Chuyện về nhà thơ có đôi "bàn tay vàng" và những tác phẩm chân dung gò đồng "độc bản" có một không hai
Được biết đến nhà thơ Phạm Xuân Trường qua Nhà giáo Hoàng Xuân Khoá, Hiệu trưởng trường PTTH Marie Curie Hải Phòng - Trường tư thục đầu tiên ở Việt Nam, ông cũng là người luôn nhiệt tình động viên khuyến khích, hỗ trợ về nhiều mặt để nhà thơ phát huy nghề gò tranh đồng.
Chúng tôi tìm đến nhà ông Phạm Xuân Trường ở một khu nhà tập thể cũ kỹ, xập sệ, được xây dựng từ những thập niên 70, trong căn phòng chật chội tận tầng 4 thấy có rất nhiều tác phẩm đã được đóng gói cùng những dụng cụ đồ nghề la liệt, ông Trường vẫn đang tay đục, tay búa mải mê làm việc. Khi chúng tôi đến ông dừng tay vui vẻ tiếp chuyện, về những bức tranh gò đồng đã đóng gói, ông cho hay đây là 154 bức gồm chân dung các văn nghệ sĩ nổi tiếng; bạn văn chương và một số bức phong cảnh như chùa Một cột, Kinh đô Huế...vv..chuẩn bị đưa đi tham dự triển lãm mỹ thuật ở Hà Nội đầu tháng 12/2023 tới đây, để hoàn thành số tác phẩm này ông đã phải đầu tư khá lớn và miệt mài làm việc trong thời gian hơn hai năm. Trên tường còn có nhiều bức chân dung các Chính khách, nhà văn, nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam và thế giới. Đặc biệt, bức chân dung cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng bắt tay cố Chủ tịch Cu Ba Fidel Castro gò nổi bằng chất liệu đồng vàng được treo ở vị trí trang trọng của căn phòng.
Trong tủ căn phòng khách có một mô hình con tàu Titanic khá lớn (dài 1,3m-cao 0,6m, được gò bằng tôn, lắp động cơ điện).
Ông cho biết : Mô hình con tàu này là một trong những kỷ niệm rất đáng nhớ đối với ông vì nó được "hạ thuỷ" và trưng bày tại triển lãm mỹ thuật Hải Phòng đúng vào dịp kỷ niệm 100 năm ngày con tàu gặp nạn (15/4/1012 - 15/4/2012) sự kiện này đã thu hút giới báo chí cùng nhiều người hâm mộ trong và ngoài nước. Một khách du lịch người Anh quốc khi đến triển lãm chiêm ngưỡng con tàu đã rất xúc động nói lên cảm nghĩ của mình "...đây là một hình tượng thực tế rất văn hoá, góp phần để các dân tộc kết nối gần với nhau hơn...và cũng là lời cảnh báo cho các quốc gia trên thế giới không bao giờ được coi thường sự giận dữ của biển cả...".
Được biết, trước mô hình con tàu Titanic, ông đã gò mô hình con tàu mang tên Lục Bảo Ngọc (Emeraude) đây là mô hình của một trong 5 con tàu du lịch đóng bằng gỗ, chạy máy hơi nước được người Pháp đưa sang Việt Nam hoạt động từ năm trước năm 1945, sau đó đã rút về Pháp. Ông cho hay: vào năm 2002 một đoàn Kiến trúc sư người pháp sang làm việc ở Hà Nội có một người mua được một cuốn sách bằng tiếng Pháp nói về "Xứ Đông Dương-Việt Nam" trong đó có nhắc đến con tàu Emeraude. Ông ta đã nảy ra ý định muốn phục hồi lại con tàu này nên đã đặt nhà máy đóng tàu Sông Cấm đóng lại nhưng bằng vỏ thép và lắp động cơ Diezen, sau khi hạ thủy, được sự đồng ý của Chính phủ con tàu này đã được sử dụng phục vụ chở khách du lịch người Pháp và khách quốc tế tại vùng biển Việt Nam cho đến nay..
Khi biết sự kiện này tôi đã đến xin bản vẽ của nhà máy rồi nghiên cứu gò hàn ra mô hình của nó với độ chính xác khá tương đối, sau đó Đoàn kiến trúc sư người Pháp đã xin mua lại mô hình con tàu mang về Pháp trưng bày.
Về bức chân dung gò đồng đầu tiên, ông kể lại :
Năm 1985, trong lần được vào thăm Bộ tư lệnh Hải quân nhìn thấy một bức ảnh Bác Hồ đội mũ Hải quân tôi đã nảy ra ý định sẽ gò nổi bức chân dung này, sau khi tìm mua được bức ảnh và xin được một miếng đồng nhỏ bằng khổ giấy A4 tôi mang về truyền thần ra rồi miệt mài gò nổi bức chân dung của Bác, tác phẩm ra đời được đông đảo anh em công nhân nhà máy đến chiêm ngưỡng, mọi người rất khen ngợi, thán phục vì bức tranh rất có thần và giống Bác Hồ trong ảnh gốc, rất tiếc là qua thời gian bức chân dung đó nay đã bị thất lạc.
