Hậu phong tặng Nghệ nhân nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú năm 2016: Vĩ Thanh
Họ là những người giữ lửa di sản có công bảo tồn, phát huy làng nghề truyền thống; tham gia truyền nghề cho các thế hệ sau và sáng tạo, làm ra nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ có giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc. Không chỉ vậy, những nghệ nhân này còn có công lớn trong việc đưa các sản phẩm thủ công mỹ nghệ trở thành sản phẩm mang tầm vóc, thương hiệu Việt Nam đến với các nước trên thế giới…
Làng nghề được “mùa”
Theo thống kê, 72% nghệ nhân được phong tặng Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú năm 2016 là các nghệ nhân làng nghề. Đây là một thành công lớn của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam. Bởi hiện cả nước có rất nhiều danh hiệu nghệ nhân do các hiệp hội, hội ngành nghề, ngành hàng và UBND các tỉnh, thành phố phong tặng.
Cần biết rằng, trong suốt 10 năm kể từ khi thành lập đến nay, Hiệp hội Làng nghề Việt Nam mới phong tặng được 331 nghệ nhân làng nghề. Cộng cả các đợt phong tặng Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú năm 2010, 2012 và năm 2016 này thì có tới gần 50% nghệ nhân do Hiệp hội Làng nghề Việt Nam phong tặng được vinh dự nhận danh hiệu cao quý. Trong đó, tính đến nay cả 17 Nghệ nhân Nhân dân đều là các nghệ nhân làng nghề.
Có được thành công đó là do các tiêu chí phong tặng nghệ nhân làng nghề của Hiệp hội Làng nghề Việt Nam rất chặt chẽ, rất trúng và rất đúng đối tượng, không vì lợi nhuận. Bên cạnh đó, Hội đồng xét tuyển đều là những người có uy tín, chuyên môn cao như GS.TS Tô Ngọc Thanh, chuyên gia cao cấp Vũ Quốc Tuấn, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, TSKH. Bạch Quốc Khang…
Cách làm việc nghiêm túc, chặt chẽ, khoa học, cộng với những người làm hồ sơ phong tặng nghệ nhân đều xứng đáng, không vì danh hão đã giúp cho Hiệp hội Làng nghề Việt Nam có được uy tín trong cộng đồng làng nghề và một “đội” nghệ nhân làng nghề thực chất. Điều đó lý giải vì sao cộng đồng làng nghề đã có một “mùa bội thu” tại đợt phong tặng Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú lĩnh vực thủ công mỹ nghệ năm 2016.
Câu chuyện hậu phong tặng
Vinh danh rồi nhưng làm sao để các “báu vật” phát huy giá trị? Đó là bài toán nan giải từ nhiều năm nay bởi việc tôn vinh không phải chỉ đóng khung trong tấm bằng công nhận được treo trên tường hay cất trong tủ kính. Việc này cần được thể hiện qua các chính sách của Nhà nước, chứ nó vượt qua tầm với của các hiệp hội, hội ngành nghề, ngành hàng.
Ở một số quốc gia như Nhật Bản, khi được phong tặng nghệ nhân, sản phẩm của nghệ nhân đó sẽ có logo hoặc dấu ấn riêng được Nhà nước bảo hộ và giá trị sản phẩm đương nhiên cũng tăng lên nhiều lần so với sản phẩm tương tự do người thợ thủ công làm ra. Và người mua lại luôn muốn mua những sản phẩm đó, dù đắt đỏ, bởi họ xác định mua tinh hoa của một nghệ nhân. Đó chính là một cách tôn vinh thực chất cho người nghệ nhân sau khi được phong tặng.
Còn ở ta, điều đó dường như là không thể!
Hoặc nếu không lại rơi vào trường hợp như cụ Nguyễn Kim - Nghệ nhân Nhân dân lĩnh vực thủ công mỹ nghệ duy nhất cho đến trước đợt phong tặng năm 2016 này. Sau khi được phong tặng Nghệ nhân Nhân dân năm 2010, nhà cụ Nguyễn Kim ở thôn Thiết Úng, xã Vân Hà, huyện Đông Anh (Hà Nội) luôn là địa chỉ đỏ cho những người sưu tập đồ gỗ mỹ nghệ đến từ Trung Quốc. Thế rồi những sản phẩm tinh xảo đưa cụ Kim tới danh hiệu cao quý lần lượt vượt biên, tới phương Bắc. Sau đó một số sản phẩm đó lại được rao bán cho các đại gia và trở về Việt Nam với cái giá cao gấp vài lần đến vài chục lần giá người ta mua của cụ Nguyễn Kim.
Hay trường hợp Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Viết Lâm, 80 tuổi - ông được phong tặng Nghệ nhân Ưu tú cách đây 6 năm và từng là cây “đại thụ” của đúc đồng Đại Bái và Tổng công ty XNK Thủ công mỹ nghệ. Sau khi được phong tặng, xưởng thủ công của ông ở 102 Minh Khai (Hà Nội) dần bị teo tóp và đóng hẳn sau khi ông bị tai biến. Giờ đây, ông thường ưu tư rằng ngày đó đã đề xuất xin thuê đất dài hạn mở xưởng để giữ và truyền nghề cho lớp trẻ nhưng không được quan tâm. Nhiều cơ sở đúc đồng lợi dụng tên tuổi của ông trong việc bán các sản phẩm “nhái”, kém chất lượng nên ông chí, dẫn tới nghỉ hẳn không làm nghề. Đây là điều đáng tiếc khi nghệ nhân Lâm vừa hội tụ trong mình tinh hoa của đúc đồng Đại Bái nổi tiếng xứ Kinh Bắc, cộng với tinh hoa của thủ công mỹ nghệ hiện đại.
Mỗi một nghệ nhân là một viên ngọc. Việc vinh danh là quá trình mài dũa để viên ngọc đó tỏa sáng. Nhưng làm sao phải để viên ngọc đó lung linh mãi, thay vì lại lần nữa vùi vào đá?
Chính sách cho các nghệ nhân cũng vậy. Nên chăng cần có những đãi ngộ xứng đáng cho các “báu vật nhân văn sống” như thành lập CLB nghệ nhân, được các cấp chính quyền thăm hỏi khi ốm đau, được gặp mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ hàng năm… Chỉ như thế, hẳn các nghệ nhân cũng mãn nguyện lắm lắm.
ĐẶNG HUY
Tin liên quan
Tin mới hơn

