Hà Nam: Bảo tồn và phát triển làng nghề
Đất Hà Nam được biết đến bởi bề dày truyền thống văn hiến, trong đó có những làng nghề hàng trăm, hàng nghìn năm tuổi. Nghề làm trống ở Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên có từ hơn một nghìn năm nay, gắn với tên tuổi của hai vị Tổ nghề mang danh Trạng Sấm Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản, làng nghề dệt lụa Nha Xá...
Nói về nghề, nghệ nhân làm trống Lê Ngọc Thường chia sẻ: “Xung quanh đây nhà máy, xí nghiệp mọc lên tăm tắp, ai cũng có thể bỏ nghề vào đó làm việc để có thu nhập cao hơn, nhưng nhiều người đã không lựa chọn điều ấy. Bỏ nghề sẽ mang cảm giác có lỗi với tiền nhân!”.
Tình cảm nghề nghiệp của người dân làng nghề truyền thống có điểm giống nhau là thế. 35 làng nghề truyền thống ở Hà Nam, chỉ có 3 làng đã bị mai một do người dân làm ăn khó khăn, thu nhập không đủ trang trải cuộc sống. Còn lại 32 làng nghề vẫn sống, như những ngọn đèn, cái tỏ cái mờ, nhưng vẫn đủ soi sáng đời sống văn hóa thôn quê ấm áp nghĩa tình.
Làng nghề Bánh đa nem làng Chều, xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân.
Ông Trần Văn Tường, Chủ tịch Hiệp hội sản xuất Bánh đa nem làng Chều, xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân phấn khởi khoe: “Làng nghề này có hơn 700 năm, chưa bao giờ người dân làm nghề lại vui vẻ và đoàn kết với nhau trong lao động sản xuất như lúc này. Người ta thường xuyên trao đổi kinh nghiệm trong sản xuất với nhau. Nếu máy móc nhà nào trục trặc một tý thì anh em xúm lại nghiên cứu sửa chữa bằng được”.
Cũng có lúc thăng, lúc trầm, nhưng người dân làng nghề cưa dũa An Đổ hay sừng Đô Hai của Bình Lục vẫn duy trì sản xuất. Vào làng vẫn vang lên những âm thanh đặc trưng, những âm thanh vốn đã gõ nhịp đời sống của hàng nghìn người dân bao đời.
Ông Dương Quốc Tịch, thôn Đại Phu, xã An Đổ vừa làm vừa phân trần: “Trước cả làng sống nhờ vào nghề này, nhưng giờ chỉ còn khoảng 30% hộ dân làm nghề thôi. Thế hệ chúng tôi không thể bỏ nghề, sản phẩm của làng nghề vẫn còn hữu ích cho đời sống, vẫn xuất khẩu đều đặn. Phải duy trì nhịp sống cho nó, nếu đánh mất nghề là có tội với cha ông”.
Giữ nghề và phát triển
Là một trong số 32 làng nghề truyền thống làm ăn phát đạt nhất hiện nay, Bánh đa nem làng Chều nổi tiếng không chỉ trong nước, giờ còn vươn xa tận châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Làng nghề thu hút khoảng trên 600 hộ dân sản xuất, mỗi ngày trung bình một hộ làm từ 300 - 500kg gạo. Một tạ gạo làm được 90kg bánh. Nhiều gia đình đầu tư dây chuyền sản xuất mới, bớt nhân lực, bảo đảm môi trường, sức khỏe cho con người.
Anh Trần Văn Tường cũng là một trong những chủ sản xuất lớn ở làng, mỗi tháng nhà anh làm trên 10 tấn bánh. Anh tự hào khoe: “Trong khi bánh đa nem ở các nơi đang sản xuất hoàn toàn theo phương thức công nghiệp, thì ở làng Chều, bà con vẫn cần cù bên những phên bánh thơm mùi tre nứa, mùi nắng và gió. 100% sản phẩm không dùng chất bảo quản, chỉ có gạo và muối. Trong ẩm thực Việt Nam đã có sự góp mặt của bánh đa nem làng Chều.
Chục năm nay, đời sống của người dân làng nghề này thay đổi rõ rệt. Rất ít người bỏ làng đi làm ăn xa hay đi làm công nhân, bởi lẽ mỗi hộ dân làm nghề một tháng trung bình thu nhập cũng từ 10 đến 15 triệu đồng. Một năm chỉ làm 9 tháng tập trung, mỗi tháng khoảng 20 đến 22 ngày công. Người làng nghề lại chủ động được thời gian, vừa làm vừa quán xuyến được gia đình, con cái…
Phạm Văn Dũng, một thanh niên thôn Mão Cầu, xã Nguyên Lý nói: “Tôi từng lăn lộn ra ngoài làm ăn hàng chục năm rồi cuối cùng cũng quay trở lại làng làm nghề và thấy mình nên gắn bó với nghiệp này. Nhờ nó, gia đình đã tích lũy được kinh tế, nhưng thấy cuộc đời những người thợ làng nghề tủi quá! Làm cả đời cũng khó mà thành ông chủ, hầu hết chỉ làm thuê...”.
Thực tế, việc sản xuất kinh doanh ở làng nghề truyền thống vẫn chủ yếu theo hình thức hộ gia đình chứ chưa có nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ. Người dân làng nghề rất ngại thành lập công ty do quy mô sản xuất chưa đủ đạt yêu cầu, thủ tục rườm rà, năng lực quản lý doanh nghiệp thiếu, thậm chí không có.
Khẳng định điều này, ông Trần Văn Tường nói: “Nếu không đổi mới tư duy, không chịu học hỏi, không vượt qua bản thân mình thì làng nghề khó mà tồn tại chứ chưa nói đến phát triển. Giữ được nghề hiện nay không phải là chuyện đùa”.
Bức tranh làng nghề Hà Nam dù vẫn giữ được màu sắc, bố cục đẹp trong quy hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, song nó vẫn cần được bảo đảm các yếu tố để không bị phai nhạt, biến sắc khi những tác động từ sự thay đổi của xã hội đối với làng nghề ngày một trở nên mạnh mẽ, khắc nghiệt hơn. Bởi, giá trị của làng nghề truyền thống không phải chỉ là mang lại cho người dân một đời sống vật chất no đủ mà còn tạo nên giá trị văn hóa bền vững cho mỗi cộng đồng người.
Bài và ảnh Giang Nam
Tin liên quan
Tin mới hơn