Năm 2016 khi đến xem triển lãm mỹ thuật Hải Phòng về tranh phù điêu tôi nảy ra ý tưởng sẽ gò chân dung các nhà văn Việt Nam và quốc tế. Cũng năm đó nhân sắp đến kỷ niệm 100 năm ngày sinh của cố nhà văn Nguyên Hồng ( 1918-2018) nguyên Chủ tịch Hội liên hiệp văn học nghệ thuật Hải Phòng đầu tiên, ông mất năm 1982) thể theo nguyện vọng của lãnh đạo cùng tập thể các văn nghệ sỹ trong Hội VHNT Hải Phòng và cũng xuất phát từ lòng kính trọng nhà văn tôi đã nhận lời, rồi bắt tay vào miệt mài gò bức chân dung của nhà văn với kích thước (0,5m * 0,8m) bằng chất liệu đồng vàng, khi hoàn thành, tác phẩm được các văn nghệ sỹ, nghệ nhân điêu khắc mỹ thuật đánh giá là rất tinh sảo và có thần..
Tiếp đó, trong 2 năm 2017-2018 ông tiếp tục cho ra 82 bức chân dung của các nhân vật là nhà văn, nhà thơ khác như : Trần Dần ; Phùng Quán...vv..và một số nhà văn, nhà thơ nổi tiếng trên thế giới mà ông yêu quí, trân trọng, các tác phẩm này được đưa ra trưng bày cùng bức chân dung nhà văn Nguyên Hồng tại triển lãm mỹ thuật Hải Phòng nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ông (2018) đã nhận được sự đánh giá rất cao của các nghệ nhân, giới văn nghệ sĩ trong và ngoài nước cùng đông đảo người dân Hải Phòng, khách du lịch quốc tế...
Trong mấy năm gần đây nhà thơ Phạm Xuân Trường còn chế tác, điêu khắc, gò ra các tác phẩm chân dung "độc bản" trong đó có cả chân dung các chính khách lớn của thế giới rất đặc sắc với độ tinh sảo cao, có ý nghĩa và tiếng vang không chỉ trong nước mà cả trên trường quốc tế. Như bức chân dung huấn luyện viên (HLV) Park Hang Seo ( gò năm 2018), khi đội tuyển bóng đá Việt Nam tham gia giải U23 Châu á, xuất phát từ việc đam mê, yêu bóng đá Việt Nam và cá nhân ông cũng rất ấn tượng về HLV Park nên ông đã miệt mài suốt 3 ngày đêm gò ra bức chân dung này, vừa kịp khi đội tuyển Việt Nam trở về ông mang tận sân bay tặng cho HLV- Park Hang Seo, sự kiện này đã gây sự chú ý của người hâm mộ bóng đá Việt Nam và giới báo chí nhất là với báo chí, truyền hình Hàn quốc...
Nhà thơ Phạm Xuân Trường và các tác phẩm điêu khắc gò đồng "độc bản".
Năm 2019 khi Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Triều diễn ra tại Việt Nam, xem qua các phương tiện thông tin ông rất vui vì nghĩ rằng đây sẽ là bước ngoặt có lợi cho hoà bình thế giới khi các quốc gia lớn bắt tay với nhau...thế là ông nảy ra ý định gò bức chân dung Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un bắt tay nhau. Nghĩ là làm, ông tải bức ảnh này từ báo mạng điện tử về rồi gò hai bức chân dung với ý định tặng cho Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Triều Tiên. Được sự động viên, khuyến khích của Nhà giáo Hoàng Xuân Khoá và Nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa ông đã gò thành công, hai bức chân dung đều thể hiện được thần thái của hai nguyên thủ, rất có chiều sâu, đường nét mềm mại, sinh động từ những sợi tóc...
Cơ may đến để ông thực hiện được ý nguyện đó là khi Nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa đi dự lễ tưởng niệm ngài cố Nghị sĩ Zon MacKen tại Đại sứ quán Mỹ ở Hà Nội (ngài Zon MacKen là người có nhiều đóng góp cho việc thúc đẩy quan hệ Việt-Mỹ và tái thiết lại Việt Nam sau chiến tranh khi quan hệ Việt -Mỹ trở lại bình thường hoá) đã giúp kết nối, đặt vấn đề với đại diện Đại sứ quán Mỹ để ông Phạm Xuân Trường có thể gửi tặng Tổng thống Donald Trump bức chân dung trên, khi nhận được lời đề nghị của Nhà văn Nguyễn Xuân Nghĩa Đại sứ Mỹ tại Việt Nam đã rất vui mừng đồng ý. Tháng 7/2021 Bà Jessik - Famer, Bí thư thứ hai Đại sứ Mỹ tại Việt Nam đã trực tiếp xuống Hải Phòng tiếp nhận bức chân dung trên, lễ trao tặng được tổ chức trọng thể tại trụ sở Hội VHNT Hải Phòng, bà Jessik - Famer rất xúc động hứa sẽ chuyển tới Tổng thống Mỹ theo nguyện vọng của ông. Ngay tại buổi lễ, một câu chuyện cũng rất đáng nói đến đó là khi bà Jessik - Famer nhìn thấy bức chân dung của cố Nghị sĩ Zon MacKen do ông Phạm Xuân Trường chế tác trưng bày tại đây, bà ngỡ ngàng và rất xúc động, nhất là khi biết ông muốn nhờ bà đưa về Mỹ thay mặt ông chuyển cho thân quyến của cố Thượng nghị sĩ. Bà đã nhận lời với sự chân trọng. Ngay sau đó bà Jessik còn nhận lời mời của ông Phạm Xuân Trường, đến thăm và dự bữa cơm thân mật với gia đình ông tại căn phòng tầng 4 nơi ông vừa ở vừa là "xưởng gò...".
