“Mẫu mã sản phẩm" - Yếu tố quan trọng trong công cuộc bảo tồn và phát triển làng nghề truyền thống Việt Nam
Có thể đánh giá những khó khăn, thách thức của công tác Thiết kế mẫu sản phẩm tại các làng nghề truyền thống như sau:
Nhiều làng nghề còn quá lệ thuộc vào các mẫu “Truyền thống”, chưa quan tâm đến việc phải cải tiến mẫu mã, phát triển thị trường. Điều này nằm trong tiềm thức của nhiều nghệ nhân đầu đàn, chưa bắt kịp với các nhu cầu tiêu dùng và các quan niệm thẩm mỹ hiện đại.
Số lượng Nghệ nhân được đào tạo cơ bản tại các làng nghề còn rất thiếu, tỷ lệ con em nghệ nhân theo nghề có chiều hướng sụt giảm, việc truyền nghề giữa các thế hệ bị gián đoạn, một số nghề có nguy cơ thất truyền do sản phẩm không còn thích ứng với cuộc sống hiện đại.
Hầu hết các hộ sản xuất tại các làng nghề đều ở quy mô nhỏ lẻ, năng lực về vốn và cơ sở vật chất hạn chế nên không thể đầu tư chiều sâu cho việc thiết kế các mẫu mã mới.
Chúng ta chưa thiết lập được một mối liên hệ thường xuyên và hữu ích giữa các cơ sở sản xuất TCMN với Các nhà thiết kế và Thị trường tiêu thụ. Điều này đã làm mất đi những ưu thế là trong nhiều năm qua hệ thống đào tạo cả nước đã dào tạo được nhiều nhà thiết kế có bằng cấp trong rất nhiều lĩnh vực...
Thiết kế mẫu mã là sự sống còn và phát triển của sản phẩm nói chung, sản phẩm làng nghề nói riêng. Để các sản phẩm làng nghề truyền thống nâng cao giá trị, đáp ứng thị hiếu người tiêu dùng việc đẩy mạnh cải tiến, thiết kế mẫu mã là đòi hỏi cấp thiết. Tuy nhiên, việc cải tiến, thiết kế mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống cần đáp ứng những yêu cầu sau:
Mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống yêu cầu vừa có nét đẹp cổ truyền mang đậm bản sắc dân tộc, bản sắc văn hóa vùng, miền; phải có nét văn hóa riêng biệt của từng vùng, từng địa phương (Sản phẩm đồng Đại Bái – Bắc Ninh, đúc đồng Huế không giống nhau được, hay sản phẩm thổ cẩm Tây Bắc không thể lẫn với thổ cẩm Tây Nguyên... )
Sản phẩm làng nghề truyền thống phải tận dụng được tinh hoa công nghệ truyền thống, vừa có thể áp dụng công nghệ mới tiên tiến (Tranh sơn mài dùng sơn tổng hợp hay sơn hạt điều tồn tại song song với tranh sơn mài truyền thống mà nguyên liệu là sơn ta với công nghệ truyền thống...).
Mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống phải được thiết kế sao cho dễ tổ chức sản xuất hàng loạt, đáp ứng được yêu cầu số lượng lớn tiêu thụ trong nước và xuất khẩu; đồng thời phù hợp với thị hiếu, tập quán của vùng miền hoặc từng nước tiêu thụ sản phẩm.
Bên cạnh đó, việc thiết kế kích thước mẫu mã, chất lượng, giá thành sản phẩm cần phù hợp với đối tượng khách hàng (Hàng lưu niệm bán cho khách du lịch cần tinh xảo, nhỏ gọn, giá cả phù hợp. Các sản phẩm quà tặng cần tùy theo mức độ mà thiết kế cho phù hợp với đối tượng...)
Mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống có thể là sản phẩm mỹ thuật đơn thuần cũng có thể là sản phẩm mỹ thuật ứng dụng. Cần thiết kế cải tiến mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống gắn liền cải tiến công nghệ gia công sản phẩm để tăng giá trị mỹ thuật, hạ giá thành sản phẩm.