Gốm Việt Nam: Nhu cầu thị trường nội địa và những cơ hội phát triển đột phá
09:49 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng hoa Vạn Thành không ngừng đổi mới và hội nhâp
09:43 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Đắk Lắk: Phát triển thương hiệu muối Tuyết Diêm
09:41 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nuôi ong dưới tán rừng ngập mặn
09:40 | 12/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Trải nghiệm làm hủ tiếu đa sắc màu ở Chợ nổi Cái Răng
10:21 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phát triển kinh tế làng nghề tạo đòn bẩy xây dựng nông thôn mới
10:15 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

15 cá nhân ở xã Bát Tràng được đề nghị xét tặng danh hiệu nghệ nhân Hà Nội
10:10 | 11/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ký ức Trung thu cổ "hồi sinh" bằng nghệ thuật giấy dó
09:35 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn quê và nâng tầm kinh tế ở xã Bình Minh
09:00 | 10/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề chế biến cá khô Gia Thuận: Giữ hồn truyền thống, mở hướng phát triển bền vững
14:24 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn núi rừng qua đôi tay già làng Cơ Tu
09:53 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giọt mắm Nam Ô và câu chuyện từ làng biển trăm năm tuổi
08:00 | 09/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khát vọng phát triển từ làng nghề truyền thống đến trung tâm công nghiệp
15:07 | 08/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Giữ hồn làng nghề bánh đa nem trăm năm tuổi ở Thổ Hà
10:00 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Sức sống mới cho thủ công mỹ nghệ Thủ đô từ thị trường nội địa
08:50 | 05/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

An Giang: Nơi tiếng búa vang vọng cả đời người
11:18 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bánh gio - món ăn truyền thống của người Tày
10:21 | 03/09/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nâng tầm đặc sản quê hương
10:00 | 29/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lưu giữ giá trị văn hóa làng nghề mộc Chợ Thủ
09:16 | 29/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Giọt Ngọc gốm Chu Đậu – Quà tặng đặc biệt của Hà Nội dịp Quốc khánh 2/9
14:47 | 28/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng Từ Vân tất bật may, thêu cờ Tổ quốc
15:36 | 27/08/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Khuyến công Cao Bằng tiếp tục là đòn bẩy chiến lược trong tiến trình công nghiệp hóa nông thôn
08:00 Khuyến công

Cao Bằng nhân rộng vùng nguyên liệu dược liệu cỏ ngọt gắn với Chương trình OCOP
00:00 OCOP

Đắk Lắk xây dựng Kế hoạch khuyến công năm 2026
15:00 Khuyến công

Đồng Nai tập trung giải pháp đột phá cho công tác khuyến công 6 tháng cuối năm
14:49 Khuyến công

Bước đột phá từ hỗ trợ khuyến công
14:00 Khuyến công