Người gìn giữ và lan tỏa tình yêu quan họ cổ
Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ, sinh ra và lớn lên tại làng Diềm (thuộc thôn Viêm Xá, xã Hòa Long, huyện Yên Phong, tỉnh Bắc Ninh). Cô kể cho chúng tôi: Về nguồn gốc của quan họ, có rất nhiều truyền thuyết được đưa ra; trong số đó, một thông tin được nhắc đến nhiều nhất là Làng Viêm Xá (quê hương của cô Sứ) được coi là làng quan họ gốc. Tại đây, cho đến ngày hôm nay vẫn còn di tích đền thờ Bà Thủy Tổ Quan họ. Có lẽ, được sinh ra và lớn lên ở cái nôi quan họ, nên cô Nguyễn Thị Sứ đã được bồi đắp tình yêu lớn lao đối với những làn điệu dân ca này từ khi còn rất nhỏ.
Theo lời cô Sứ kể, khi cô chỉ là cô bé đang tuổi cắp sách đến trường, thường rất hay được bà và mẹ hát cho nghe những làn điệu dân ca quan họ, bà và mẹ cô từng là những liền chị hát quan họ nổi tiếng của làng. Có thể, từ tình yêu với quan họ của bà, của mẹ, mà chính cô cũng đã được truyền niềm đam mê với quan họ lúc nào không hay. Cô kể chuyện ngày xưa, ban ngày thì phải đi học, trông em, tối đến dù đã mệt, nhưng vẫn không bỏ một buổi nào ra xem các bác hát quan họ ở đình làng. Vì yêu thích, nên cô cũng nhớ rất mau. Và những làn điệu dân ca quan họ cổ, đã theo cô trên suốt hành trình của tuổi thơ trên mảnh đất được coi là cái nôi quan họ này.

Cô Nguyễn Thị Sứ được trao tặng bằng “Nghệ nhân quan họ Bắc Ninh”
Tình yêu “đặc biệt” với quan họ cổ
Dân ca quan họ được lưu truyền rộng rãi và nhiều người yêu mến, bởi những câu hát mang âm điệu ngọt ngào, sâu lắng, với nội dung phong phú, phản ánh chân thực cuộc sống muôn màu muôn vẻ. Làn điệu quan họ cổ là các bài hát với nội dung mộc mạc, mang nét đẹp riêng. Những làn điệu ấy vừa gần gũi, thiên liêng lại mang nét cổ xưa. Quan họ cổ thường hát rất khó, bởi nó có những lối chơi quy tắc, buộc người chơi phải tuân thủ theo luật, và thường không có nhạc điệu, không sử dụng nhạc cụ. Do vậy, người hát quan họ cổ đòi hỏi cần có sự kiên trì, say mê hơn rất nhiều mới có thể theo đuổi lối hát này.
Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ đã kể cho chúng tôi về quan họ cổ, bằng tất cả tình yêu và sự say sưa. Cô kể về nguồn gốc quan họ cổ, rằng những làn điệu này rấ khó, có những quy định khắt khe. Cô yêu quan họ lắm, nên luôn tham dự đầy đủ các dịp hội lớn của làng, của huyện và tỉnh. Năm 2005, cô đã nhận được Huy chương Bạc tại Hội thi hát đối đáp quan họ do Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Bắc Ninh tổ chức. Năm 2006, cô Sứ cũng đạt được giải Nhất cuộc thi hát quan họ của tỉnh Bắc Ninh. Cô rất vui mừng, vì đối với cô đó không chỉ đơn giản là các cuộc thi, đó là nơi để cô lan tỏa những câu hát quan họ cổ, để giá trị của những làn điệu quan họ cổ mãi được vững bền.
Tháng 2 năm 2018, cô Nguyễn Thị Sứ đã được trao tặng bằng Nghệ nhân quan họ Bắc Ninh.

Gìn giữ và lan tỏa dân ca quan họ cổ
Công tác bảo tồn dân ca quan họ ngày nay luôn được chú trọng, và “truyền khẩu” chính là một trong những phương thức lưu truyền quan họ cổ phổ biến. Tuy nhiên, đây lại là nguyên nhân làm cho các bài quan họ bị biến đổi nhiều. Cùng một nỗi băn khoăn này, Cô Nguyễn Thị Sứ tâm sự với chúng tôi: Quan họ hát thì dễ, nhưng lối chơi rất khó, đặc biệt là quan họ cổ. Cho nên, cô luôn tâm niệm thế hệ mình phải hòa đồng với thế hệ sau. Ở địa phương, cô đã tham gia mở các lớp học dạy cho các cháu về quan họ. Cũng có những lần cô phải xuống tận Hà Nội dạy, sang tận Hải Phòng, hoặc vào trong miền Nam cũng chỉ với mong muốn quan họ cổ được bảo tồn, được lan tỏa. Cô Sứ kể về kỉ niệm dạy các em cả một tháng chưa được một bài quan họ cổ, vì nó rất khó. Tuy nhiên, theo kiểu “mưa dầm thấm lâu”, càng nghe nhiều mới càng thấy nó hay, nên cô vẫn luôn duy trì những tháng ngày tận tụy, dạy dỗ những làn điệu quan họ cổ, mong sao lan tỏa những giá trị ấy bền vững cho các thế hệ sau.
