Hát Xoan Phú Thọ hết bảo vệ khẩn cấp, trở thành Di sản nhân loại
Là di sản thuộc loại hình nghệ thuật trình diễn, Hát Xoan của tỉnh Phú Thọ bao gồm hát, múa, gõ trống và phách. Hát Xoan gắn liền với việc thờ cúng Hùng Vương, một tín ngưỡng bắt nguồn từ việc thực hành thờ cúng tổ tiên của người Việt. Là một nghệ thuật trình diễn cộng đồng, Hát Xoan nuôi dưỡng sự hiểu biết văn hoá, sự gắn kết cộng đồng và tôn trọng lẫn nhau.
Dựa vào kết quả Báo cáo định kỳ quốc gia (năm 2016) về tình trạng của Hát Xoan Phú Thọ và theo đánh giá việc thực hiện kế hoạch bảo vệ di sản, Ủy ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể đã kết luận di sản Hát Xoan Phú Thọ đã không còn nằm trong Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
Hình thức diễn Hát Xoan gắn liền với việc thờ cúng Hùng Vương, một tín ngưỡng bắt nguồn từ việc thực hành thờ cúng tổ tiên của người Việt. Ảnh: PT.
Hát Xoan không còn cần được bảo vệ khẩn cấp nữa vì những nỗ lực gần đây của cộng đồng địa phương và Chính phủ đã khôi phục đáng kể khả năng tồn tại của nó kể từ khi được ghi danh tại Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp năm 2011. Ví dụ, năm 2009, bốn phường Xoan có khoảng 100 người hát và nhạc công hoạt động không thường xuyên, với hơn phân nửa là trên 60 tuổi.
Ngày nay, các phường có gần 200 thành viên với độ tuổi trung bình là 35. Năm 2009, trong số 31 nghệ nhân cao tuổi nhất (tuổi từ 80 đến 104), chỉ có 7 người có khả năng trình diễn và truyền dạy các bài bản cổ của Hát Xoan.
Đoàn Việt Nam tại Phiên họp Uỷ ban Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 12 của UNESCO diễn ra tại Jeju, Hàn Quốc. Ảnh: Phạm Cao Quý.
Ngày nay, tổng số 62 người kế nhiệm đã được đào tạo và đều được trang bị đầy đủ để dạy các bài bản của Hát Xoan. Số lượng thanh thiếu niên tham gia phát triển nhanh. Có thể đạt được một số kết quả bảo vệ tốt hơn thông qua sự phối kết hợp với các dự án quốc gia về phát triển bền vững.
Tuy nhiên, một số thách thức vẫn còn tồn tại như sự đe dọa từ việc đồng nhất các buổi biểu diễn; những người trẻ tuổi vẫn rời bỏ làng nghề để tìm kiếm việc làm và học tập nên mất đi cơ hội để thực hành.
Dự án bảo vệ và phát huy Hát Xoan được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã thực hiện từ năm 2013 và sẽ được tiếp tục cho đến năm 2020, đóng một vai trò thiết yếu trong việc bảo vệ và phục hồi di sản với sự hỗ trợ đầy đủ của cộng đồng.
Các biện pháp bảo vệ kết hợp truyền dạy Hát Xoan, đào tạo về bảo vệ di sản văn hoá phi vật thể, phục hồi không gian cần thiết để thực hành di sản, sưu tập các tài liệu văn học trên thực tế và công bố cho các mục đích giáo dục và giới thiệu di sản trong trường học.
Khoảnh khắc vui sướng của đoàn Việt Nam sau khi Hát Xoan Phú Thọ được Unesco công nhận là Di sản đại diện của nhân loại. Ảnh: Phạm Cao Quý.
Bốn phường của những người thực hành Hát Xoan đã có những đóng góp to lớn cho việc bảo vệ Hát Xoan từ những năm 1980 cho đến nay. Kiến thức và việc thực hành liên tục của họ đã giúp khôi phục loại hình nghệ thuật này.
Các phường Xoan và cộng đồng, các học viên và các tổ chức có liên quan đã tham gia tích cực vào việc chuẩn bị Báo cáo định kỳ quốc gia, nhiệt tình tham gia vào các cuộc phỏng vấn, thảo luận và hội thảo. Hơn nữa, di sản này đã được kiểm kê rộng rãi với sự tham gia của cộng đồng từ năm 2012 đến năm 2015, với các thông tin được cập nhật hàng năm. Việc kiểm kê bài bản của Hát Xoan cũng được thực hiện bởi Viện Âm nhạc Việt Nam thuộc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam.
