Hà Nam: Bảo tồn và phát triển làng nghề
Đất Hà Nam được biết đến bởi bề dày truyền thống văn hiến, trong đó có những làng nghề hàng trăm, hàng nghìn năm tuổi. Nghề làm trống ở Đọi Tam, xã Đọi Sơn, huyện Duy Tiên có từ hơn một nghìn năm nay, gắn với tên tuổi của hai vị Tổ nghề mang danh Trạng Sấm Nguyễn Đức Năng và Nguyễn Đức Bản, làng nghề dệt lụa Nha Xá...
Nói về nghề, nghệ nhân làm trống Lê Ngọc Thường chia sẻ: “Xung quanh đây nhà máy, xí nghiệp mọc lên tăm tắp, ai cũng có thể bỏ nghề vào đó làm việc để có thu nhập cao hơn, nhưng nhiều người đã không lựa chọn điều ấy. Bỏ nghề sẽ mang cảm giác có lỗi với tiền nhân!”.
Tình cảm nghề nghiệp của người dân làng nghề truyền thống có điểm giống nhau là thế. 35 làng nghề truyền thống ở Hà Nam, chỉ có 3 làng đã bị mai một do người dân làm ăn khó khăn, thu nhập không đủ trang trải cuộc sống. Còn lại 32 làng nghề vẫn sống, như những ngọn đèn, cái tỏ cái mờ, nhưng vẫn đủ soi sáng đời sống văn hóa thôn quê ấm áp nghĩa tình.
Làng nghề Bánh đa nem làng Chều, xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân.
Ông Trần Văn Tường, Chủ tịch Hiệp hội sản xuất Bánh đa nem làng Chều, xã Nguyên Lý, huyện Lý Nhân phấn khởi khoe: “Làng nghề này có hơn 700 năm, chưa bao giờ người dân làm nghề lại vui vẻ và đoàn kết với nhau trong lao động sản xuất như lúc này. Người ta thường xuyên trao đổi kinh nghiệm trong sản xuất với nhau. Nếu máy móc nhà nào trục trặc một tý thì anh em xúm lại nghiên cứu sửa chữa bằng được”.
Cũng có lúc thăng, lúc trầm, nhưng người dân làng nghề cưa dũa An Đổ hay sừng Đô Hai của Bình Lục vẫn duy trì sản xuất. Vào làng vẫn vang lên những âm thanh đặc trưng, những âm thanh vốn đã gõ nhịp đời sống của hàng nghìn người dân bao đời.
Ông Dương Quốc Tịch, thôn Đại Phu, xã An Đổ vừa làm vừa phân trần: “Trước cả làng sống nhờ vào nghề này, nhưng giờ chỉ còn khoảng 30% hộ dân làm nghề thôi. Thế hệ chúng tôi không thể bỏ nghề, sản phẩm của làng nghề vẫn còn hữu ích cho đời sống, vẫn xuất khẩu đều đặn. Phải duy trì nhịp sống cho nó, nếu đánh mất nghề là có tội với cha ông”.
Giữ nghề và phát triển
Là một trong số 32 làng nghề truyền thống làm ăn phát đạt nhất hiện nay, Bánh đa nem làng Chều nổi tiếng không chỉ trong nước, giờ còn vươn xa tận châu Âu, Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc.
Làng nghề thu hút khoảng trên 600 hộ dân sản xuất, mỗi ngày trung bình một hộ làm từ 300 - 500kg gạo. Một tạ gạo làm được 90kg bánh. Nhiều gia đình đầu tư dây chuyền sản xuất mới, bớt nhân lực, bảo đảm môi trường, sức khỏe cho con người.
Anh Trần Văn Tường cũng là một trong những chủ sản xuất lớn ở làng, mỗi tháng nhà anh làm trên 10 tấn bánh. Anh tự hào khoe: “Trong khi bánh đa nem ở các nơi đang sản xuất hoàn toàn theo phương thức công nghiệp, thì ở làng Chều, bà con vẫn cần cù bên những phên bánh thơm mùi tre nứa, mùi nắng và gió. 100% sản phẩm không dùng chất bảo quản, chỉ có gạo và muối. Trong ẩm thực Việt Nam đã có sự góp mặt của bánh đa nem làng Chều.
Chục năm nay, đời sống của người dân làng nghề này thay đổi rõ rệt. Rất ít người bỏ làng đi làm ăn xa hay đi làm công nhân, bởi lẽ mỗi hộ dân làm nghề một tháng trung bình thu nhập cũng từ 10 đến 15 triệu đồng. Một năm chỉ làm 9 tháng tập trung, mỗi tháng khoảng 20 đến 22 ngày công. Người làng nghề lại chủ động được thời gian, vừa làm vừa quán xuyến được gia đình, con cái…
Phạm Văn Dũng, một thanh niên thôn Mão Cầu, xã Nguyên Lý nói: “Tôi từng lăn lộn ra ngoài làm ăn hàng chục năm rồi cuối cùng cũng quay trở lại làng làm nghề và thấy mình nên gắn bó với nghiệp này. Nhờ nó, gia đình đã tích lũy được kinh tế, nhưng thấy cuộc đời những người thợ làng nghề tủi quá! Làm cả đời cũng khó mà thành ông chủ, hầu hết chỉ làm thuê...”.