Được gặp và trò chuyện cùng Nghệ nhân Nguyễn Thị Sứ, chúng tôi càng thêm trân trọng tình yêu cùng ý thức gìn giữ, phát triển những làn điệu dân ca quan họ cổ của cô. Từ lâu, quan họ Bắc Ninh là một trong những di sản văn hóa phi vật thể luôn được đón nhận tình yêu của cả người dân Việt Nam lẫn bạn bè quốc tế. Thật mong rằng, Cô Nguyễn Thị Sứ, sẽ mãi là người “giữ lửa”, “truyền lửa” tình yêu quan họ cổ đối với những thế hệ nối tiếp, để những làn điệu dân ca quan họ mãi giữ được những giá trị vững bền, để dân ca quan họ mãi là nét văn hóa tiêu biểu, niềm tự hào của người dân Kinh Bắc nói riêng và của nước Việt Nam nói chung.
Bài và ảnh: Bích Ngọc
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề miền sơn cước xứ Thanh vào vụ Tết
15:13 | 23/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Chuyên Mỹ tìm giải pháp bảo tồn và phát triển làng nghề
15:12 | 23/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nón ngựa Phú Gia trở thành sản phẩm du lịch độc nhất vô nhị của tỉnh Gia Lai
10:29 | 23/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Một đời thổi hồn vào nghề thêu giữa lòng phố cổ
12:33 | 22/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Chuyên Mỹ: Bảo tồn làng nghề truyền thống gắn với du lịch và chuyển đổi số
11:14 | 21/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Sản phẩm thủ công mỹ nghệ và xu thế tiêu dùng hiện nay
19:00 | 20/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Trà sen Quảng An Hương Thủy: Sản phẩm OCOP mang đậm bản sắc văn hóa Hà Nội
14:00 | 20/12/2025 OCOP
Bát Tràng phát huy giá trị làng nghề, kết nối OCOP với phát triển du lịch Thủ đô
20:26 | 19/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nhân rộng những mô hình HTX tiêu biểu, thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển
08:00 | 19/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tăng sức cạnh tranh từ chuỗi giá trị: Câu chuyện liên kết của chè Thu Đan và lụa Vạn Phúc
15:00 | 18/12/2025 OCOP
Xu thế thị trường trong và ngoài nước – cơ hội mới cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội
14:00 | 18/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Giữ lửa men đất Phú Lễ trong hành trình phát triển bền vững
09:29 | 17/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Thiết kế sáng tạo – chìa khóa đưa sản phẩm thủ công Hà Nội ra thế giới
10:00 | 16/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề miền Tây vào vụ Tết
09:27 | 16/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Ngâu – Hương rượu cúc chi níu giữ hồn quê Đại Thanh
15:35 | 15/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Đầu tư 205 tỷ đồng bảo vệ và phát huy nghệ thuật làm gốm của người Chăm
15:25 | 15/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề Thái Nguyên tìm hướng phát triển từ kinh tế sáng tạo
15:25 | 15/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề ươm cây giống giúp Bảo Lộc phát triển kinh tế địa phương
16:00 | 13/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghệ thuật thủ công Việt Nam sống động cùng FOXDESIGN – Liên Hoa Vạn Phúc
15:59 | 13/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hội thảo “Tư vấn Hỗ trợ xúc tiến thương mại sản phẩm thủ công mỹ nghệ cho các doanh nghiệp, cơ sở công nghiệp nông thôn”
12:38 | 11/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Thành công Đại hội Hiệp hội Làng nghề thành phố Hải Phòng mở ra kỳ vọng lớn lao
10:57 | 08/12/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề miền sơn cước xứ Thanh vào vụ Tết
15:13 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề nón ngựa Phú Gia ra mắt sản phẩm du lịch mới
15:12 Du lịch làng nghề
Chuyên Mỹ tìm giải pháp bảo tồn và phát triển làng nghề
15:12 Làng nghề, nghệ nhân
Bế mạc Hội nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII
15:12 Tin tức
Hơn 400 container chè Việt mắc kẹt tại Pakistan: Ngành chè đứng trước nguy cơ đứt gãy chuỗi sản xuất
12:16 Kinh tế