An Giang: Sức sống mới ở làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer
09:57 | 13/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hải Dương: Đưa bánh đa Lộ Cương vươn xa
09:49 | 13/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ An: Bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của đồng bào dân tộc Thái
09:45 | 13/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Làng nghề truyền thống đan đát Trung Chánh mang sắc thái, hình dáng đặc trưng riêng
08:52 | 12/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lễ hội Đình Hậu: Sắc màu truyền thống và tinh hoa Cốm Làng Vòng
08:51 | 12/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Vĩnh Phúc: Phát triển và bảo tồn các làng nghề truyền thống: Thực trạng và giải pháp
08:50 | 12/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Hải Phòng: Phát huy bản sắc, giá trị làng nghề
08:49 | 12/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề đan lát ở Vĩnh Long
13:43 | 07/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Điện Biên: Giữ lửa cho nghề rèn của người Mông
09:56 | 07/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Cà Mau: Những người tâm huyết giữ nghề truyền thống lờ, lọp
09:55 | 07/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Đòn bẩy” để Hà Nội bảo tồn, phát huy giá trị làng nghề
09:55 | 07/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm ngói Âm Dương ở Lũng Rì
10:00 | 06/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trù phú làng nghề
14:36 | 05/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Làng nghề đan đát Phú Hiệp tạo ra sản phẩm mang bản sắc văn hóa
08:29 | 04/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bắc Ninh: Các cơ sở sản xuất giấy ở làng nghề Phong Khê dừng hoạt động
11:39 | 01/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Thái Bình: Đưa nghề dệt đũi vươn xa
11:39 | 01/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng hương Cao Thôn
11:38 | 01/03/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đồng Tháp: Lai Vung bảo tồn, phát triển nghề truyền thống
11:24 | 28/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: Nghệ nhân Thanh Đa đam mê hát dân ca, bài chòi
11:24 | 28/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hòa Bình: Mô hình nuôi ong lấy mật đem lại hiệu quả kinh tế cao
19:32 | 25/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghề làm bột khoai Tây Ninh: Bí quyết giữ gìn hương vị truyền thống
19:31 | 25/02/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lễ hội làng Bát Tràng được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
11:42 Văn hóa - Xã hội

An Giang: Sức sống mới ở làng nghề dệt thổ cẩm của đồng bào Khmer
09:57 Làng nghề, nghệ nhân

Hải Dương: Đưa bánh đa Lộ Cương vươn xa
09:49 Làng nghề, nghệ nhân

Hà Nội: Công nhận Cốm làng Vòng là nghề truyền thống Hà Nội
09:49 Tin tức

Bảo tồn và phát triển không gian kiến trúc làng nghề truyền thống
09:45 Nghiên cứu trao đổi









