Bắc Ninh: Gìn giữ nghệ thuật múa rối nước truyền thống
LNV - Bắc Ninh - Kinh Bắc mảnh đất nổi tiếng với nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Qua thời gian, các giá trị đó đang tiếp tục được người dân lưu giữ, phát triển. Trong đó, rối nước Đồng Ngư, xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành là loại hình nghệ thuật độc đáo đang được bảo tồn và phát triển.
Nghệ nhân Nguyễn Thành Lai, trưởng phường rối nước Luy Lâu giới thiệu con rối đến với các em học sinh.
Đau đáu giữ "lửa nghề"
Rối nước Đồng Ngư là một trong 14 phường rối nước còn hoạt động trên đất nước ta. Mỗi phường rối có nét đặc trưng riêng không chỉ ở mỗi tích trò mà còn là lối thể hiện. Giám đốc Khu Bảo tồn văn hóa dân gian Luy Lâu Nguyễn Thành Lai là một trong những nghệ nhân rối nước nổi tiếng, dày công lưu giữ và bảo tồn loại hình nghệ thuật này.
Anh Nguyễn Thành Lai vốn là thợ cơ khí. Từ nhỏ, anh đã có niềm đam mê đặc biệt với rối nước. Bởi vậy, mặc dù không sinh ra trong gia đình biểu diễn rối nước nhưng các buổi biểu diễn rối nước của nghệ nhân rối nước trong làng, anh đều có mặt. Dần dần, anh thuộc từng tích trò, cách biểu diễn cũng như chế tác con rối và trở thành một trong những thành viên quan trọng trong phường rối nước Đồng Ngư.
Theo anh Nguyễn Thành Lai, bên cạnh cách biểu diễn, các tích trò, các phường rối phân biệt với nhau bằng hình ảnh con rối. Ví như, rối nước Đồng Ngư ngoài những con rối phổ biến gồm chú tễu, tứ linh, con trâu… còn có những con rối đặc trưng cho văn hóa vùng đất Quan họ như: liền anh, liền chị, chiếc thuyền rồng chở liền anh, liền chị, đám cưới chuột… Chính vì vậy, anh rất cẩn thận trong việc chế tác và sáng tạo từng con rối.
Mỗi con rối đều mang câu chuyện khác nhau. Khi chế tác, nghệ nhân phải thật chỉn chu, tỉ mỉ và tâm huyết. Đến nay, Khu Bảo tồn văn hóa dân gian Luy Lâu có hơn 1.000 con rối khác nhau đủ để 3 đoàn đi biểu diễn cùng một lúc.
Chia sẻ về ý tưởng thành lập Khu Bảo tồn văn hóa dân gian Luy Lâu, anh Nguyễn Thành Lai cho biết, trước đây, rối nước Đồng Ngư rất nổi tiếng trong vùng nhưng các nghệ nhân chủ yếu đi biểu diễn trong làng hoặc những lễ hội quanh đó. Bởi vậy, năm 2009, anh quyết tâm thuê 5.000 m2 đất của địa phương thời hạn 5 năm một lần cùng 1.000m2 đất thổ cư của gia đình, anh thành lập Khu Bảo tồn văn hóa dân gian Luy Lâu và lập Phường rối nước Luy Lâu, tập hợp những người đam mê rối nước Đồng Ngư, xây dựng thủy đình là nơi biểu diễn tại chỗ.
Ban đầu, Phường rối nước Luy Lâu có 10 thành viên. Sau hơn 10 năm thành lập, đến nay, phường rối có 30 người tham gia, được chia làm 3 đoàn, hàng năm đi biểu diễn trên 700 ca (mỗi ca múa kéo dài khoảng 45 phút) múa rối nước ở khắp các địa phương trong cả nước.