Thực trạng sản xuất trong các làng nghề hiện nay còn nhiều vấn đề tồn tại, trong đó vấn đề mẫu mã sản phẩm nghèo nàn, chậm cải tiến cũng là một trong những nguyên nhân làm cho sản xuất của các làng nghề chậm phát triển. Hiện nay, với đội ngũ các nhà thiết kế mỹ thuật ứng dụng được đào tạo bài bản về nguyên tắc, quy trình thiết kế sản phẩm, đặc biệt có năng lực thẩm mỹ trong thiết kế cần được đưa vào thực tiễn trong sản xuất. Cần có những cầu nối giữa vấn đề đào tạo với kinh nghiệm và thực tiễn sản xuất, giữa trường học với các doanh nghiệp sản xuất, giữa những nhà quản lý với các nhà thiết kế và người sản xuất trực tiếp để trở thành một chuỗi sản xuất hoàn chỉnh.
Hội thảo “Mỹ thuật ứng dụng với Thiết kế mẫu sản phẩm trong các làng nghề Thủ công mỹ nghệ” được Trường Đại học Mỹ thuật công nghiệp phối hợp với Hiệp Hội Làng nghề Việt Nam tổ chức sẽ góp phần nào thúc đẩy việc thiết kế mẫu mã sản phẩm nghề truyền thống, đóng góp vào công cuộc bảo tồn và phát triển các làng nghề truyền thống Việt Nam.
TS. Tôn Gia Hóa
Phó Chủ tịch Hiệp hội Làng nghề Việt Nam
Tin liên quan
Tin mới hơn
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 | 19/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bắc Ninh : Khánh thành Nhà trưng bày tranh dân gian Đông Hồ tư nhân đầu tiên
15:33 | 17/04/2024 Văn hóa - Xã hội
Gia Lai: Nỗ lực gìn giữ, bảo tồn nghề dệt thổ cẩm truyền thống của người đồng bào
09:21 | 17/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Bình Định: Nghề chằm nón ngựa Phú Gia được vinh danh di sản văn hóa phi vật thể quốc gia
22:54 | 16/04/2024 Tin tức
Bình Phước: Ngày hội Yến sào mở ra cơ hội phát triển bền vững
22:50 | 16/04/2024 OCOP
Tin khác
Hà Nội: Khai trương tuyến du lịch “Con đường di sản Nam Thăng Long - Hà Nội”
14:31 | 15/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo làng nghề làm tương Mông Phụ
14:08 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thăng trầm nghề đúc lư đồng An Hội ở thành phố hồ chí minh
10:20 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng Châm Khê - Nơi giữ hồn quan họ cổ
10:19 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nguồn gốc lịch sử về nghề sơn mài
09:44 | 12/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Niềm trăn trở của Nghệ nhân ưu tú Y Sim Ê ban
14:44 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Nghề nuôi vẹm xanh
14:43 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Độc đáo "may nóng" ở phố cổ Hội An
14:42 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Khai mạc triển lãm “Chuyện Đình trong Phố” với câu chuyện nghề làm da giầy truyền thống
09:16 | 11/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thanh Hoá: Đau đáu hồi sinh làng nghề nuôi tằm, ươm tơ dệt nhiễu
16:34 | 10/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Trải nghiệm làng nghề tăm hương Quảng Phú Cầu
11:56 | 09/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phát triển làng nghề trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa trong bối cảnh mới
09:53 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Phát triển du lịch gắn với phát triển làng nghề tại điểm du lịch Dương Xá Gia Lâm, Hà Nội
09:52 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Làng nghề nước mắm Hơn hai trăm năm
09:51 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Thái Bình: Nghề thủ công truyền thống đa dạng
09:51 | 08/04/2024 Làng nghề, nghệ nhân
Hàng triệu du khách thập phương trẩy hội đền Hùng
15:49 Tin tức
Hướng đi bền vững để bảo tồn, phát triển làng nghề truyền thống
15:49 Nghiên cứu trao đổi
Làng nghề Xuân Hội phát triển bền vững
15:48 Làng nghề, nghệ nhân
Huyện Lý Nhân (Hà Nam): Xã Công Lý về đích nông thôn mới nâng cao
14:14 Nông thôn mới
Xã Yên Bài (Hà Nội): Làng nghề Phú Yên nỗ lực vượt khó
13:51 Làng nghề, nghệ nhân