Bí thư Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam nhận bức chân dung Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Triều Tiên do ông Phạm Xuân Trường trao tặng. Về bức chân dung Tổng thống Mỹ và Chủ tịch Triều Tiên còn lại ông cho hay: hiện vẫn chưa có cách để liên hệ gửi tặng cho ông Kim Jong Un, ông rất mong được các cơ quan chức năng nhà nước và bạn bè giúp ông hoàn thành tâm nguyện...
Năm 2020 khi chuẩn bị diễn ra Hội chợ sách quốc tế La Habana lần thứ 29 do Cu Ba đăng cai tổ chức, nằm trong khuôn khổ các hoạt động kỷ niệm 60 năm quan hệ giao phương Việt Nam- Cu Ba (1960-2020) mà Việt Nam với tư cách là khách mời tham dự. Thể theo đề nghị của Hội nhà văn Việt Nam muốn ông gò một bức chân dung về cố Chủ tịch Cu Ba Fidel Castro bắt tay với cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng năm 1973 tại chiến trường Quảng Trị nơi khởi nguồn câu nói bất hủ của cố Chủ tịch Fiden Castro "Vì Việt Nam, Cu Ba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình" để đưa sang Cu Ba trưng bày ở Hội chợ.
Nhận trách nhiệm, ông đã không quản ngày đêm bắt tay vào làm. Khi tác phẩm hoàn thành ông chuyển cho Đoàn công tác do bà Trương Thị Mai, Uỷ viên Bộ chính trị, Bí thư Trung ương Đảng - Trưởng ban dân vận Trung ương - Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Cu Ba là Trưởng đoàn sang Cu Ba dự sự kiện. Tác phẩm của ông được trưng bày ở vị trí trang trọng nhất trong gian hàng Việt Nam tại Hội chợ, bức chân dung này đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của lãnh đạo Đảng, nhà nước và nhân dân Cu Ba, điều đó đã khẳng định tình đoàn kết máu thịt giữa hai dân tộc, sự trân trọng tấm lòng, tâm huyết của người nghệ nhân, nghệ sĩ Việt Nam gửi tới.
Được biết, trong thời gian gần đây ông vừa hoàn thành một số bức chân dung của các nhà văn, nhà thơ nổi tiếng trên thế giới mà ông yêu thích, quí trọng như Hemigway ; J. London ; O. Henry..vv..các bức chân dung đó hiện đang được treo tại căn phòng nhỏ nơi ông ở và làm việc.
Chia sẻ thêm với chúng tôi ông bảo: sẽ tiếp tục chế tác những tác phẩm mới, nhất là chân dung những người trong giới văn nghệ sĩ đã quá cố và những người đang sống mà tôi chân quí khi sức khỏe còn cho phép...có một việc mà tôi đã đau đáu từ lâu là muốn truyền dạy lại nghề này cho thế hệ sau, vì tuổi tôi ngày một cao, không nhanh để lại những kỹ thuật, kinh nghiệm của mình trong nghề này thì nó sẽ bị mai một đi mất, tiếc lắm các anh ạ...Hiện tại thì tôi cũng đang cố gắng truyền lại cho con cháu trong nhà thôi vì với điều kiện về cơ sở vật chất (nhà xưởng) và kinh tế của tôi như hiện nay thì rất khó mở lớp để truyền dạy cho nhiều người (ông chỉ có mấy triệu đồng tiền lương hưu và một căn phòng vỏn vẹn hơn 10m2 - PV), hơn nữa, để tìm được những người có năng khiếu và yêu thích nghề này đến tôi học cũng không phải dễ...ông tâm tư....Để làm được điều này, tôi mong vào sự quan tâm của thành phố, các cơ quan văn hoá và sự chia sẻ, giúp đỡ từ những bạn bè, người yêu thích...nói vui thôi chứ riêng bạn bè thuộc giới văn nghệ sĩ mà tôi quen biết thì rất "giàu tình" nhưng chẳng mấy người khá giả, muốn giúp đỡ tôi cũng khó...nói câu này xong ông lại cười ....
Nghe người nghệ sĩ đa tài theo con đường nghệ thuật vị nhân sinh này chia sẻ những điều tâm huyết của mình mà chúng tôi cảm thấy se lòng.
Được biết, ông đang đam mê tập trung nghiên cứu chế tác các tác phẩm mới nhưng ông vẫn tranh thủ làm thơ, viết văn. Trong cuộc đời, ngay từ khi còn trẻ dù bận rộn với công việc, mưu sinh kiếm sống nhưng ông đã đam mê sáng tác và cũng in ra nhiều tập thơ, truyện, các tác phẩm của ông được bạn bè cũng như Hội nhà văn Việt Nam, Hội văn học nghệ thuật Hải Phòng và độc giả yêu thích, đánh giá cao.
Chia tay chúng tôi ông lại tay đục, tay búa cặm cụi với những tác phẩm đang làm dở.
Tin liên quan
Tin mới hơn