Là nghệ nhân cao tuổi nhất phường rối nước Luy Lâu, ông Dương Văn Giáo (81 tuổi, quê tại thôn Đồng Ngư, xã Ngũ Thái) cho biết, nét độc đáo nhất của rối nước Đồng Ngư là loại hình này có sự kết hợp hài hòa giữa biểu diễn rối nước và hát Quan họ. Mở đầu buổi biểu diễn là màn chào hỏi của chú “Tễu”. Sau đó là tiết mục hái cau mời trầu thể hiện nét độc đáo của văn hóa Quan họ. Dưới nước, chú rối trèo, hái cau. Trên bờ, liền chị hát Quan họ và bưng cơi trầu mời khách. Những làn điệu Quan họ mượt mà đằm thắm cùng lối biểu diễn tự nhiên, dí dỏm của chú rối khiến du khách ai đã một lần xem rối nước Đồng Ngư không khỏi lưu luyến.
Tiết mục rồng phun lửa được các nghệ nhân rối nước Đồng Ngư biểu diễn tại thôn Đồng Ngư, xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Cùng với dòng chảy thời gian, sự phát triển của xã hội, nghệ nhân Phường rối nước Luy Lâu ngoài gìn giữ các tích trò cổ còn tiếp tục sáng tạo ra tích trò mới thể hiện nét đẹp của văn hóa Bắc Ninh và sự phát triển của thời đại như, tích trò đám cưới chuột, rước kiệu, đánh đu, giã bạn, Tôn Ngộ Không, chú mèo lười…
Bảo tồn, phát huy giá trị rối nước
Song song với hoạt động bảo tồn và phát huy giá trị rối nước Đồng Ngư, hiện nay, Trung tâm Bảo tồn văn hóa dân gian Luy Lâu còn là nơi lưu giữ các giá trị văn hóa dân gian truyền thống.
Nghệ nhân Nguyễn Thành Lai cho biết, anh đã quy hoạch, xây dựng Trung tâm thành nơi hội tụ văn hóa dân gian, làng nghề truyền thống của Bắc Ninh.
Sau khi trải nghiệm tại Trung tâm, em Nguyễn Bích Huệ, đến từ thành phố Hà Nội cho biết, em rất ấn tượng khi được trải nghiệm văn hóa dân gian tại Trung tâm Bảo tồn văn hóa dân gian Luy Lâu. Ở đây, em được sống trong không gian văn hóa truyền thống. Đặc biệt, được xem các nghệ nhân biểu diễn rối nước, em càng thêm tự hào về nét văn hóa truyền thống của dân tộc.
Tiết mục chọi trâu được các nghệ nhân rối nước Đồng Ngư biểu diễn tại thôn Đồng Ngư, xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Để đông đảo người biết đến rối nước Đồng Ngư, bên cạnh quảng bá hình ảnh rối nước mỗi dịp đi biểu diễn, các nghệ nhân còn giới thiệu loại hình nghệ thuật này trên các trang mạng xã hội, fanpage, zalo…
Nhiều khi biểu diễn phải ngâm mình trong nước lâu, dưới thời tiết 7-8 độ C nhưng chính những tràng pháo tay cổ vũ của khán giả là niềm động viên lớn nhất, giúp nghệ nhân có thêm động lực giữ “lửa nghề” và truyền nhiệt huyết cho các thế hệ sau này, nghệ nhân Nguyễn Thành Lai chia sẻ.
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh Nguyễn Văn Ảnh cho biết, UBND tỉnh đã phê duyệt Đề án “Bảo tồn và phát huy giá trị múa rối nước làng Đồng Ngư, xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành” với mục tiêu tôn vinh, bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của môn nghệ thuật múa rối nước của làng. Thời gian thực hiện Đề án từ năm 2018 đến năm 2020, tổng kinh phí gần 17 tỷ đồng. Sau khi có Đề án, chính quyền địa phương đã xây dựng lại các công trình phục vụ biểu diễn rối nước như thủy đình, nhà văn hóa, tài trợ kinh phí để phường rối đầu tư sân khấu, hệ thống âm nhạc, con trò… Đặc biệt, phường rối đẩy mạnh hoạt động đào tạo, truyền nghề, thu hút các bạn trẻ ở địa phương tham gia.
