Quảng Nam: Gốm Thanh Hà nức tiếng gần xa
Làng nghề gốm Thanh Hà hiện nay là một địa điểm du lịch quan trọng của Hội An, cùng với một khu du lịch tái hiện và trưng bày tinh hoa nghề gốm là Công viên văn hóa Đất nung Hội An. Làng Thanh Hà có lịch sử hình thành từ lâu đời, muộn nhất từ thời thành lập đạo Thừa tuyên Quảng Nam năm 1471. Nơi đây có nhiều địa danh về mặt ngữ nghĩa liên quan đến làng nghề gốm.
Trong các tư liệu văn khế mua bán đất đai của làng Thanh Hà xuất hiện các từ: Cương lô (缸 炉), Diêu lô (窑 炉). Cương có nghĩa là vại, ang, chum… thuộc về đồ sành; diêu có nghĩa là đồ gốm; lô có nghĩa là lò. Đặc biệt, địa danh ấp Nam Diêu (南 窑) rất nổi tiếng và nay trở thành một khối phố của phường Thanh Hà. Trong địa danh Nam Diêu thì chữ “diêu” liên quan đến đồ gốm. Nam Diêu có khu miếu tổ nghề gốm mà hay gọi là khu miếu tổ nghề gốm Nam Diêu.
Theo các nhà nghiên cứu, làng nghề gốm Thanh Hà cũng được hình thành cùng với giai đoạn lập làng, do những cư dân Thanh Hóa nam tiến đã mang theo. Song, niên đại sớm nhất về làng nghề gốm Thanh Hà cho đến nay vẫn chưa xác định được.
Trong điều kiện thư tịch hiện tại, làng nghề gốm Thanh Hà được nhắc đến vào giữa thế kỷ 18. Theo Thái Mỹ, tài liệu Hán Nôm làng Minh Hương Hội An là cuốn sổ Ngân lễ có niên đại 1747 (do Trung tâm Bảo tồn di sản văn hóa Hội An lưu trữ) chép rằng: “Viên chức làng Minh Hương cử người đến Thanh Hà mua 7 cái chậu để trồng một số loài hoa quý hiếm biếu quan Cai án kiêm Tri tàu vụ…”. Thời điểm hình thành làng nghề đến khi làng nghề có sản phẩm trở thành mặt hàng thương mại và làm quà tặng là một quá trình lâu dài. Từ đó cho thấy làng gốm Thành Hà có thể hình thành từ sớm hơn nữa.
Văn bia miếu tổ nghề
Khu miếu tổ nghề gốm Nam Diêu thuộc khối Nam Diêu, phường Thanh Hà, TP.Hội An có 2 tấm bia đá nói về việc công đức trùng tu miếu Nam Diêu. Hai tấm bia này thuộc cùng một đơn vị văn bản văn bia, nhưng lại bị chia thành 2 tấm bia để phân biệt ghi tên người công đức là nam và nữ. Hai tấm bia này được làm bằng cẩm thạch màu trắng và ốp vào tường của miếu Tổ nghề gốm Nam Diêu.
Văn bia trùng tu miếu Nam Diêu do Tú tài Nguyễn Tải phụng chí. Nội dung có đoạn: “Nay, may sao đồng nhân khuyến lệ, lòng thành, sức góp nhất tề, đều nói thay tùng đổi bách để chẳng còn một chút nào hư hỏng, như làm nhà thì phải toàn ngói cho thế được an toàn. Rồi bèn xây trên nền cũ, chế biến quy mô mới, mọi thứ đều thay đổi, một lần chấn chỉnh, trên có lầu cao, dưới có tẩm rộng, phô vẻ tôn nghiêm. Trong thì tiền đường, ngoài có hạ hiên, dạng thêm tráng lệ. Rồi đến ngày hoàn thành, tổn phí hơn 300 đồng bạc. Đẹp đẽ cả trăm năm, mắt kẻ bàng quan nay càng khen ngợi, đều do sức chung để thờ thần” (Nguyễn Bội Liên dịch).
