi
10:59 | 26/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc triển lãm “Sắc màu di sản văn hóa, thiên nhiên và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam”
14:13 | 24/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Kẹo dừa Bến Tre - Đặc sản truyền thống
14:19 | 21/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề gốm Gia Thuỷ hơn 60 năm đỏ lửa
14:19 | 21/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hành trình từ bản đến thế giới của hợp tác xã Hoa Tiến
14:18 | 21/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hội Làng nghề mộc truyền thống Thượng Mạo tổ chức Đại hội III, nhiệm kỳ 2024 - 2029
09:23 | 18/11/2024 Tin tức
Xây dựng hồ sơ đăng ký nhãn hiệu chứng nhận “Hành tím Duyên Hải – Trà Vinh”
10:41 | 15/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phú Yên: Say đắm hương vị nước mắm Gành Đỏ
16:04 | 14/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thanh Hoá: Bảo tồn làng nghề gắn với phát triển du lịch
09:01 | 14/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phụ nữ Nghệ An bảo tồn và phát huy nghề truyền thống
15:53 | 12/11/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng hương trăm năm tuổi Quảng Phú Cầu nhộn nhịp những ngày cận Tết rực rỡ sắc Xuân
15:00 Làng nghề, nghệ nhân
Hợp tác xã Rau quả sạch Chúc Sơn (huyện Chương Mỹ): Điển hình liên kết theo chuỗi ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất
11:55 Kinh tế
Dân vận khéo trong xây dựng nông thôn mới
23:51 Nông thôn mới
Đã có 144 cơ sở tự nguyện phá dỡ lò đốt, lò tái chế kim loại tại Mẫn Xá
23:50 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề mộc Vạn An đón nhận danh hiệu Làng nghề Hà Nội
23:50 Tin tức