Tiết mục đua thuyền được các nghệ nhân rối nước Đồng Ngư biểu diễn tại thôn Đồng Ngư, xã Ngũ Thái, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh.
Bài và ảnh Thanh Thương
Tin liên quan
Tin mới hơn
Hà Nội chuẩn bị đón Festival Làng nghề Quốc tế 2025
15:31 | 29/10/2025 Tin tức
LNV - Festival Bảo tồn và Phát triển Làng nghề Quốc tế 2025 sẽ chính thức diễn ra tại Trung tâm Di sản Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội từ ngày 14 đến 18/11/2025 với không gian văn hóa mang biểu tượng của chiều sâu lịch sử và văn minh Đại Việt.
Nghệ nhân gìn giữ tinh hoa văn hóa dân tộc
15:30 | 29/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Với bàn tay khéo léo, khối óc tinh tường và tình yêu nghề sâu nặng, các nghệ nhân chính là “báu vật nhân văn sống”, góp phần làm rạng danh bản sắc Việt trên bản đồ văn hóa nhân loại.
Sức sống mới từ Làng nghề: Đào tạo thực chiến, giữ lửa truyền thống
22:15 | 28/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Hà Nội, nơi hội tụ hàng trăm làng nghề truyền thống, công tác truyền nghề và đào tạo nghề cho thế hệ trẻ đang được xem là “chìa khóa” để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa nghề, đồng thời đáp ứng nhu cầu nhân lực có tay nghề cao cho các cơ sở sản xuất công nghiệp nông thôn hiện nay.
Giữ hồn bún Mạch Tràng – nghề trăm năm giữa lòng Cổ Loa
10:34 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa vùng đất Cổ Loa – nơi lưu giữ bao lớp trầm tích lịch sử, làng Mạch Tràng vẫn bền bỉ gìn giữ nghề làm bún truyền thống. Dẫu thời gian đổi thay, sợi bún trắng ngần vẫn là niềm tự hào và biểu tượng của tinh hoa quê hương.
Nghề gốm Việt – Dòng chảy nghìn năm
10:28 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Từ thuở con người biết lấy đất nặn hình, nung trong lửa để tạo nên vật dụng, gốm đã trở thành chứng nhân của nền văn minh Việt. Qua hàng nghìn năm, từ bàn tay khéo léo của người thợ, từ lò gốm thô sơ nơi làng quê đến những xưởng hiện đại hôm nay, nghề gốm Việt vẫn bền bỉ giữ hồn đất, hồn người qua từng thớ men, từng đường nét tinh xảo.
Làng hương Sơn Nam vào vụ Tết
09:24 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Những ngày này, làng nghề làm hương ở tổ dân phố Cao (phường Sơn Nam, Ninh Bình) lại rộn ràng vào vụ sản xuất cao điểm nhất. Mùi hương thảo mộc lan tỏa trong gió, báo hiệu mùa làm ăn bội thu và khẳng định sức sống bền bỉ của nghề truyền thống hơn nửa thế kỷ qua.