Vì những lý do trên, Uỷ ban Liên Chính phủ đã ghi nhận đề nghị của Việt Nam về việc đưa Hát Xoan Phú Thọ, Việt Nam ra khỏi Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp. Cùng với đó, theo Uỷ ban Liên Chính phủ, hồ sơ đề cử di sản văn hóa phi vật thể Hát Xoan Phú Thọ vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Đây là lần đầu tiên, Ủy ban Liên Chính phủ quyết định rút một di sản ra khỏi Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp để chuyển sang Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Dựa trên kinh nghiệm thu được trong quá trình xem xét của Uỷ ban về đề nghị này của Việt Nam, Ủy ban sẽ tiếp tục thảo luận về dự thảo hướng dẫn và xác định các thủ tục rõ ràng để rút một di sản ra khỏi danh sách và đưa một di sản từ danh sách này sang danh sách khác.
Bên cạnh việc ghi danh Hát Xoan Phú Thọ vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, Ủy ban Liên Chính phủ cũng lưu ý Việt Nam không chỉ thực hiện các biện pháp bảo vệ và phát huy di sản như trong Hồ sơ đề cử vào Danh sách đại diện mà cần tiếp tục hoàn thành việc thực hiện kế hoạch bảo vệ di sản như đã được đề cập trong Hồ sơ đề cử vào Danh sách khẩn cấp năm 2011 và Báo cáo định kỳ quốc gia năm 2016.
Hà Tùng Long
Theo Dân trí
Tin liên quan
Tin mới hơn
Huyện Ba Vì (Hà Nội): Tản Lĩnh ra mắt Chi Hội Luật gia
13:59 | 22/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Lễ hội truyền thống Nữ tướng Lê Chân - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
14:00 | 18/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Du lịch Hà Nội chào 2024 - Kỳ vọng điểm đến an toàn, văn minh
10:37 | 15/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Hội luật gia Hà Nội - Triển khai công tác thi đua năm 2024
10:32 | 15/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Phát triển du lịch Trà Ôn gắn với bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa, làng nghề
10:31 | 14/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Trong xanh những mảnh "gương làng"
12:22 | 05/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Tin khác
Ấn Rồng dát vàng độc đáo của làng nghề Bát Tràng
09:27 | 04/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Triển lãm ảnh "Mẹ yêu con"
08:00 | 02/03/2024 Văn hóa - Xã hội
Chương trình thiện nguyện “Xuân Ấm Trao Em”
14:18 | 27/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Nghệ sĩ Đào Hà và những mong ước đầu Xuân
14:16 | 27/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Chợ nổi trên sông ở miền Tây
14:14 | 27/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Bánh cuốn Thanh Trì - Đặc sản của Hà Thành
14:14 | 27/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Cái khăn đội đầu như thể hoa sen...
14:13 | 27/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Huyện Ba Vì (Hà Nội): Xã Tản Hồng phát động "Tết trồng cây đời đời nhớ ơn Bác Hồ"
13:48 | 26/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Thanh Hóa: Đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia Lễ hội Mường Khô
10:40 | 21/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Du lịch Sa Pa tăng trưởng ấn tượng trong dịp Tết Giáp Thìn 2024
10:39 | 21/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Đặc sản thế giới: Món ăn mang đến may mắn, bình an
09:40 | 19/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Di tích Quốc gia đặc biệt đền Hai Bà Trưng
07:14 | 16/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa Từng bước trở thành trường đại học chuyên nghiệp, hiện đại, phát triển bền vững
07:14 | 16/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Trường mầm non Nga An Không ngừng nâng cao chất lượng dạy và học
15:50 | 11/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Vẻ đẹp "ngủ đông" của hoa tuyết mai
15:48 | 11/02/2024 Văn hóa - Xã hội
Hội nghị quản lý nhà nước về sở hữu trí tuệ năm 2024
14:08 Tin tức
Chợ Mới đánh giá, phân hạng 6 sản phẩm OCOP huyện Chợ Mới
10:30 OCOP
Làng nghề miến dong Côn Minh: Giữ gìn và phát huy thương hiệu
09:32 Làng nghề, nghệ nhân
Về An Giang thăm làng nghề tranh vẽ kiếng
09:29 Làng nghề, nghệ nhân
Long An: Bình Hòa Bắc đón nhận danh hiệu xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2023
14:48 Làng nghề, nghệ nhân