Phần nội dung chính của văn bia không thể hiện rõ về dấu vết làng nghề gốm, nhưng phần họ tên người công đức đã có được một số thông tin liên quan đến nghề gốm Thanh Hà lúc bấy giờ. Đó là những từ ngữ “Nguyên tượng mục lão nhiêu Ngụy Khuê”, “Phụng hỏa xuất nhập lão nhiêu Nguyễn Bình”, “Nguyên ngõa tượng lão nhiêu Lê Từ”, “Nguyên ngõa tượng lão nhiêu Nguyễn Thành”. Những danh xưng “tượng mục” (có thể hiểu là chủ thợ), “phụng hỏa xuất nhập” (người phụ trách đốt lò), “ngõa tượng” (thợ ngói) chính là thể hiện các công việc và phân nghề cụ thể của nghề làm gốm, nghề đất nung.
Làng nghề gốm Thanh Hà nhờ văn bia mà lưu giữ ký ức làng nghề “bền như đá” và nhờ đó truyền mãi cho đời sau.
Bài và ảnh: Nguyễn Hoàng Thân
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề miến dong Côn Minh: Giữ gìn và phát huy thương hiệu
09:32 | 29/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Về An Giang thăm làng nghề tranh vẽ kiếng
09:29 | 29/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Long An: Bình Hòa Bắc đón nhận danh hiệu xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2023
14:48 | 28/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Công nhận nghề đan võng ngô đồng Cù Lao Chàm là Di sản văn hoá phi vật thể quốc gia
14:50 | 27/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề đan võng ngô đồng
14:46 | 27/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bảo tồn nghề in mộc bản hàng trăm năm tuổi
10:26 | 27/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tin khác
Long An: Mai vàng Tân Tây - khởi sắc làng nghề
10:25 | 27/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Chuyện giữ nghề nơi “xứ mây” Phú Vinh
08:40 | 26/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề dệt thổ cẩm của Người Pà Thẻn ở Tuyên Quang
08:05 | 26/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng làm heo đất ở Lái Thiêu
12:09 | 25/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bảo tồn và phát triển làng nghề - nghề thủ công mỹ nghệ truyền thống gắn với du lịch, góp phần phát triển kinh tế xã hội Thành phố Hải Phòng
15:20 | 22/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề mây tre đan Tăng Tiến ngày càng phát triển
10:13 | 22/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghêu Trà Vinh - Cơ hội để phát triển
10:13 | 22/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Vễ Vĩnh Châu ghé thăm làng nghề bánh phồng tôm 70 năm tuổi
09:30 | 21/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Kỳ quan di sản “ Làng nghề - Một thoáng Việt Nam”
09:30 | 21/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề Bàu Đá: giữ lửa “ đệ nhất danh tửu”
09:27 | 21/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề dệt đũi ở Nam Cao
09:25 | 21/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Tinh hoa trong từng đường kim, mũi chỉ
09:57 | 20/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nhiều di sản văn hóa, nghề thủ công truyền thống được ghi danh
09:56 | 20/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Thuận: Phát huy tiềm năng ngành nghề nông thôn
10:26 | 18/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề áo dài Trạch Xá nghìn năm tuổi
10:24 | 18/03/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Chợ Mới đánh giá, phân hạng 6 sản phẩm OCOP huyện Chợ Mới
10:30 OCOP
Làng nghề miến dong Côn Minh: Giữ gìn và phát huy thương hiệu
09:32 Làng nghề, nghệ nhân
Về An Giang thăm làng nghề tranh vẽ kiếng
09:29 Làng nghề, nghệ nhân
Long An: Bình Hòa Bắc đón nhận danh hiệu xã đạt chuẩn nông thôn mới năm 2023
14:48 Làng nghề, nghệ nhân
Hà Giang: Khởi sắc mô hình du lịch nông nghiệp
14:48 OCOP