Tin khác
Xã Sơn Đồng (TP Hà Nội): Sẵn sàng cho đề cử làng nghề truyền thống Hà Nội tham gia mạng lưới các thành phố Thủ công sáng tạo Thế giới
09:15 | 27/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Làng nghề tạc tượng gỗ, tượng sơn son thếp vàng Sơn Đồng thu hút giới sành đồ thờ, trang trí bởi giá trị văn hóa truyền thống, lịch sử. Đây là làng nghề có sức sống bền bỉ theo suốt chiều dài lịch sử đất nước. Có lúc thăng lúc trầm nhưng mạch nguồn nghề truyền thống tạc tượng sơn son thiếp vàng Sơn Đồng luôn khắc sâu trong từng hoa văn họa tiết từng thời kỳ của lịch sử đất nước. Điều đó minh chứng cho quan niệm “còn làng còn nước” của cha ông ta. Theo đó, Sơn Đồng lưu giữ nhiều di tích cổ: đình, chùa, đền, nhà thờ tổ, … Sản phẩm của Làng nghề mỹ nghệ Sơn Đồng chiếm khoảng trên 70% thị phần toàn quốc về tượng và đồ thờ sơn son thếp vàng, bạc phục vụ đời sống văn hóa tâm linh tín ngưỡng của người dân. Sản phẩm làng nghề xã Sơn Đồng đang có mặt trên cả nước từ Bắc vào Nam, từ đất liền đến hải đảo, sang cả châu Âu, châu Mỹ tại các nước: Nga, Ucraina, Pháp, Mỹ và các nước Đông Nam Á: Thái Lan, Lào, Campuchia.
Người đàn ông giữ hồn thổ cẩm Chăm giữa lòng Phũm Soài
12:51 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa nhịp sống hiện đại, ở ấp Phũm Soài, xã Châu Phong (tỉnh An Giang), ông Mohamad vẫn ngày ngày cần mẫn bên khung cửi. Những sợi chỉ, mảnh vải qua đôi tay ông không chỉ kết thành tấm thổ cẩm rực rỡ mà còn dệt nên ký ức, niềm tự hào và bản sắc văn hóa của đồng bào Chăm nơi đây.
Táo Ninh Thuận - Đặc sản vùng đất nắng gió vươn tầm thương hiệu
12:50 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa dải đất miền Trung đầy nắng và gió, vùng đất Ninh Thuận – nay thuộc tỉnh Khánh Hòa từ lâu đã được biết đến là vùng đất khô hạn, song lại ẩn chứa những giá trị nông nghiệp độc đáo mà thiên nhiên ban tặng. Trong đó có một đặc sản trái cây độc đáo – Táo Ninh Thuận.
Từ bản nhỏ Châu Tiến sắc thổ cẩm Thái lan tỏa thế giới
12:49 | 26/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Từ đôi tay bền bỉ của nghệ nhân Sầm Thị Bích, những sợi tơ thấm màu rừng núi đã hồi sinh, kéo theo cả bản mường thức dậy cùng hoa văn thổ cẩm. Hơn ba thập niên gắn bó với nghề, bà không chỉ khôi phục ký ức văn hóa của người Thái mà còn dệt nên con đường mới cho kinh tế bản, đưa sắc thổ cẩm Hoa Tiến lan tỏa ra thế giới.
Hiệp định EVFTA – Cầu nối đưa sản phẩm làng nghề Hà Nội ra thế giới
08:59 | 25/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Liên minh châu Âu (EVFTA) được ví như “cầu nối vàng” giúp các sản phẩm làng nghề truyền thống của Hà Nội mở rộng thị trường xuất khẩu, khẳng định vị thế mới trên bản đồ thủ công mỹ nghệ quốc tế. Với những ưu đãi về thuế quan, quy tắc xuất xứ và tiêu chuẩn kỹ thuật, EVFTA không chỉ tạo thuận lợi thương mại mà còn thúc đẩy quá trình chuyển đổi chất lượng – tiêu chuẩn – thương hiệu cho các sản phẩm làng nghề.
Nước mắm Cà Ná - Tinh hoa vùng biển Khánh Hòa
08:50 | 25/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Những chú cá cơm ngọt tươi, nẩy thịt, giàu đạm ướp với muối tinh chất tốt nhất vùng Đông Nam Á theo công thức ủ chượp - kéo rút gia truyền đã tích lũy qua trăm năm, tạo nên đặc sản nước mắm Cà Ná màu hổ phách với vị đậm đà, thơm ngon đến đến giọt cuối cùng.