“Mặc áo mới” cho sản phẩm làng nghề gỗ
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Trần Văn Việt thổi hồn vào đá
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

10 làng nghề lâu đời nổi tiếng ở Bắc Giang
14:36 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Mang du lịch, ẩm thực, làng nghề Việt Nam đến châu Âu
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

5 làng nghề miền Tây có truyền thống lâu đời
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Người đàn ông thổi hồn vào từng thớ gỗ
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác

Nghề làm dưa bồn bồn
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Những người giữ hồn đất nung tại Lò lu Đại Hưng
14:35 | 24/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Làng nghề thúng chai với 'tuyệt chiêu' chống thấm
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lào Cai: Nghề làm nón lá cọ Bản Liền
10:04 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Lễ hội Quà tặng Du lịch Hà Nội 2025: Lan toả tinh hoa làng nghề
10:01 | 23/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hoà Bình: Đường làng sạch, làng nghề xanh
09:24 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Khó nhọc nghề làm chổi đót Mỹ Thành
09:22 | 21/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Hiệp hội Làng nghề Việt Nam phong tặng 151 nghệ nhân và các danh hiệu làng nghề
20:09 | 19/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Nước mắm Long Thủy, tinh hoa của vùng biển Phú Yên
10:12 | 18/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

100 hợp tác xã được trao giải thưởng “Ngôi sao hợp tác xã - Coops Award năm 2025"
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Chàng trai bỏ phố về quê phục hồi nghề truyền thống
17:36 | 17/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

“Lát Càng Long” – Khẳng định vị thế, mở rộng thị trường cho sản phẩm làng nghề
13:36 | 16/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Phú Yên: Phát triển bền vững Làng nghề trồng dâu nuôi tằm xã Hòa Phong
13:30 | 16/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Ước Lễ làng nghề giò chả 500 tuổi
14:40 | 15/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Bình Định: "Ông Dư bài chòi" một di sản sống của văn hóa làng biển Nhơn Hải
10:50 | 14/04/2025 Làng nghề, nghệ nhân

Công nhân Việt Nam tiên phong bước vào kỷ nguyên mới
14:37 Tin tức

Nhiều hoạt động kỷ niệm 50 Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước
14:37 Tin tức

Đoàn kiều bào dâng hương tại Khu di tích Quốc gia đặc biệt Tân Trào
14:36 Văn hóa - Xã hội

“Mặc áo mới” cho sản phẩm làng nghề gỗ
14:36 Làng nghề, nghệ nhân

Nghệ nhân Trần Văn Việt thổi hồn vào đá
14:36 Làng nghề, nghệ nhân