Thực tế, việc sản xuất kinh doanh ở làng nghề truyền thống vẫn chủ yếu theo hình thức hộ gia đình chứ chưa có nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ. Người dân làng nghề rất ngại thành lập công ty do quy mô sản xuất chưa đủ đạt yêu cầu, thủ tục rườm rà, năng lực quản lý doanh nghiệp thiếu, thậm chí không có.
Khẳng định điều này, ông Trần Văn Tường nói: “Nếu không đổi mới tư duy, không chịu học hỏi, không vượt qua bản thân mình thì làng nghề khó mà tồn tại chứ chưa nói đến phát triển. Giữ được nghề hiện nay không phải là chuyện đùa”.
Bức tranh làng nghề Hà Nam dù vẫn giữ được màu sắc, bố cục đẹp trong quy hoạch phát triển kinh tế, văn hóa, song nó vẫn cần được bảo đảm các yếu tố để không bị phai nhạt, biến sắc khi những tác động từ sự thay đổi của xã hội đối với làng nghề ngày một trở nên mạnh mẽ, khắc nghiệt hơn. Bởi, giá trị của làng nghề truyền thống không phải chỉ là mang lại cho người dân một đời sống vật chất no đủ mà còn tạo nên giá trị văn hóa bền vững cho mỗi cộng đồng người.
Bài và ảnh Giang Nam
Tin liên quan
Tin mới hơn
Festival nghề muối Việt Nam
09:51 | 15/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Giữ lửa nghề tò he Xuân La
09:50 | 15/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Đại Bái - Di sản vàng son của nghệ thuật đúc đồng Việt Nam
09:50 | 15/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Quảng Ngãi: Nghề “bánh quê” rộn ràng vụ Tết
14:56 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghệ An: Nghề thủ công truyền thống nhiều thăng trầm
14:55 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng xôi Phú Thượng
14:55 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Làng nghề mai cảnh Thế Chí Tây vào vụ Tết
14:55 | 14/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Chàng trai “đất nhãn” tạo dựng thương hiệu cho đặc sản quê hương
21:04 | 13/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Nghệ nhân làng nghề Việt Nam Đào Thanh Hảo: Góp phần tạo dựng thương hiệu chè Thái Nguyên
21:03 | 13/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
18 điểm du lịch gắn với làng nghề và làng nghề truyền thống
14:07 | 13/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng chiếu Định Yên rộn ràng vào Tết
11:03 | 13/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Quảng bá, trình diễn nghề thủ công tại Văn miếu - Quốc Tử Giám
09:16 | 13/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Lễ giỗ tổ nghề may làng Trạch Xá: Tôn vinh nghề truyền thống và gìn giữ bản sắc tinh hoa
08:54 | 13/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Lễ công bố quyết định và giấy chứng nhận "Trung tâm Thiết kế sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP, làng nghề gốm sứ Giang Cao, xã Bát Tràng."
21:18 | 10/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Làng nghề Bún – Bánh An Thái tất bật vào Tết
09:58 | 10/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Nghề Nhôm Đúc Hải Vân – Nét Tinh Hoa Nghề Thủ Công Truyền Thống
13:59 | 09/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Gốm đỏ Mang Thít - Hồn gốm miền sông nước
10:21 | 09/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Hoa đào Nhật Tân sắp bung nở sắc hồng đón Tết
10:20 | 09/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Khô Cá Cơm Sông Đốc: Hương Vị Đậm Đà Từ Biển Cả
09:17 | 09/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Lượng tiêu thụ tăng vọt, người trồng rau hối hả vào vụ Tết
14:41 | 07/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
“Lụa nàng sen” và câu chuyện nghề dệt lụa tơ sen ở Mỹ Đức
08:57 | 07/01/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Huyện Đan Phương (Hà Nội): Xã Hồng Hà hướng tới sự hài lòng của người dân
14:08 Nông thôn mới
Tuyên Quang: Sức bật nông thôn mới tại huyện Yên Sơn
14:05 Nông thôn mới
Bình Thuận: Nước mắm OCOP 4 sao và con đường xuất ngoại
10:12 OCOP
Sóc Trăng: Thêm 3 huyện đạt chuẩn nông thôn mới
09:54 Tin tức
Bao lì xì Tết: Nghệ thuật từ những đôi tay đặc biệt hóa thành sắc màu mùa xuân
09:51 Văn hóa - Xã hội