Nhớ mùa đay quê tôi
10:47 | 24/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Những năm 60 của thế kỷ trước (tỉnh Hưng Yên cũ) từng coi cây đay là một cây trồng chiến lược, một loại cây trồng lấy tơ đay xuất khẩu. Cây đay gắn bó với người dân quê tôi khoảng 30 năm. Nó cũng gắn trọn tuổi thơ của tôi.
Níu giữ hơi thở sông nước miền Tây với nghề đan lọp Thới Long
09:18 | 24/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa nhịp sống hối hả của thành phố Cần Thơ, ở phường Thới Long vẫn còn vang vọng tiếng dao chẻ tre, tiếng lạt đan lọp lách cách – âm thanh quen thuộc của một nghề đã tồn tại hơn nửa thế kỷ. Những đôi tay chai sạn, những người thợ tóc bạc vẫn cặm cụi ngày đêm bên đống tre vàng úa, gìn giữ nghề đan lọp truyền thống – một phần ký ức và bản sắc của miền sông nước đồng bằng.
Khơi dậy sức bật kinh tế từ nghề trồng dâu nuôi tằm ở Lâm Đồng
11:49 | 22/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Nghề trồng dâu, nuôi tằm đang trở thành hướng phát triển kinh tế hiệu quả ở Lâm Đồng, giúp nhiều hộ nông dân tăng thu nhập, ổn định cuộc sống. Dù còn đối mặt với không ít thách thức về quy hoạch, dịch bệnh và thị trường, nhưng với sự hỗ trợ của ngành nông nghiệp, nghề truyền thống này đang từng bước hồi sinh mạnh mẽ.
Bỏng Chủ Cổ Loa – Lễ vật thiêng và nghề truyền thống nghìn năm
11:29 | 22/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa vùng đất Cổ Loa – kinh đô xưa của nước Âu Lạc, có một nghề truyền thống gắn liền với lễ hội và tín ngưỡng dân gian: nghề làm bỏng Chủ. Từ bao đời nay, mỗi dịp lễ hội đầu xuân, người dân nơi đây lại rộn ràng rang bỏng, nén bánh để dâng lên Đức vua An Dương Vương – như một cách gìn giữ nét văn hóa đặc trưng của quê hương.
Hàng thủ công mỹ nghệ Hà Nội vươn ra thế giới
08:45 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong những năm qua, hàng thủ công mỹ nghệ luôn nằm trong nhóm hàng xuất khẩu có kim ngạch lớn, đóng vai trò quan trọng trong chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông thôn của Hà Nội. Thành phố đã triển khai nhiều giải pháp để tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường cho mặt hàng này.
Việt Yên chuyển mình từ làng nghề truyền thống đến trung tâm tiểu thủ công nghiệp
08:16 | 21/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Giữa vùng đồng bằng Bắc Bộ phì nhiêu của Hưng Yên, xã Việt Yên đã nổi lên như một “điểm sáng” của phát triển tiểu thủ công nghiệp và nghề truyền thống, nơi hai làng nghề lâu đời không chỉ duy trì giá trị văn hóa mà còn tạo ra sự đột phá kinh tế, đem lại việc làm ổn định cho người dân và góp phần nâng cao đời sống cộng đồng.
Nghề đi chợ ở Phúc Sơn: Từ làng đến những chuyến xe chở thịt ra phố
15:25 | 20/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Khi nhiều người còn chìm trong giấc ngủ, ở xã Phúc Sơn (trước là Thượng Lâm), những người phụ nữ, người đàn ông quê lại bắt đầu một ngày mới bằng công việc tất bật: đi lấy hàng, pha thịt, chở xe máy chất đầy thịt lợn, giò, chả, có khi kèm thêm mấy mớ rau trong vườn nhà ra chợ Hà Nội. Nghề đi chợ – nghề mới của vùng bán sơn địa – đang âm thầm nuôi sống biết bao gia đình nơi đây.
Chuyên Mỹ: Nông thôn mới hiện đại từ sức sống làng nghề truyền thống
17:00 | 19/10/2025 Nông thôn mới
LNV - Xã Chuyên Mỹ – vùng đất nổi tiếng với nghề khảm trai, sơn mài, mộc mỹ nghệ…đang chuyển mình mạnh mẽ trong công cuộc xây dựng nông thôn mới (NTM) theo hướng đồng bộ, thông minh và hiện đại. Những con đường bê tông phẳng lì, những tuyến phố sáng – xanh – sạch – đẹp, trường học đạt chuẩn, trung tâm hành chính điện tử hóa, tất cả tạo nên diện mạo một vùng quê năng động, tràn đầy sức sống.
Sơn mài Việt Nam trước cơ hội bứt phá: Thị trường nội địa khởi sắc, quốc tế mở rộng
20:17 | 18/10/2025 Làng nghề, nghệ nhân
LNV - Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng toàn cầu ưu tiên các sản phẩm thủ công bền vững và mang bản sắc văn hóa, ngành sơn mài Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để mở rộng thị phần trong nước và khẳng định vị thế trên trường quốc tế. Tuy nhiên, để bứt phá, cần có một chiến lược phát triển đồng bộ cả về chuẩn hóa chất lượng, xây dựng thương hiệu và thúc đẩy sáng tạo thiết kế.
Mới nhất
Đọc nhiều
Phường Hoàn Kiếm khai mạc Đại hội Thể dục Thể thao lần thứ I năm 2025.
07:36 Tin tức
Sáng 26-10, tại khu vực ngã ba Đinh Lễ - Đinh Tiên Hoàng, phường Hoàn Kiếm khai mạc Đại hội Thể dục Thể thao lần thứ I năm 2025 với sự tham gia của hơn 1.000 vận động viên đến từ các tổ dân phố, cơ quan, trường học và đơn vị trên địa bàn.
Sôi nổi hoạt động mua sắm tại Hội chợ OCOP Quảng Ninh - Thu Đông 2025
07:35 Tin tức
OVN - Hội chợ OCOP Quảng Ninh - Thu Đông 2025 khai mạc ngày 28/10, quy tụ 160 gian hàng trưng bày sản phẩm OCOP và đặc sản vùng miền. Sự kiện góp phần kết nối, mở rộng thị trường tiêu thụ, thúc đẩy phát triển kinh tế du lịch địa phương.
Khu trưng bày đá quý “tâm điểm lấp lánh” tại Hội chợ Mùa Thu 2025
07:35 Tin tức
LNV - Tại Hội chợ Mùa Thu 2025 đang diễn ra ở Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia (Đông Anh, Hà Nội), khu trưng bày đá quý thu hút hàng nghìn lượt khách mỗi ngày. Không chỉ là không gian mua sắm, đây còn là nơi tôn vinh bàn tay tài hoa của các nghệ nhân, thể hiện vẻ đẹp và giá trị văn hóa trong từng sản phẩm được chế tác từ tinh hoa của đất trời.
Khi bản sắc Tây Nguyên trở thành thương hiệu OCOP
07:33 OCOP
OVN - Đồng bào Bahnar, Jrai ở Tây Gia Lai đã biến những sản vật của núi rừng thành hàng hóa đặc trưng. Mỗi sản phẩm không chỉ mang giá trị kinh tế, mà còn kể câu chuyện văn hóa của đại ngàn nơi bản sắc truyền thống được gìn giữ và lan tỏa qua từng hũ muối
Hà Nội chuẩn bị đón Festival Làng nghề Quốc tế 2025
15:31 Tin tức
Festival Bảo tồn và Phát triển Làng nghề Quốc tế 2025 sẽ chính thức diễn ra tại Trung tâm Di sản Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội từ ngày 14 đến 18/11/2025.
